Chó bột
ơi...
Ngô Minh
Mỗi lần
Tết đến, tôi lại ngồi bần thần nhớ mạ. Tuổi thơ tôi nơi làng cát nghèo
khuất lấp góc biển xưa, một năm ròng bao giờ cũng đau đáu mong đến Tết để
có quần áo mới, để được ăn bánh chưng, cốm nổ, đi coi người lớn đánh đu và
nhất là để được theo mạ đi chợ Tết thổi chó bột, gà đất. Mạ tôi xưa ngày
hai buổi làm nghề chạy chợ. Suốt đời gánh biển trên vai. Mạ gánh cá nắm từ
làng biển, chạy bộ trên cát hai chục cây số đến chợ Tréo, chợ Trạm bán,
chiều lại mua gạo, thịt, rượu, bánh trái, nhang đèn về nhà. Chỉ có phiên
chợ Tết, sau khi mua đủ các thứ gạo nếp, lá dong, chuối thờ, gà giò để
cúng v.v... mạ mới mua sắm cho năm chị em tôi áo mới, và mỗi đứa vài thứ
đồ chơi mà mình thích. Chị Vượng tôi thì mê tò he xanh đỏ nặn bằng bột như
con nai, con hươu và con heo đất để đựng tiền mừng tuổi ba mạ và chú bác
cho. Còn bốn anh em trai chúng tôi đứa nào cũng thích chó bột, gà đất và
những xâu pháo tép. Ôi, những chú chó bột bé bằng ngón chân cái, có cái
lưỡi gà để thổi. Tiếng là chó nhưng chó bột không sủa gâu gâu, mà hót như
chim, có khi “ò ó... o”. Thổi xong đứa trẻ nào cũng xanh đỏ miệng môi.
Mỗi lần mạ cho sáng mai theo đi
chợ Tết là đêm đó tôi không thể nào ngủ được. Từ mờ sáng, tôi lẽo đẽo theo
mạ lội bộ vượt bảy cây số Động Cao, Động Thấp. Toàn động cát cao leo lên
tuột xuống, tới chợ mồ hôi ròng ròng, mệt tưởng khuỵu chân, nhưng khi thấy
mấy đứa trẻ ở chợ đứa thì cầm con chó bột xanh đỏ tím vàng, đứa thì thổi
gà đất, tôi bỗng thấy người khỏe hẳn ra, huýt sáo tươi tỉnh! Tôi nhìn
chúng nó với vẻ mặt thèm thuồng, rồi níu áo mạ kéo đến hàng tò he ở góc
chợ. Mạ dặn: “Con phải đi đứng cẩn thận, dẫm vào hàng nồi đất, vỡ nồi của
người ta là không có tiền mà đền mô!”. Mạ dặn thế, nhưng tôi cứ chạy băng
băng đến hàng đồ chơi, sợ bọn nhỏ khác giành hết.
Ông bán tò he, chó bột, lợn
đất..., đựng đầy đồ chơi trong hai cái bị cói lớn. Mặt ông sần sùi sẹo,
tóc xoăn tít rễ tre, nhưng nụ cười lại luôn nở trên môi hiền hậu. Ông trải
một mảnh nylon xuống đất rồi bày ra hàng trăm thứ con vật xanh đỏ tím vàng
lung linh trong nắng xuân. Những chú chó bột đầu nhuộm đen, thân vàng,
chân hồng mắt long lanh. Những con gà đất to bằng nắm tay, được làm bằng
đất sét, bụng rỗng. Chó bột người ta nặn bằng bột gạo chín, tô màu sặc sỡ.
Thân chó màu vàng, cái đuôi đen nhánh, cái cổ có vòng cườm đen đỏ lẫn lộn.
Chó bột giá rẻ hơn các loại như gà đất, trâu đất, nên khi nào mạ cũng mua
cho tôi đến năm bảy con... Bộ phận quan trọng nhất của chó bột là lưỡi gà.
Đó là chỗ để thổi. “Lưỡi gà” làm bằng ống hóp nhỏ mỏng, vạt chéo. Ở giữa
có gắn một miếng lá nón để tạo âm thanh. Trước khi “giao hàng”, ông chủ
bao giờ cũng thổi thử cho mình nghe. Mạ chưa kịp trả tiền cho ông bán đồ
chơi, tôi đã ngước lên trời, lấy hơi phùng má thổi. Trẻ con hơi không bao
lăm, nhưng hình như tôi thổi vang lắm. Đang say sưa hứng chí, tôi bỗng va
vào người gánh củi, thế là chú chó bột rơi lăn long lóc xuống sông! Tôi
khóc hu hu, chạy đi tìm mạ, thì mạ đã biến vào giữa chợ đông nghẹt. Ông
bán đồ chơi vẫy tôi lại, bảo: “Tội nghiệp, cháu đến đây ông đổi cho con
chó khác, cháu chớ đi mô mà lạc mạ đó nghe, chợ Tết đông lắm. Trông mặt
mũi sáng sủa thế ni là học hành thông minh lắm đấy!”. Tôi run run nhận chú
chó mới từ tay ông, mà cứ lo ngay ngáy mạ không có tiền để trả! Như hiểu
rõ lo lắng của tôi, ông già tò he xoa đầu tôi bảo: “Chú cún này ông mừng
tuổi cháu”. Tôi ngạc nhiên nhìn ông, như nhìn một ông Bụt hiện ra từ trong
truyện cổ tích!
Từ đó năm nào tôi cũng vòi mạ
để được đi chợ Tết. Tôi cứ đinh ninh rằng, chỉ có chợ Tết quê tôi mới có
những chú chó bột xinh xắn đến vậy. Mỗi cái Tết, tôi nhét đầy túi quần mới
những chú chó bột. Chơi hết Tết thì ra góc biển, xé vở học đốt lửa nướng
chó bột ăn. Chó bột nướng thơm như mùi bánh khảo. Lớn lên tôi mới hay
rằng, không chỉ chợ quê tôi, mà rất nhiều chợ Tết ở nước ta đều có người
bán tò he.
Chó bột ơi. Mạ đã khuất lâu rồi
trong cát. Tuổi thơ của tôi cũng đã đi qua từ lâu, nhưng những phiên chợ
Tết và chú chó bột vẫn còn mãi mãi. Mỗi lần Tết đến, tôi lại nhớ về những
chú chó bột xinh xắn của tôi xưa.
---o0o---
Nguồn:
Giác Ngộ
Trình
bày: Nhị Tường
Cập nhật ngày: 01-07-2006
