CHỮ
HIẾU TRONG ĐẠO PHẬT
QUA KINH VU LAN VÀ KINH BÁO ÂN CHA MẸ
Thích Viên Giác
---o0o---
Hiếu thảo với cha mẹ là
một đức tính tốt đẹp được mọi người ca tụng, đức tính ấy
được coi như một nền tảng cho mọi đức hạnh, là nhân tố quan
trọng để xây dựng đời sống hạnh phúc cho cá nhân, gia đình và
xã hội.
Đối với đạo Phật, thực
hành hiếu thảo là con đường giải thoát của chánh pháp, là con
đường của người Phật tử. Không hiếu thảo với cha mẹ thì
không thể gọi là một người Phật tử chân chính được. Bởi vì
người Phật tử thì phải thực hành các thiện pháp mà trong kinh
"Nhẫn nhục" nói rằng : "Điều thiện tối cao là chí hiếu,
điều ác cực ác là bất hiếu". Vì vậy, báo hiếu là bản
chất của người Phật tử và đã trở thành truyền thống tốt
đẹp của người Phật tử Việt Nam nói riêng, Á Đông nói chung.
Quan niệm về hiếu đạo của
đạo Phật được thể hiện rõ nét qua hai cuốn kinh phổ biến là Kinh
Vu Lan và Kinh Báo Ân Cha Mẹ, kinh mà không người Phật tử nào
không biết, thường được đọc tụng vào dịp tháng bảy, lễ Vu Lan.
Trình bày về quan niệm hiếu
của Phật Giáo, chúng tôi dựa vào hai cuốn kinh nay với mục đích :
1.Tìm hiểu chữ
"Hiếu" trong đạo Phật.
2.Làm sáng tỏ ý nghĩa hiếu ở
trong kinh và phương thức báo hiếu của kinh.
3.Qua đó thấy được sự dị
đồng quan điểm hiếu của Phật Giáo và quan điểm hiếu thông
thường.
Trước hết, chúng tôi
xin đề cập đến kinh VU-LAN-BỔN.
A.KINH VU-LAN-BỔN
I.NỘI DUNG KINH: gồm có 3
phần
1 . Nói về Ngài Mục Kiền
Liên, một đệ tử xuất sắc của Đức Phật, sau khi đắc đạo, thấy
mẹ của mình sống trong cảnh giới quỷ đói, thân hình tiều tu?hổ
sở. Ngài sử dụng năng lực thần thông của mình, đưa bát cơm
đến dâng cho mẹ. Mẹ Ngài được cơm, lòng tham khởi lên, tay trái
che bát, tay phải bốc ăn, nhưng cơm chưa tới miệng đã hoá ra lửa,
nên không ăn được. Nói về Ngài Mục Kiền
Liên, một đệ tử xuất sắc của Đức Phật, sau khi đắc đạo, thấy
mẹ của mình sống trong cảnh giới quỷ đói, thân hình tiều tu?hổ
sở. Ngài sử dụng năng lực thần thông của mình, đưa bát cơm
đến dâng cho mẹ. Mẹ Ngài được cơm, lòng tham khởi lên, tay trái
che bát, tay phải bốc ăn, nhưng cơm chưa tới miệng đã hoá ra lửa,
nên không ăn được.
2 . Ngài Mục Kiền Liên
xin Phật chỉ dạy phương pháp cứu mẹ ra khỏi cảnh khổ Ngạ quỷ.
Đức Phật dạy rằng, phải nhờ đến uy lực của tập thể chúng
tăng mới cứu được mẹ ông. Vào ngày rằm tháng bảy là ngày
chư tăng tập trung tự tứ sau 3 tháng an cư kiết hạ thanh tịnh, hãy
sắm sửa vật dụng cúng dường chư tăng, nhờ chư tăng chú nguyện,
mẹ ông mới thoát được khổ. Ngài Mục Kiền liền vâng lời Phật
dạy, thực hành phương pháp báo hiếu ấy, nên đã cứu được
mẹ. Ngài Mục Kiền Liên
xin Phật chỉ dạy phương pháp cứu mẹ ra khỏi cảnh khổ Ngạ quỷ.
Đức Phật dạy rằng, phải nhờ đến uy lực của tập thể chúng
tăng mới cứu được mẹ ông. Vào ngày rằm tháng bảy là ngày
chư tăng tập trung tự tứ sau 3 tháng an cư kiết hạ thanh tịnh, hãy
sắm sửa vật dụng cúng dường chư tăng, nhờ chư tăng chú nguyện,
mẹ ông mới thoát được khổ. Ngài Mục Kiền liền vâng lời Phật
dạy, thực hành phương pháp báo hiếu ấy, nên đã cứu được
mẹ.
3 . Ngài Mục Kiền Liên
xin Phật cho phép các phật tử sau này được thực hành phương
pháp báo hiếu cha mẹ bằng cách cúng dường Vu Lan - Bồn để
báo đáp ân cha mẹ. Đức Phật khen ngợi và chấp thuận. Từ đó,
ngày rằm tháng bảy là ngày báo hiếu truyền thống cuả Phật Giáo. Ngài Mục Kiền Liên
xin Phật cho phép các phật tử sau này được thực hành phương
pháp báo hiếu cha mẹ bằng cách cúng dường Vu Lan - Bồn để
báo đáp ân cha mẹ. Đức Phật khen ngợi và chấp thuận. Từ đó,
ngày rằm tháng bảy là ngày báo hiếu truyền thống cuả Phật Giáo.
II. Ý NGHIÃ CỦA PHƯƠNG
PHÁP BÁO HIẾU TRONG KINH:
1 . Ý nghĩa bát cơm hoá
lửa:
Mẹ ngài Mục Liên đang sống
trong cảnh giới đói khát của Ngạ quỷ do nghiệp nhân tham lam bỏn
xẻn , thì quả tương ứng với nhân tham là cảnh thiếu thốn . Kinh
Tiểu Nghiệp Phân Biệt nói :" Nếu người tham lam bỏn xẻn , không
bao giờ biết bố thí do tánh keo kiệt bám víu vào tài sản của mình
, nếu tái sanh làm người sẽ bị nghèo nàn thiếu thốn"
Trong Phật giáo , hình ảnh
ngọn lửa thường được dùng để ám chỉ sức mạnh của các thế
lực tối tăm như lòng tham , sân , si
thường gọi là lửa tham
, lửa sân , lửa si
Do nghiệp nhân tham lam bỏn xẻn , nên mẹ
ngài Mục liên phải sống trong cảnh khốn khổ Ngạ quỷ .Do lòng tham
lam vẫn còn chi phối mạnh mẽ tâm thức của bà , nên khi nhận bát
cơm , bà đã vội vàng tay trái che bát , tay phải bốc ăn vì sợ kẻ
khác cướp mất bát cơm của mình . Sự tham lam ích kỷ đó bùng lên
quá mạnh , như một ngọn lửa bùng lên bao phủ tâm thức của bà
làm cho bà thấy lửa ở trong bát cơm của mình , lửa ở đây là
lửa của tâm thức chứ không phải lửa ở bên ngoài . Cho dù
bát cơm không hóa lửa đi nữa bà cũng khó mà hưởng thụ
được bát cơm một cách ngon lành , bởi lẻ với tâm lý tham lam
bỏn xẻn , bà ăn trong vội vàng , lo lắng khiếp sợ , thì nuốt cơm
cũng như nuốt đất mà thôi .
Mặt khác , như đã nói theo
định luật chiêu cảm của nghiệp báo , khi dã tạo nghiệp đói , thì
dù có cơm canh ngon lành vẫn thấy lửa như thường , cũng giống như
một người đã tạo nghiệp ngu si , thì dù có gặp sách vở hay ho,
họ cũng coi như giấy lộn mà thôi , bởi lẻ nghiệp nhân và nghiệp
quả phải tương đồng .
Ngài Mục Liên không cứu mẹ
được, vì sức của một mình ngài không đủ chế ngự và chuyển
hoá được ngọn lửa tham của mẹ ngài, hay nói cách khác , thần
thông không thể xoá được luật nhân quả. Ngọn lửa xuất hiện
ở đâu thì phải diệt ở đó , mẹ ngài đã tạo ra ngọn lửa thì
chính bà mới dập tắt được ngọn lửa đó.
2. Ý nghĩa chư tăng chú
nguyện :
Đức Phật dạy phương pháp
cứu mẹ cho ngài Mục Kiền Liên là phải nhờ vào sức mạnh tâm
linh của chư tăng trong ngày Tự Tứ . điều đó đã nói lên sức
mạnh của tập thể bao giờ cũng thù thắng hơn sức mạnh của cá
nhân , dù cá nhân đó vĩ đại như Đức Phật .
Sau ba tháng an cư kiết hạ ,
đến ngày rằm tháng bảy thì giải chế phải làm lễ Tự Tứ . Chữ
" Tự Tứ" tiếng Pali gọi là PAVARANA nghĩa là tuỳ ý , tức
là xin chư tăng tuỳ ý chỉ trích những lỗi lầm của mình do chư tăng
thấy , nghe hay nghi để mình biết mà sám hối , nhờ sám hối nên
thân khẩu ý được thanh tịnh thì công đức rất lớn . Dây là
cách thức hạ mình cầu xin chỉ lỗi , tương tự như câu nói của Nho
là KHIÊM SINH ĐỨC , có lẽ vì vậy mà phải nương nhờ ý lực
chú nguyện của chư tăng trong ngày Tự Tứ chứ không phải những
ngày khác .
Với tâm lực thanh tịnh ,
đầy đủ các đức tính từ bi an lạc , chư tăng hướng tâm mình
vào cảnh giới khổ đau của Ngạ quỷ , luồng tâm từ của chư tăng
hợp nhất tạo thành một nguồn năng lượng lớn có tác dụng làm
dịu mát môi trường nóng bức của cảnh giới Ngạ quỷ, như một
luồng gió mát thổi qua buổi trưa hè oi ả , làm cho thâm tâm của
mẹ Ngài Mục Liên được nhẹ nhàng thanh thoát và bình tỉnh hơn , do
đó đã tạo điều kiện cho thiện tâm của bà phát khởi , chuyển
hoá được nghiệp lực của chính bà , từ đó thay đổi được
môi trường sống của bà . Không những mẹ ngài Mục Liên được
giải thoát , mà tất cả những người sống trong môi trường đó
cũng được thừa hưởng luồng gió mát từ tâm ấy , và nếu họ
phát khởi thiện tâm thì có thể giải thoát như nhau . Thông thường
sự tác động của ngoại cảnh có thể làm thay đổi tâm thức của
con người , nhất là đối với những người chưa làm chủ được
tâm thức của mình . Khi bị sống trong hoàn cảnh bức xúc áp chế ,
lòng người trở nên cọc cằn thô lỗ, độc ác ..v.v
Khi hoàn
cảnh thay đổi thuận lợi dễ chịu , mát mẻ..v.v
tâm tư của con
người được thoải mái , tỉnh táo hơn , và do đó dễ nhận chân ra
điều hay lẽ phải . Cũng trên quy luật đó , khi nguồn năng lượng
tâm từ chiếu toảvào cảnh giới nóng bức của Ngạ quỷ , tạm
thời làm dịu mát và đình chỉ các nổi đau đớn , đói khát của
mẹ ngài Mục Kiền Liên và những ngạ quỷ khác , giây phút đó
đã tạo ra cơ hội cho trí tuệ phát sinh và cứu được bản thân
của bà .
Tóm lại , sự chú nguyện
của chư tăng trong ngày Tự Tứ không phải xóa được luật nhân
quả , không phải trực tiếp cứu rỗi tội lỗi của chúng sinh , mà
điều đó chỉ có tác dụng trợ duyên , tạo những điều kiện
thuận lợi cho chúng sinh phát khởi thiện tâm của chính mình . Thiện
tâm của mỗi người mới có thể cứu được chính họ mà thôi .
B. KINH BÁO ÂN CHA MẸ
I. NỘI DUNG KINH :
Gồm có 6 phần
Gồm có 6 phần
1. Phần duyên khởi
:Đức Phật trong lúc du hành gặp một đống xương khô , Ngài liền
đảnh lễ sát đất . Đệ tử của Phật là ngài Anan ngạc nhiên hỏi
Phật vì lý do gì mà lễ bái đống xương khô ấy . Đức Phật dạy
rằng , đống xương khô này hoặc tổ tông kiếp trước , hoặc là cha
mẹ nhiều đời của ta nên ta chí thành kính lễ .
2. Đức Phật dạy ân đức
cha mẹ có 10 điều :
a . A? giữ gìn mang thai trong 9
tháng .
b . A? sinh sản khổ sở
c . A? sinh rồi quên lo
d . A? nuốt đắng nhổ ngọt
e . A? nhường khô nằm ướt
g . A? bú mớm nuôi nấng
h . A? tắm rửa chăm sóc
i .A? xa cách thương nhớ
k.A? vì con làm ác
l.A? thương mến trọn đời .
3. Đức Phật dạy về sự
bất hiếu của con cái :
-
A? nói hỗn hào với cha mẹ , xấc xược
với anh em chú bác bà con ..v.v.
-
Không tuân theo lời dạy của cha mẹ , thầt
bạn và các bậc trưởng thượng trong gia tộc .
-
Theo bạn bè xấu ác , từ bỏ gia đình đi
hoang , gây tạo tội lỗi làm cho cha mẹ, bà con buồn khổ .
-
Không lo học tập , xao lãng nghề nghiệp ,
không tạo dựng được một đời sống vững chắc , làm cha mẹ lo
lắng .
-
Không phụng sự cha mẹ về vật chất ,
không an ủi về mặt tinh thần , coi thường cha mẹ , coi trọng vợ con .
4. Đức Phật dạy ân đức
cha mẹ khó đền đáp dù con cái báo hiếu bằng các cách như:
-
Vai trái cõng cha , vai phải cõng mẹ , cắt
da đến xương , nghiền xương thấu tuỷ , máu đổ thịt rơi cũng không
đáp được công ơn cha mẹ
-
Giả như có ai gặp lúc đói khát , phá
hoại thân thể , cung phụng cha mẹ cũng không đáp được công ơn cha
mẹ .
-
Vì cha mẹ mà trăm kiếp nghìn đời , đâm
tròng con mắt , cắt hết tâm can, trăm nghìn dao sắc xuất nhập toàn
thâncũng không trả nỗi công ơn cha mẹ .
-
Dù vì cha mẹ , đốt thân làm đèn cúng
dường chư Phật cũng không đáp được công ơn cha mẹ .
5. Đức Phật dạy về
phương pháp báo hiếu :
-
Ngoài việc cung phụng cha mẹ về mặt vật
chất và an ủi tinh thần mà ai cũng biết , chúng ta phải :
-
Khuyến hoá cha mẹ thực hành thiện pháp .
-
Phải vì cha mẹ mà thực hành tịnh giới ,
bố thí , làm các việc lợi ích cho mọi người .
-
Phải truyền bá tư tưởng hiếu đạo này
cho nhiều người được lợi ích .
6. Phần kết thúc và lưu
thông:
-
Đức Phật khích lệ tinh thần báo hiếu .
-
Đại chúng phát nguyện vâng lời phật
dạy .
-
Đặt tên kinh là Kinh Báo A? Cha Mẹ .
II. Ý NGHĨA BÁO HIẾU
VÀ PHƯƠNG PHÁP BÁO HIẾUTRONG KINH BÁO ÂN CHA MẸ :
1. Ý nghĩa về duyên khởi của kinh
:
Duyên khởi của kinh bắt đầu
bằng hình ảnh một đống xương khô , là một hình ảnh tạo ấn
tượng mạnh cho người đọc , hình ảnh ấy nói lên quan niệm về
hiếu đạo một cách rộng rãi và báo trước một phương pháp báo
hiếu đặc biệt của Phật giáo , khác với nhựng quan niệm báo hiếu
thông thường .
Đối với đạo Phật tất cả
chúng sinh đều nằm trong vòng sinh tử luân hồi bất tận . Trong
ITIVUTTAKA nói rằng :" Đống xương tàn của một người xuyên
qua nhiều kiếp sống trong một chu kỳ , có thể vòi vọi như một ngọn
núi". Sự sinh tử tử sinh lặp lại nhiều lần đã để
lại trên những chặn đường luân hồi biết bao là xương thịt của
mỗi chúng sinh . Căn cứ vào vòng luân hồn lẩn quẩn đó , Đức
phật dạy rằng :"Ta thấy tất cả chúng sinh không ai không
phải là cha mẹ của nhau , hoặc ở trong quá khứ , hoặc ở hiện
tại , hoặc ở tương lai". Cho nên nhìn thấy một đống
xương mà liên tưởng đến xương người thân của mình là điều
không có gì lạ đối với giáo lý Phật Giáo .
Theo định luật luân hồi và
duyên khởi , thì quan niệm về cha mẹ không còn hạn hẹp trong phạm vi
gia đình bé nhỏ nữa . Với tầm nhìn sâu rộng giữa không gian vô
tận và thời gian vô cùng thì tất cả chúng sinh đã từng làm cha
mẹ , bà con quyến thuộc của nhau . Với sự tồn tại chằng chịt
tương hệ duyên sinh , Phật Giáo không những đề cao công ơn của cha
mẹ mà còn mở rộng phạm vi nhớ ơn và báo ân quốc gia xã hội
và tất cả chúng sinh . Mặt dù khái niệm về cha mẹ rộng rãi như
vậy nhưng trong kinh chỉ đề cập đến cha mẹ hiện tại của chúng ta,
đối tượng mà tất cả những người con hiếu thảo phải đền đáp
thâm ân .
2. Ý nghĩa về công ơn cha mẹ của kinh
:
Công ơn cha mẹ sinh thành
dưỡng dục và giới thiệu con vào đời không thể phủ nhận
được . Cha mẹ luôn luôn thương yêu con cái , hy sinh cuộc đời mình
cho con cái về mặt tinh thần con cái là niềm vui , là niềm hy vọng
của cha mẹ , nên khi nói đến cha mẹ là nói đến công ơn . Ca dao
việt nam có nói :" Công cha như núi thái sơn , nghĩa mẹ như
nước trong nguồn chảy ra". Trong các kinh điển Phật Giáo Nam
Tông và Bắc Tông đều đề cao công ơn cha mẹ . Kinh tăng Chi Phật
dạy :"Có hai hạng người , này các Tỳ kheo , ta
nói không thể trả ơn được đó là mẹ và cha". Hoặc
trong Kinh Đại Tập dạy :"Ở thời không có Phật , thờ kính
cha mẹ tức thờ kính Phật". Cha mẹ ở đây đồng nghĩa
với Phật ,điều đó cho thấy Phật giáo đề cao hiếu đạo tới
mức nào .
Chúng ta cũng biết có một
số cha mẹ không ngó ngàng gì tới con cái , thậm chí ghét bỏ con
cái , nhưng đó chỉ là trường hợp cá biệt . Phần lớn cha mẹ
luôn thương yêu con cái , tình thương đó được biểu hiện ra bên
ngoài một cách rõ rệt , đó là sự hy sinh tất cả cho con . Tình
thương chân chính nào cũng được biểu hiện bằng sự hy sinh .Kinh
báo ân cha mẹ đề cập đến sự hy sinh cho con cái và lòng thương
của cha mẹ hướng về con cái , vui cái vui của con , buồn cái buồn
của con , Trong 10 điều ân đức của cha mẹ đã cho thấy rõ tình
thương bao la đó . Những lời kinh hết sức cảm động và chinh phục
lòng người như : " Nhổ ngọt không tiếc nuối , nuốt đắng
không phiền hà
Miễn sao con no ấm , đói khát mẹ nào từ" (
điều 4 )
"Mẹ nằm chổ ướt
át ,nâng con chổ ấm khô , đôi vú lo đói khát , hai tay che gió
sương , yêu thương quên ngủ nghỉ , sủng ái hết giá lạnh , chỉ mong
con yên ổn , mẹ hiền không cầu an" ( điều 5 )
"Mẹ hiền ân hơn
đất , cha nghiêm đức quá trời , che chở ân cao dày , cha mẹ nào
tính toán , không hiềm không mắt mũi , không ghét què chân tay ,sinh
con từ bụng mẹ , con đổi dạ thương ai" ( điều 6 )
" Con đi đường xa cách ,
lòng mẹ bóng theo hình , ngày đêm không hả dạ , tối sớm nào tạm
quên , khóc như vượn nhớ con , thương nhớ nát can trường
(
điều 8)
" Mẹ già hơn trăm tuổi ,
còn thương con tám mươi, ân ái có đoạn chăng chỉ hơi thở cuối
cùng" ( điềi 10 )
Sự hy sinh cho con cái
mà trong kinh đã đề cập , chỉ là những biểu hiện có giới hạn
xuất phát từ lòng thương yêu vô hạn . Chính vì lòng thương yêu
của cha mẹ đối với con cái là vô hạn , nên chúng ta không thể
đáp đền nổi . Cho dù người con thực hành các công đức lớn
lao như trong kinh đã đề cập thì cũng không trả được ân đức
của cha mẹ . Bởi vì người con có làm gì đi nữa , lòng của
người con đối với cha mẹ không thể sánh được lòng của cha mẹ
đối với con cái , đúng như ca dao nước ta có câu :" Mẹ
thương con biển hồ lai láng , con thương mẹ tính tháng tính ngày".
Vì vậy, khi đề cập đến công ơn cha mẹ , các kinh đều cho rằng khó
đền đáp nổi , là dựa vào tâm thức của người con đối với
cha mẹ có giới hạn . Điều đó là một quy luật tâm lý muôn
đời .
3. Phương pháp báo hiếu trong kinh
:
Ngoài những phương pháp báo
hiếu cung phụng vật chất và an ủi tinh thần cho cha mẹ mà ai cũng
biết , Kinh Báo A? đề cập đến cách thức báo hiếu đặc biệt
của Phật Giáo là giới thiệu chánh pháp để cha cha mẹ đoạn trừ
gốc rễ của đau khổ , có ba phương pháp được đề cập :
a. Khuyến cáo cha mẹ thực hành
chánh pháp :
Trong Kinh Tăng Chi Đức Phật
dạy :" Những ai đền ơn cha mẹ bằng cách nuôi dưỡng ,
dâng cúng của cải vật chất tiền bạc , thì không bao giờ đủ để
đáp đền ân cha mẹ . Nhưng này các Tỳ kheo , ai đối với cha mẹ
không có lòng tin Tam bảo , thì khuyến khích cho có lòng tin Tam bảo ,
đối với cha mẹ sống tà giới , thì khuyến khích vào chánh giới ,
đối với cha mẹ sinh khởi lòng tham , thì khuyến khích bố thí ,đối
với cha mẹ tà kiến thì khuyến khích vào chánh kiến , cho đến như
vậy , này các Tỳ kheo ,là làm đủ và đáp đền đủ cho cha và
mẹ".
Theo đạo Phật sự đau
khổ thật sự chính là vô minh , lòng tham sân si đó là tác nhân
gây đau khổ triền miên từ đời này đến đời khác . Chỉ có
chánh pháp, chỉ có trí tuệ mới giúp cho cha mẹloại trừ gốc rễ
đau khổ .
Báo hiếu cho cha mẹ bằng vật
chất và tình cảm thông thường chưa phải là biện pháp hoàn hảo ,
bởi lẽ có khi vì lý do vật chất , có thể làm cho cha mẹ của mình
tăng thêm tội lỗi , tăng thêm lòng tham như người xưa thường nói
:" Lòng tham của con người vô đáy". Vật chất hay
những cảm giác lạc thọ của vật chất chỉ tạo thêm sự thèm khát
và không bao giờ thoả mãn , sự đau khổ do đó không bao giờ chấm
dứt được .
Người Phật tử thấy được
bề sâu của lý nhân quả nghiệp báo cho nên khuyến khích cha mẹ
thực hành thiện pháp , tạo cơ hôi cho cha mẹ phát khởi thêm thiện
tâm để chuyển báo nghiệp nhân xấu ác , xây dựng cho cha mẹ mình
một cuộc sống bảo đảm hạnh phúc lâu dài trong hiện tại và cả
tương lai .
b. Vì cha mẹ thực hành tịnh giới,
bố thí và các công tác lợi ích cho con người và xã hội
:
Sự thực hành thiện pháp
của con người như giữ gìn nếp sống đạo đức , mở rộng lòng
bố thí , tích cực làm các điều thiện giúp ích mọi người .
Trước hết đó như là một phương cách làm gương mẫu để tạo cho
cha mẹ được ảnh hưởng thiện duyên của con làm tăng cường và
củng cố thiện tâm của cha mẹ . Mình khuyến cáo cha mẹ thực hành
thiện pháp mà bản thân mình không thực hành thiện pháp thì sự
khuyến cáo của mình sẽ mất tác dụng . Hơn nữa , khi thực hành
thiện pháp , người con luôn hồi hướng công đức cho cha mẹ là
sử dụng năng lực thiện tâm của mình hướng về cha mẹ , nó có
tác dụng hổ trợ làm cho cha mẹ tăng trưởng thiện tâm .
Mặt khác , mối quan hệ tương
ứng giữa tâm lý củacha mẹ và con cái , rất tế nhị và đặc
biệt . Luồng tâm thức giao cảm giữa cha mẹ và con cái rất dễ
dàng ảnh hưởng qua lại lẫn nhau . Cho nên hành vi đạo đức của con
rất dễ tác động đến lòng cha mẹ , như đã nói , con cái là niềm
vui , là sự hy vọng của cha mẹ , con cái rất được cha mẹ chiều
chuộng và làm theo ý thích của con . Tâm lý tuỳ thuận con cái là
mảnh đất tốt để những người con gieo hạt giống thiện pháp cho cha
mẹ bằng chính hành vi ngôn ngữ của mình .
c. Truyền bá tư tưởng hiếu đạo
cho mọi người :
Truyền bá tư tưởng hiếu
đạo cho mọi người là một phương pháp bổ sung cần thiết cho các
phương pháp trên . Tác dụng của nó trước hết là tăng cường
sức mạnh hiếu tâm của chính bản thân mình , được thường xuyên
có mặt , tâm lý hiếu cũng như các tâm lý khác đều phát sinh và
tồn tại có điều kiện , vì vậy nếu chúng ta không tạo điều kiện
hâm nóng thường xuyên bằng những điều kiện thích hợp , lâu
ngày tâm lý hiếu bị phai nhạt , có thể nói :" Xa mặt cách
lòng" . Như vậy truyền bá tư tưởng hiếu đạo , có tác
dụng trước hết là củng cố sức mạnh hiếu tâm của người con
thường xuyên .
Mặt khác , như đã nói đạo
Phật quan niệm tất cả chúng sinh là cha mẹ của mình ngoài việc báo
đáp thâm ân cha mẹ của mình hiện nay , người Phật tử còn có
nhiệm vụ báo hiếu cho cha mẹ nhiều đời của mình bằng phương thức
gián tiếp . Truyền bá tư tưởng hiếu đạo để cho những người con
học tập và thực hành phương pháp báo hiếu đúng chánh pháp , đem
đến lợi ích cho tất cả những người cha , người mẹ khác trong
xã hội . Từ đó xây dựng một nền tảng đạo đức cơ bản cho
xã hội con người , tâm hiếu là một tâm lý có tính văn minh ,
văn hoá . Truyền bá đạo hiếu sẽ tạo nên một truyền thống văn
hoá tốt đẹp , để xã hội có điều kiện xây dựng hạnh phúc cho
con người .
III. KẾT LUẬN :
Ngày rằm tháng bảy , ngày
báo hiếu cha mẹ , đã trở thành truyền thống tốt đẹp của Phật
giáo,bắt nguồn từ vị đệ tử ưu tú của Phật,ngài Mục Kiền
Liên . Phương pháp báo hiếu như đã trình bày trong kinh Vu Lan,chủ
yếu dựa vào năng lực tâm linh thanh tịnh của chư tăng trong ngày
tự tứ,năng lực ấy tác động vào tâm thức người cha người
mẹ đang đau khổ . Qua ảnh hưởng của năng lực đạo đức ấy mà
cha mẹ hiện tại hay quá khứ được siêu thoát và hạnh phúc .
Điều đó còn mang ý nghĩa rằng sự hiện hửu của đạo đức sẽ
cải tạo được sự lầm lỗi và hoàn cảnh khốn đốn của con
người ; tạo cho con người một niềm tin và sức sống của chính bản
thân mình,xây dựng được cuộc sống an vui .
Để bổ túc cho phương thức
báo hiếu của kinh Vu Lan,kinh Báo ân cha mẹ thêm rằng phương pháp
báo hiếu cha mẹ có hiệu quả và toàn diện nhất là phải khuyến
cáo cha mẹ thực hành chánh pháp,cởi bỏ sự trói buộc của lòng
tham,sân,si
vốn đã gây nhiều đau khổ cho cha mẹ mình . Chỉ có
chánh pháp mới đem đến an lạc và hạnh phúc lâu dài,như vậy
mới gọi là đền đáp thâm ân của cha mẹ .
Qua tư tưởng hiếu đạo của
kinh Vu Lan và kinh Báo ân cha mẹ,chúng ta đã thấy tinh thần hiếu
đạo là một trong những pháp môn tu tập của người Phật tử .
Pháp môn ấy đem lại đạo đức và hạnh phúc cho con người và xã
hội .
Người Phật tử ý thức
được tầm ảnh hưởng lớn lao của đạo đức hiếu hạnh ấy,cho
nên luôn tìm cách tạo điều kiện cho tư tưởng và hành vi đạo
đức ấy được lan rộng;tác động ngày càng mạnh vào đời sống
xã hội đang suy giảm đạo đức như ngày nay . Thay đổi cuộc sống
khốn khổ do lòng Tham,sân,si tạo nên,trong đó có cha mẹ mình .
Đó chính là cách báo hiếu
tốt đẹp mà bản ý của kinh đã đề cập.
---
o0o
---
|
Mục lục Tác giả
|
--- o0o ---
Trình
bày:
Nhị
Tường
Cập
nhật
ngày: 01-08-2002