| ...... ... |
. |
NHÀ XUẤT BẢN TÔN GIÁO 2004
PL.2546 - 2002
Lược truyện Ðức Phật
Thích Ca
Tác giả: Jonathan Landaw
Dịch giả: Thích Chân Tính
Mục Lục
Trong
thời gian nghỉ hè năm học lớp 9, tôi được may mắn đọc cuốn sách nhỏ tựa đề
“Lược sử Phật Tổ” do thầy Chân Không biên soạn. Sau khi xem xong, tôi thật
sự bị thu hút bởi tấm gương cao quý của Ðức Phật Thích Ca Mâu Ni. Tôi tự
nghĩ: Về gia tộc, Phật sinh ra thuộc dòng vua chúa. Về thân thể, Phật có
32 tướng tốt. Về trí tuệ, Phật thông minh hơn người. Về địa vị, Phật là
thái tử con vua. Về quả phước, Phật hưởng thụ đầy đủ mọi sự giàu sang sung
sướng của cuộc đời v.v... Thế mà Ngài đã từ bỏ tất cả địa vị, quyền thế,
vợ đẹp, con ngoan, giàu sang, sung sướng để một thân một mình vào rừng sâu
núi thẳm, tu hành khổ hạnh tìm cầu chân lý, giải thoát chúng sinh khỏi
vòng luân hồi sinh tử. Thật là cao quý biết bao. Nếu đem thân mình ra xét,
thì tôi chẳng có một thứ gì xứng đáng để bỏ cả. Vậy mình còn ham muốn làm
chi những thứ mà Ngài đã bỏ, để rồi lãng phí cả một đời người theo đuổi
tìm cầu? Từ đó tôi đã chuyển hướng cuộc đời, quyết chí noi theo con đường
mà Ðức Phật đã đi.
Nhờ
đọc được Lược sử của Ðức Phật mà tôi đã giác ngộ và xuất gia tu hành. Tôi
nguyện sau này nếu đủ nhân duyên sẽ phổ biến rộng rãi cuộc đời ánh đạo của
Ðức Phật. Hy vọng qua tấm gương cao quý của Ngài sẽ giác ngộ nhiều người
hướng về lý tưởng giải thoát như tôi. Và ước nguyện đó đã đến. Một hôm,
tôi đọc được cuốn “The Story of Buddha” của Jonathan Landaw, thấy lối viết
đơn giản, ngắn gọn, dễ phổ cập trong quần chúng bình dân, nên tôi đã quyết
tâm dịch ra tiếng Việt hầu truyền bá khắp nơi theo như sở nguyện trước
đây. Sau khi dịch xong, tôi có biên tập lại và có thêm bớt đôi chút cho
hoàn chỉnh hơn.
Cầu
mong Phật lực gia hộ cho những ai sau khi đọc xong cuốn sách này sẽ giác
ngộ được sự vô thường của cuộc đời, hướng tâm về con đường giải thoát an
vui giống như cuộc đời Ðức Phật Thích Ca Mâu Ni.
Người dịch
Thích Chân Tính
Cách đây nhiều năm, tại một vương quốc nhỏ
ở phía Bắc Ấn Ðộ, có một sự kiện xảy ra làm thay đổi toàn thể thế giới,
Hoàng hậu Ma Da (Maya), vợ của vua Tịnh Phạn (Suddhodana), trong lúc ngủ
đã có một giấc mơ tuyệt diệu. Bà mơ thấy một luồng ánh sáng trắng từ bầu
trời chiếu xuống thân thể mình, theo luồng ánh sáng này là một con voi
chiến, thân hình trắng xóa với sáu chiếc ngà. Luồng ánh sáng và con voi
này bay càng lúc càng gần và cuối cùng nhập vào thân bà. Lúc ấy Hoàng hậu
Ma Da tỉnh dậy với một niềm hoan hỷ tràn đầy, chưa từng có trước đây.
Bà vội vàng đến báo cho vua biết và họ đem
việc này hỏi những người thông thái ở trong hoàng cung. Những vị này cho
biết: “Thưa Hoàng hậu! Ðây là một giấc mơ tuyệt diệu nhất. Giấc mơ này cho
biết hoàng hậu sẽ sinh một đứa bé trai, và thái tử sau này sẽ trở thành
một vĩ nhân, không chỉ đem lại hạnh phúc cho riêng hoàng tộc mà còn đem
lại hạnh phúc cho toàn thể nhân loại”.
Nghe những lời tiên đoán tốt đẹp này vua và
hoàng hậu tràn ngập niềm vui. Ðặc biệt nhà vua rất sung sướng, vì từ lâu
ông ao ước có một người con trai để nối ngôi, và ước mơ đó hôm nay sắp
thành sự thật.
Theo phong tục Ấn Ðộ thời đó, người đàn bà
khi sinh phải về nhà cha mẹ ruột của mình. Biết ngày sinh sắp đến, hoàng
hậu Ma Da và một số người bạn, người hầu rời khỏi hoàng cung, bắt đầu
chuyến hồi hương.
Trên đường trở về, gần đến quê hương không
xa, hoàng hậu trở dạ. Biết mình sắp sinh con nên bà bảo mọi người dừng lại
nghỉ ngơi. Họ dừng chân tại vườn Lâm Tỳ Ni (Lumbini) xinh đẹp, hoàng hậu
vào trong khu vườn tìm chỗ thích hợp nhất để sinh con. Truyền thuyết kể
rằng, ngay cả động vật và thực vật dường như cũng muốn giúp đỡ cho hoàng
hậu trong việc sinh nở. Có một nhánh cây rũ xuống, hoàng hậu đưa tay phải
lên nắm lấy nó. Ngay lúc ấy, hoàng hậu hạ sinh thái tử. Những người hầu đã
ẵm đứa trẻ trong tay mình và rất ngạc nhiên về vẻ xinh đẹp kháu khỉnh dễ
thương của đứa bé.
Lúc ấy khắp địa cầu tràn ngập niềm an lạc
và hạnh phúc. Mọi người quên hết lo âu, xóa mọi hận thù, thương yêu lẫn
nhau. Một số người nhìn thấy cầu vồng xuất hiện trên bầu trời và cùng với
những điềm lành kỳ diệu khác.
Những nhà thông thái trên khắp vương quốc
chăm chú theo dõi những dấu hiệu tốt lành này và vui mừng bàn tán với nhau
rằng: “Những điềm lành xuất hiện khắp nơi như vầy xưa nay thật hiếm có.
Hôm nay là ngày trăng tròn tháng tư, chắc chắn đây là một ngày đặc biệt”.
Tin hoàng hậu Ma Da sinh thái tử đã nhanh
chóng lan truyền khắp vương quốc. Hoàng hậu hân hoan ẵm thái tử trở lại
cung điện của vua.
Vua Tịnh Phạn đón tiếp hoàng hậu và đứa con
trai mới sinh trong niềm vui khó tả. Lễ hội được tổ chức và khắp vương
quốc trang hoàng những cờ phướn, biểu ngữ đủ màu sắc đẹp đẽ. Ðây là thời
điểm hạnh phúc và thanh bình nhất. Khắp nơi không có biểu hiện buồn khổ,
do vậy vua và hoàng hậu đã quyết định đặt tên cho thái tử là “Tất Ðạt Ða”
(Siddhartha), nghĩa là: Người đem đến điều tốt lành.
Lúc bấy giờ những nhà tiên tri tiên đoán
cho đứa trẻ. Họ nói: “Tâu bệ hạ, những dấu hiệu lúc sinh của thái tử rất
tốt. Khi lớn lên thái tử sẽ có những đặc điểm hơn cả Ngài hiện nay”. Nghe
lời tiên đoán này khiến vua rất tự hào, ông nghĩ: “Nếu lời tiên đoán này
đúng thì con trai của ta, thái tử Tất Ðạt Ða, sẽ cai trị không những vương
quốc nhỏ bé này, mà có lẽ cả toàn thế giới. Ôi! Thật là vinh dự cho ta và
gia đình ta quá”.
Những
ngày đầu sau khi sinh thái tử, rất nhiều người đến cung điện thăm đứa bé.
Một trong những người viếng thăm này là ông già tên A Tư Ðà. A Tư Ðà là
một nhà ẩn sĩ sống trong rừng vắng và là một bậc danh sĩ tôn quý lúc bấy
giờ. Vua và hoàng hậu rất ngạc nhiên khi thấy A Tư Ðà rời khỏi khu rừng và
xuất hiện trong cung điện của họ. Vua nói: “Chúng tôi rất vinh dự được ông
đến thăm chúng tôi, xin ông hãy cho chúng tôi biết mục đích của ông và
chúng tôi sẵn sàng giúp đỡ những gì mà chúng tôi có thể làm được”.
A Tư Ðà
trả lời: “Xin cám ơn lòng tử tế hiếu khách của bệ hạ. Tôi từ xa đến đây
thăm bệ hạ là vì có dấu hiệu kỳ diệu mà tôi mới thấy gần đây. Những dấu
hiệu này cho biết cậu bé trai mới sinh của Ngài, sau này sẽ đạt được sự
giác ngộ tinh thần vĩ đại làm lợi ích cho tất cả mọi người. Cái trí tuệ
quý giá ấy là điều mà suốt đời tôi đang cố gắng để đạt được. Cho nên tôi
vội vã đích thân đến thăm cậu bé”.
Vua rất
vui mừng và đi vào chỗ thái tử đang nằm ngủ. Vua cẩn thận ẵm con lên và
đem ra cho A Tư Ðà xem. Nhà tiên tri im lặng ngắm nhìn cậu bé một lúc, rồi
ông trở ra buồn rầu ngước lên ngắm nhìn bầu trời rồi bật khóc.
Thấy A Tư Ðà khóc, vua và hoàng hậu rất lo
sợ. Họ e rằng vị tiên tri đã nhìn thấy một vài điềm không tốt nào đó của
con mình chăng? Trước những giọt nước mắt của A Tư Ðà, vua cảm thấy rụng
rời tay chân và thốt lên: “Ồ, thưa ông, ông đã nhìn thấy dấu hiệu gì mà
ông phải khóc? Không phải chính ông và những nhà thông thái khác cũng nói
rằng con trai của tôi sau này sẽ trở thành một vĩ nhân, đạt được trí tuệ
tối cao sao? Nhưng tại sao bây giờ khi nhìn đứa bé ông lại khóc? Ðiều đó
nghĩa là thái tử sẽ chết yểu phải không? Hay là sẽ có những tai họa khủng
khiếp xảy ra cho nó? Nó là đứa con duy nhất của tôi, tôi rất thương nó.
Xin ông hãy nói nhanh đi những gì mà ông thấy, tôi rất hồi hộp và lo sợ”.
Với một cái nhìn trìu mến, A Tư Ðà bình
tĩnh nói với họ không nên lo sợ. “Không phải tôi khóc vì đã nhìn thấy
những dấu hiệu xấu nơi thái tử. Thật ra tôi thấy con trai của bệ hạ có đầy
đủ ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, chắc chắn sau này lớn lên sẽ
trở thành bậc vĩ nhân.
- Nếu con trai của bệ hạ theo con đường nối
nghiệp cha, thì thái tử sẽ trở thành một Chuyển luân thánh vương vĩ đại
nhất lịch sử. Thái tử sẽ cai trị cả một khu vực rộng lớn, đem lại an lạc
và hạnh phúc cho mọi người. Nhưng nếu thái tử quyết định không làm vua,
thì tương lai của thái tử sẽ rạng rỡ hơn nhiều. Thái tử sẽ trở thành một
bậc đại giác, một vị thầy cao quý, hướng dẫn chúng sinh sống theo đạo lý
yêu thương và tỉnh thức. Khi nhìn thấy những cảnh khổ của cuộc đời, thái
tử sẽ lìa bỏ hoàng cung và đi tìm con đường chấm dứt mọi khổ đau. Rồi thái
tử sẽ đem những chân lý ấy để chỉ dạy cho bất cứ ai muốn lắng nghe.
- Không, thưa bệ hạ và hoàng hậu, tôi không
khóc cho đứa trẻ, mà chính là tôi đang khóc cho tôi. Như Ngài cũng đã
biết, tôi đã trải qua toàn bộ cuộc đời để tìm chân lý, mong tìm ra con
đường chấm dứt mọi khổ đau. Và hôm nay tôi đã gặp được thái tử, người mà
sau này sẽ chỉ dạy những điều mà tôi muốn học. Nhưng đến lúc thái tử đủ
trình độ để dạy thì có lẽ tôi đã chết rồi. Tôi không may mắn học được
những lời thái tử dạy trên cuộc đời này. Ðó là lý do tại sao tôi buồn. Ðối
với bệ hạ và hoàng hậu không có gì đáng buồn cả. Hãy sung sướng lên vì
mình có được một người con vinh quang như thế”.
Nói xong A Tư Ðà ngắm nhìn đứa bé lần cuối
rồi từ từ rời khỏi hoàng cung. Vua tiễn ông ra về rồi trở lại chỗ đứa con
trai của mình. Vua rất sung sướng khi biết không có gì nguy hiểm đến tính
mạng của thái tử. Ngài nghĩ: “A Tư Ðà nói rằng Tất Ðạt Ða sẽ trở thành một
vị vua vĩ đại, hoặc trở thành một vị thầy cao quý. Nếu thái tử trở thành
một vị vua vĩ đại như điều thứ nhất thì hay biết mấy. Thật là tự hào làm
sao khi có một người con trai lừng danh và uy quyền. Rồi khi con ta tới
tuổi già như A Tư Ðà, lúc đó nó xuất gia trở thành một vị thầy cao quý
cũng được”.
Vua Tịnh Phạn sung sướng đứng ôm con trong
lòng, để mặc cho những dòng suy nghĩ, những giấc mơ đẹp về đứa con sau này
sẽ trở thành vĩ nhân, cứ hiện về trong đầu óc của ông.
Năm thái tử Tất Ðạt
Ða 9 tuổi, cậu được vua cha cho đi dự lễ cày ruộng đầu năm. Chính vua Tịnh
Phạn là người chủ tọa buổi lễ này. Các vị đạo sĩ và tu sĩ Bà La Môn được
mời tới dự. Buổi lễ được cử hành nơi thửa ruộng tốt nhất không xa hoàng
thành. Không khí hôm nay thật tưng bừng náo nhiệt. Các thầy Bà La Môn đang
tụng kinh rất nghiêm trang. Vua mặc hoàng bào và các vị quan cũng mặc
triều phục đang đứng xoay mặt về phía lễ đài. Tất Ðạt Ða cũng đứng tham dự
lễ, nhưng vì các thầy xướng tụng quá lâu, cậu cảm thấy nóng nực nên đi tìm
chỗ mát dưới tàn cây Diêm phù bên đường ngồi nghỉ.
Sau khi các thầy Bà
La Môn kết thúc việc đọc kinh, vua Tịnh Phạn bước xuống ruộng, nắm lấy cán
cày với sự phụ tá của hai vị quan võ, vua đã cày luống cày đầu tiên của
mùa làm ruộng mới. Dân chúng vỗ tay hoan hô vang rền. Các nông dân bắt đầu
xuống ruộng làm theo vua. Họ cày những luống cày đầu tiên trên thửa ruộng
của họ.
Nghe tiếng reo hò,
Tất Ðạt Ða cũng chạy ra xem. Cậu nhìn thấy một con trâu đang nặng nhọc kéo
cày, theo sau là một bác nông dân lực lưỡng, tay trái cầm cán cày, tay
phải cầm cây roi quất mạnh vào lưng con trâu. Trời nắng gắt, mồ hôi ông ta
chảy ra đẫm ướt cả thân mình. Nơi lưỡi cày đi qua đất được lật ngửa rẽ ra
thành luống hai bên trông thật ngay hàng thẳng lối. Hàng ngàn con giun ở
dưới đất chui lên, có những con bị lưỡi cày cắt làm đôi đang quằn quại
trên luống đất. Những con chim bay sà xuống thấp đớp lấy những con giun
đang vùng vẫy hoảng sợ. Rồi cậu lại thấy một con chim lớn sà xuống rượt
bắt những con chim nhỏ để ăn thịt.
Trời lúc này nắng
gắt, thái tử vừa mệt vì nắng, vừa chán nản vì thấy cảnh thú vật ăn thịt
lẫn nhau, cậu bèn trở lại chỗ cây Diêm phù. Những hình ảnh mà Tất Ðạt Ða
vừa thấy thật là mới lạ, đã kích thích cậu ngồi xếp bằng dưới gốc cây và
nhắm mắt lại để chiêm nghiệm những gì đã thấy. Cậu ngồi ngay thẳng với tư
thế uy nghiêm và rất đẹp. Hình ảnh người nông dân cày ruộng cực khổ đổ mồ
hôi dưới ánh nắng nóng bức; hình ảnh con trâu nặng nhọc kéo cày còn bị
những nhát roi quất lên mình thành những vết thương dài; hình ảnh những
con giun bị luống cày cắt đứt làm đôi đang vùng vẫy đau đớn; hình ảnh
những con chim nhỏû sà xuống bắt những con giun; hình ảnh con chim lớn
rượt bắt những con chim nhỏ để ăn thịt; những cảnh tượng tàn sát lẫn nhau
để mà sống này cứ hiện lên trong đầu của thái tử. Cuộc sống quả là một cái
vòng đau khổ, tất cả chỉ vì miếng ăn mà phải cực khổ, đấu tranh, tàn sát
lẫn nhau để sống. Thái tử cảm thấy xót thương cho bác nông dân, con trâu,
con giun, con chim ... cậu ước mong sao tất cả người và vật không còn khổ
đau nữa, không còn phải vì sự sống mà ăn thịt lẫn nhau.
Một lát sau khi vua và bà Ma Ha Ba Xà Ba Ðề
tới gốc cây Diêm phù để tìm con, thấy Tất Ðạt Ða vẫn còn ngồi đó. Bà cảm
động đến khóc khi thấy Tất Ðạt Ða ngồi đẹp như một pho tượng nhỏ dưới gốc
cây. Nhưng vua thì lại lo ngại vì thái tử mới có 9 tuổi mà đã biết ngồi
trầm tư như thế thì lời tiên đoán của Ðạo sĩ A Tư Ðà có thể trở thành sự
thật.
Sau khi sinh thái tử được 7 ngày thì hoàng
hậu Ma Da từ trần. Trước khi qua đời, hoàng hậu đã dặn dò người em của
mình là Ma Ha Ba Xà Ba Ðề (Mahapajapati): “Chắc chị sẽ không còn sống lâu
để chăm sóc con được nữa. Sau khi chị mất, em hãy chăm sóc Tất Ðạt Ða giùm
chị”. Người em nhận lời. Bà hứa sẽ thương yêu thái tử và chăm sóc cháu như
là con của mình.
Thái tử lớn lên trở thành một cậu trai
thông minh, xinh đẹp và nhân từ. Vua đã sắp xếp cho thái tử được học với
những vị thầy danh tiếng nhất vương quốc, và thái tử đã tỏ ra là một người
thông minh phi thường. Sau vài ngày đầu học tập, những vị thầy đã trình
lên vua rằng: “Muôn tâu bệ hạ! Thái tử rất thông minh, những bài học chúng
tôi chỉ dạy qua một lần là thái tử hiểu và nhớ rất kỹ. Thật ra có những
điều mà thái tử thắc mắc chúng tôi không thể giải đáp, hoặc thái tử có
những hiểu biết mà chúng tôi chưa hiểu biết”.
Nghe được điều này, niềm tự hào của vua về
đứa con trai của mình càng tăng thêm. Ông sung sướng nghĩ: “Với sự thông
minh này, thái tử con ta chắc chắn sẽ trở thành một vị vua thông minh và
đầy uy quyền”.
Thế nhưng thái tử có một điều khác còn nổi
bật hơn cả sự thông minh của cậu. Ðó là lòng tử tế, sự lịch thiệp và tình
yêu thiên nhiên. Ðối với những đứa trẻ cùng trang lứa với thái tử, chúng
thích đùa giỡn, nghịch phá hoặc chia phe đánh nhau trong những lúc rảnh
rỗi. Riêng thái tử thì ngược lại thích ngồi yên lặng một mình. Cậu thương
yêu các súc vật nhỏ sống ở trong vườn của hoàng cung và trở thành người
bạn thân thiện của chúng. Những con vật biết thái tử không làm thương tổn
chúng, cho nên chúng không bao giờ sợ thái tử. Ngay cả những động vật
hoang dại, chúng sẽ bỏ chạy khi thấy một người nào đó đến gần, nhưng mỗi
khi thái tử vào trong vườn, chúng lại mừng rỡ mon men đến gần và ăn các
thức ăn trên tay thái tử một cách tự nhiên, vì mỗi lần thái tử vào trong
vườn đều đem theo thức ăn cho chúng.
Một ngày nọ, thái tử
đang ngồi trong vườn, có một đàn thiên nga trắng xóa bay ngang trên đầu.
Bất ngờ, một mũi tên bắn lên không trung, trúng vào một con trong bầy. Nó
lảo đảo rồi rơi xuống đất ngay trước chân của thái tử, mũi tên vẫn còn
ghim nơi cánh của nó.
“Ôi! Tội nghiệp con thiên nga quá”, thái tử
nhủ thầm và ôm con chim lên, “đừng có sợ nghe cưng, ta sẽ chăm sóc cho
con, từ từ rồi ta sẽ lấy mũi tên ra cho”. Thế rồi tay này thái tử nhẹ
nhàng vuốt ve con thiên nga để nó bớt sợ, tay kia thái tử rút mũi tên ra
một cách thận trọng. Xong thái tử lấy thuốc rửa chùi vết thương cho nó,
vừa làm thái tử vừa thì thầm an ủi khiến cho nó không còn sợ hãi nữa. Lau
vết thương xong thái tử cởi áo ngoài của mình ra, quấn quanh mình nó cho
ấm.
Một lúc sau, có cậu thiếu niên chạy vào
trong vườn. Ðó là người em họ của thái tử tên là Ðề Bà Ðạt Ða (Devadatta).
Cậu ta mang theo cung tên và rất vui mừng nói: “Tất Ðạt Ða, Tất Ðạt Ða, em
vừa mới bắn được một con thiên nga. Anh thấy đấy, em chỉ bắn có một phát
thôi là đã hạ được một con chim rồi. Nó rơi xuống chung quanh đây, anh
kiếm giúp giùm em đi”.
Ngay lúc ấy, Ðề Bà Ðạt Ða phát hiện một mũi
tên của mình dính máu nằm ở dưới đất gần bên chân của Tất Ðạt Ða. Nhìn kỹ,
cậu ta thấy thái tử đang cầm vật gì trong tay và rồi nhận ra đó là con
thiên nga mà cậu đang tìm. Cậu la lên: “Anh lấy con thiên nga của em đấy
à? Ðưa lại cho em đi. Em đã bắn hạ nó thì nó là của em”. Ðề Bà Ðạt Ða liền
chụp lấy con chim, nhưng thái tử ôm sát nó vào lòng mình, khiến Ðề Bà Ðạt
Ða tức giận vô cùng.
Thái tử nói một cách kiên quyết rằng: “Anh
đã bắt gặp con chim nằm quằn quại đầy máu nơi mình. Anh không thể đưa nó
cho bất cứ ai khi nó đang bị thương”.
Ðề Bà Ðạt Ða la lên: “Nhưng nó là của em.
Chính em đã bắn nó, anh phỗng tay trên của em đâu có được. Hãy trả nó lại
đây”.
Hai cậu thiếu niên đứng tranh cãi một hồi.
Ðề Bà Ðạt Ða càng lúc càng trở nên giận dữ, nhưng thái tử vẫn một mực
không giao con thiên nga cho cậu ta. Sau cùng thái tử nói: “Khi hai người
tranh cãi một vấn đề không xong thì nên giải quyết bằng pháp luật. Trước
những người thông thái có thẩm quyền, chúng ta cứ trình bày những sự việc
xảy ra, để cho những vị này quyết định ai đúng. Tôi nghĩ chúng ta nên giải
quyết bằng cách này là tốt nhất”.
Ðề Bà Ðạt Ða không thích ý kiến này lắm,
song chỉ còn có cách này mới hy vọng lấy lại được con thiên nga mà thôi,
nên cậu phải đồng ý. Rồi họ đi vào cung điện, thưa lại với vua và quần
thần. Mọi người đều bật cười với nhau khi nghe họ trình bày sự việc. Các
quan nói: “Chỉ có mỗi một con chim mà làm mất thời giờ của chúng tôi quá,
thật không đáng tí nào”. Nhưng vua lại nói: “Tất Ðạt Ða và Ðề Bà Ðạt Ða là
những thái tử của hoàng tộc, trẫm rất vui mừng vì chúng đã biết nhờ chúng
ta giải quyết những việc bất bình bằng xét xử. Trẫm nghĩ điều đó rất quan
trọng, bởi vì chúng là những nhà lãnh đạo tương lai, biết dùng cách giải
quyết bằng pháp lý. Chúng ta hãy xét xử xem sao”.
Sau đó mỗi cậu trình
bày những sự việc đã xảy ra. Các quan cố gắng lắng nghe để quyết định ai
đúng, thì con thiên nga sẽ thuộc về người đó. Người thì cho rằng Ðề Bà Ðạt
Ða bắn con chim, đương nhiên nó thuộc về cậu ta. Người khác lại cho rằng
Tất Ðạt Ða bắt được con thiên nga thì nó thuộc về thái tử. Các quan bàn
luận với nhau mà chưa giải quyết dứt điểm.
Cuối cùng một ông lớn tuổi nhất nói: “Giá
trị của sự sống quý hơn tất cả mọi thứ trên thế gian này. Vì thế tôi nghĩ
rằng con thiên nga thuộc về ai đã cứu sống nó, không thuộc về người đã
cướp mất đời sống của nó. Vậy con thiên nga này là của Tất Ðạt Ða”.
Mọi người vỗ tay hoan hô ý kiến này. Thế là
thái tử Tất Ðạt Ða được mọi người biểu quyết thắng cuộc.
Thái tử ngày càng trưởng thành, lòng nhân
ái của cậu càng được mọi người thương yêu quý mến. Song cha của cậu thì
lại lo rầu. Ông nghĩ: “Tất Ðạt Ða quá nhân ái và nhiều cảm xúc. Ta muốn
con trai của ta trở thành một vị vua vĩ đại, có sức mạnh và đầy uy lực.
Nhưng thái tử lại thích trầm tư một mình ở trong vườn hơn là học cách thức
cai trị một vương quốc. Ta lo lắng con trai của ta chẳng bao lâu sẽ từ bỏ
hoàng cung, sống đời ẩn sĩ như lời đạo sĩ A Tư Ðà đã tiên đoán. Nếu thật
sự như vậy thì thái tử sẽ không bao giờ trở thành vị vua vĩ đại”.
Vua rất lo lắng về việc thái tử sẽ ra đi. Vua đem
nỗi lo của mình trình bày cho các quan nghe. Có một người đề nghị: “Tâu bệ
hạ, thái tử hay ngồi lặng yên và mơ mộng về những thế giới khác, bởi vì
cậu ta chưa tiếp xúc với hiện thực của cuộc đời này. Xin bệ hạ hãy kiếm
cho thái tử một người vợ, khi thái tử có vợ và có con rồi sẽ không còn mơ
mộng nữa và sẽ quan tâm đến việc học tập, cách thức cai trị vương quốc”.
Vua cho rằng đây là một đề nghị rất tuyệt
vời. Vua liền cho tổ chức một buổi nhạc hội lớn ở trong cung điện. Tất cả
những thiếu nữ xinh đẹp từ các gia đình quý tộc được mời đến tham dự. Cuối
buổi nhạc hội thái tử được mời tặng quà cho từng cô gái, trong lúc thái tử
tặng quà các quan theo dõi xem chàng thích cô nào.
Những cô gái trẻ rất lúng túng khi xuất
hiện trước thái tử. Thái tử trông đẹp trai và nổi bật hẳn giữa đống quà
đắt tiền để trên bàn phía trước mặt. Từng cô gái rụt rè tiến đến chỗ thái
tử, không dám nhìn lên. Các cô lặng lẽ nhận nhẫn, vòng xuyến xong vội vã
trở về chỗ cũ.
Cuối cùng có một cô gái trẻ tên là Da Du Ðà
La (Yasshodara), con gái của ông vua nước lân cận, không như những cô gái
khác, cô tiến đến chỗ thái tử một cách tự nhiên. Ðây là lần đầu trong đêm,
thái tử nhìn chăm chú vào cô gái này. Nàng rất xinh đẹp và thái tử dường
như đã bị sắc đẹp của nàng thu hút.
Họ đứng bất động, bốn mắt nhìn nhau say
đắm. Lúc ấy Da Du Ðà La dịu dàng lên tiếng: “Dạ thưa thái tử, quà của em
đâu?”. Thái tử như người trong mơ vừa tỉnh, cậu nhìn xuống bàn nhưng quà
tặng đã hết. Thái tử vội nói: “Ðây, hãy nhận món quà này”. Thái tử tháo
chiếc nhẫn trong tay ra. “Ðây là món quà anh tặng em”. Da Du Ðà La lịch sự
đón nhận chiếc nhẫn và từ từ đi về chỗ cũ.
Các quan đã thấy rõ mọi việc và vui mừng
đến báo cho vua biết. Họ sung sướng tường thuật: “Tâu bệ hạ, chúng tôi đã
tìm được một cô gái xứng đáng cho thái tử. Cô ta là công chúa Da Du Ðà La,
con gái của vua Thiện Giác (Suprabuddha) ở nước láng giềng. Xin bệ hạ hãy
đi qua gặp ông vua này và xin cưới con gái của ông cho thái tử”.
Vua Tịnh Phạn đồng ý và chuẩn bị lễ vật đi
qua gặp cha của Da Du Ðà La. Vị vua này tiếp đón vua Tịnh Phạn rất thân
mật và nói: “Tôi biết con trai của Ngài là một người rất tốt, song tôi
không thể gả con gái của mình cho một người nào đó một cách đơn giản.
Nhiều thái tử khác cũng xin cưới con gái tôi và họ đều là những chàng trai
tuyệt vời. Họ rất điệu nghệ trong việc cưỡi ngựa, bắn cung và chơi các môn
thể thao quý tộc khác. Thái tử sẽ phải thi tài với những người cầu hôn đó
theo phong tục của chúng tôi”.
Sau đó một cuộc thi tài được tổ chức và Da
Du Ðà La xinh đẹp là phần thưởng quý giá nhất. Vua Tịnh Phạn rất lo âu,
ông nghĩ: “Con trai ta không quan tâm đến các môn chơi của chiến sĩ, liệu
nó có thể chiến thắng cuộc thi tài này không?”. Thái tử hiểu được nỗi lo
của cha nên thưa rằng: “Xin vua cha đừng quá lo lắng. Con sẽ làm hết khả
năng của mình để chiến thắng và Da Du Ðà La sẽ là vợ của con”.
Cuộc thi đầu tiên là bắn cung. Những chàng
trai đặt những tấm bia của họ ở khoảng cách xa mà họ có thể bắn trúng chấm
giữa của bia. Khi tới lượt Ðề Bà Ðạt Ða – em họ của Tất Ðạt Ða – cậu ta
không chỉ bắn trúng điểm giữa của bia, mà còn xuyên qua cả tấm bia. Mọi
người hoan hô nồng nhiệt. Riêng Da Du Ðà La lại che giấu nỗi lo của mình.
Cô nghĩ: “Làm sao Tất Ðạt Ða yêu quý của ta có thể bắn được như thế?”
Thái tử rất tự tin ở khả năng của mình. Ðến
lượt chàng thi bắn, Tất Ðạt Ða đặt tấm bia xa tít tầm mắt mọi người. Rồi
chàng lấy một mũi tên từ trong bao ra nạp vào cung. Tuy nhiên do thái tử
quá mạnh tay nên khi kéo cây cung đã gãy đôi.
Thái tử nói: “Làm ơn tìm cho tôi một cây cung khác, chắc hơn cây cung
này”.
Một ông quan nói: “Thưa thái tử, có một cây
cung rất cổ ở trong cung. Cây cung này của một chiến sĩ mạnh nhất thời bấy
giờ. Kể từ khi ông ta chết đến nay chưa có ai đủ sức kéo nổi dây cung này,
huống hồ bắn nó được”.
“Tôi sẽ bắn cây cung ấy”, thái tử tuyên bố
trước sự ngạc nhiên của mọi người. Sau khi họ đem cây cung đến, thái tử
cầm cây cung lên, thử uốn cong và kéo dây một cách dễ dàng. Sau đó thái tử
tra tên vào cung, kéo hết dây và nhắm mục đích. Choang! Phát tên bắn ra
kêu to đến nỗi những người trong làng cách xa đó cũng nghe được. Mũi tên
xé gió đi rất nhanh, khi nó trúng tấm bia – ngay trung tâm điểm – chẳng
những nó không dừng lại đó mà còn xuyên qua tiếp tục và bay xa tít tầm mắt
của mọi người.
Ðám đông hoan hô nồng nhiệt “Thái tử chiến
thắng! Thái tử chiến thắng!”. Song bắn cung mới chỉ là cuộc thi tài đầu
tiên trong ngày. Cuộc thi đấu kế tiếp là kiếm thuật.
Mỗi người chọn một cây kiếm và biểu lộ sức
mạnh của mình bằng cách hạ thân cây gần đó với một nhát gươm của mình.
Người thứ nhất hạ một thân cây dầy khoảng 15 cm. Người thứ hai 22 cm.
Người thứ ba 30 cm.
Ðến lượt thái tử, chàng chọn một cây mà hai
thân mọc sát nhau. Thái tử vung gươm chém một nhát thật nhanh, cắt ngang
thân cây trong chớp mắt, nhưng nó vẫn đứng sừng sững đó. Lưỡi gươm của
thái tử quá bén đến nỗi vết cắt không làm cho thân cây đổ ngã. Khi mọi
người nhìn thấy cây không đổ, cả đám đông, nhất là Da Du Ðà La than thở:
“Thái tử đã thất bại. Nhát gươm của chàng đã không cắt đứt được thân cây”.
Lúc ấy chợt một cơn gió mạnh thổi đến làm
thân cây lay động và từ từ lật đổ. Lời than của đám đông chuyển qua vui
mừng và họ lại reo lên: “Thái tử chiến thắng”.
Cuộc thi cuối cùng là môn cưỡi ngựa. Một
con ngựa hoang hung dữ, chưa có người nào cưỡi được nó, đang được những
người đàn ông khỏe mạnh dắt ra. Mỗi người cầu hôn gắng leo lên cưỡi nó.
Nhưng con ngựa cứ nhảy chồm lên và đá hậu rất dữ. Không một ai có thể leo
lên lưng nó được. Cuối cùng một chàng trai cũng đã điều phục được nó, ngồi
trên lưng nó để cho những người giữ ngựa dắt đi. Thế nhưng chỉ một lát nó
đã nhảy bổ lên với sự giận dữ, hất người ngồi trên lưng nó rơi xuống đất.
Nếu không được sự cứu giúp kịp thời của những người giữ ngựa lôi anh ta ra
chỗ an toàn, thì có lẽ ngựa đã giẫm anh chết rồi.
Khán giả bắt đầu la ó: “Hãy ngưng ngay cuộc
thi đấu này đi! Không nên để thái tử đến gần con ngựa đó. Nó rất nguy
hiểm. Nó sẽ giết chết thái tử”. Nhưng thái tử vẫn bình tĩnh. Chàng nghĩ:
“Tính hiền dịu có năng lực hơn cả sức mạnh vũ phu”. Thái tử từ từ tiến ra
chỗ con ngựa. Chàng vuốt ve những chòm lông trên đầu nó, nói thì thầm vào
lỗ tai nó, nhẹ nhàng vuốt lên đầu lên mình nó. Thái tử đã làm dịu đi cơn
giận dữ và sợ hãi của nó.
Một lát sau con ngựa trở nên hiền lành. Nó
bắt đầu liếm tay của Tất Ðạt Ða. Thái tử vẫn thì thầm dịu ngọt với nó. Sau
đó chàng leo lên lưng nó một cách dễ dàng. Thái tử cưỡi ngựa diễu hành
ngang qua mọi người, trong những tiếng reo hò vui mừng của họ. Thái tử đã
đón nhận phần thưởng quý giá, đó là công chúa Da Du Ðà La xinh đẹp. Cuộc
thi tài đã kết thúc. Thái tử Tất Ðạt Ða đã chiến thắng. Cuộc thi tài đã
chứng tỏ thái tử Tất Ðạt Ða không chỉ có sức mạnh phi thường, mà còn có cả
lòng từ bi vô hạn nữa.
Chẳng bao lâu thái tử Tất Ðạt Ða và công chúa Da Du
Ðà La tổ chức lễ cưới. Vua mong muốn con trai của mình sẽ không có ý lìa
bỏ vương quốc, nên ông đã ra lệnh cho xây ba cung điện tuyệt đẹp để cho
đôi vợ chồng mới cưới ở. Vua nói với những người thợ xây dựng: “Hãy làm
chúng thật tuyệt đẹp, ta muốn những ngôi nhà này thật nguy nga lộng lẫy,
đến mức khi người ta vào trong đó sẽ nghĩ rằng họ đang ở nơi thiên đường.
“Ta muốn xây một cung điện mùa Hè làm bằng cẩm
thạch mát rượi và bao quanh là những ao hồ, những suối nước mát. Cái thứ
hai là cung điện mùa Ðông, ấm áp và thoải mái. Cái thứ ba sẽ dùng cho mùa
mưa. Vị trí của các cung điện này sẽ ở giữa một công viên lớn, với cảnh
đẹp nhìn từ mọi mặt. Một bức tường cao lớn xây bao quanh công viên để
những thứ phiền toái ở bên ngoài không thể xâm nhập được. Mọi thứ đều tốt
đẹp toàn hảo để thái tử Tất Ðạt Ða không bị cảnh khổ cuộc đời xúi giục từ
bỏ”.
Vua cố gắng làm hết sức mình để cho những ngôi nhà
này thật đẹp, thật hấp dẫn nhằm thu hút thái tử. Vua mời những dàn nhạc
tài nghệ trong nước đến biểu diễn suốt ngày đêm. Tất cả người phục vụ đều
là những cô gái trẻ đẹp giỏi khiêu vũ. Ðầu bếp phải nấu những món ăn ngon
và thay đổi liên tục. Không ai được phép vào trong cung điện làm xáo trộn
tâm trí yên tĩnh của thái tử, gợi cho thái tử ý niệm từ bỏ cung điện.
Ðã nhiều năm qua thái tử Tất Ðạt Ða sống trong cảnh thiên đường này. Từ
sáng tới tối thái tử được tiêu khiển bằng hàng ngàn thứ khác nhau. Chàng
không bao giờ nhìn thấy những thứ không tốt đẹp, không hề nghe những âm
thanh không được êm dịu ngọt ngào. Nếu có một người nữ hầu bị bệnh, cô ta
sẽ lập tức được đưa đi chỗ khác cho đến khi nào lành bệnh mới được trở
lại. Với biện pháp này thái tử sẽ không bao giờ thấy cảnh người bệnh hay
bất cứ cái gì gây ảnh hưởng không tốt đến suy nghĩ của thái tử. Vua còn ra
lệnh tất cả mọi người không được nói những chuyện buồn rầu chán nản với
thái tử. Ngay cả một cây hoa trong vườn bắt đầu héo rũõ, người làm vườn
phải nhổ bỏ đem đi nơi khác. Làm như vậy thái tử sẽ không bao giờ thấy
những bông hoa héo tàn. Với những biện pháp này, vua muốn thái tử không
thấy biết gì về những nỗi khổ và những điều bất hạnh của cuộc sống hiện
thực.
Thời gian êm đềm trôi qua như một giấc mơ.
Da Du Ðà La đã sinh một bé trai là La Hầu La (Rahula) và mọi việc dường
như trôi qua một cách tốt đẹp. Vua rất hài lòng vì biện pháp của mình đã
làm cho thái tử quan tâm đến đời sống hoàng gia hơn là việc từ bỏ cung
điện. Thế nhưng điều đó không có nghĩa là thái tử sung sướng nhất đời khi
có được đứa con trai và sẽ thỏa mãn đời sống trong sự huy hoàng nhàn hạ
ấy. Một ngày nào đó khi nhân duyên đầy đủ, thái tử cũng sẽ khám phá ra
chân lý của cuộc đời.
Một buổi chiều sau khi dùng cơm xong, thái
tử Tất Ðạt Ða nằm nghỉ trên giường, đầu tựa vào lòng của Da Du Ðà La. Nhạc
công đang chơi những điệu nhạc nhẹ nhàng êm dịu. Những nàng hầu đang thì
thầm và mỉm cười vui vẻ với nhau. Kể từ khi chuyển vào cung điện như ý
này, chiều nào thái tử cũng được thưởng thức những cuộc vui như vầy. Nhưng
đêm nay thái tử cảm thấy bồn chồn khó ngủ. Thái tử đề nghị với một nhạc
công ưa mến nhất: “Hãy ru ta ngủ bằng một bài ca hay. Nhớ chọn một bài mà
các bạn chưa từng hát trước đây”.
Người ca sĩ thanh lịch vâng lời và bắt đầu
hát những lời ca nhẹ nhàng êm ái, phát ra từ tâm hồn của mình và được nhạc
công đệm phụ họa theo một cách hài hòa. Bài hát ca ngợi vẻ đẹp của thế
giới, những vùng đất xa nơi mà cô ta đã đi qua khi còn thơ ấu; ca ngợi
thành phố thịnh vượng nơi mà dân chúng đang sống tràn đầy hạnh phúc an
vui.
Bài ca đã làm say mê thái tử. Ca sĩ vừa hát
dứt lời, thái tử liền hỏi: “Hãy nói thật cho ta biết, có những nơi tuyệt
đẹp bên ngoài bức tường của khu vườn này không? Người ta đã sống như thế
nào trong thành phố ấy? Và những thứ mà thế giới bên ngoài đó có đáng yêu
hơn những thứ ta đã thấy trong cung điện lộng lẫy này không? Hãy nói cho
ta biết sự thật về tất cả những thứ ấy đi”.
Cô gái trả lời: “Thưa thái tử, chắc chắn
cung điện mà thái tử đang sống là tuyệt vời nhất rồi. Thế nhưng cũng còn
có nhiều thứ khác đẹp hơn ở thế giới bao la bên ngoài cung điện này. Những
thành phố và tỉnh lỵ với những dãy phố xinh đẹp; những núi đồi và thung
lũng hùng vĩ nên thơ; có những vùng đất xa xôi nơi ấy người ta nói các thứ
ngôn ngữ khác nhau. Có nhiều thứ mà tiện thiếp đã thấy và cũng còn rất
nhiều thứ mà tiện thiếp chỉ mới nghe đến. Cung điện và khu vườn của thái
tử thật ra rất xinh đẹp, song vẫn còn có rất nhiều thứ đáng được thưởng
ngoạn ở bên ngoài của bức tường thành này”.
Nghe xong thái tử rất mong muốn được ngắm nhìn tận mắt những cảnh quan đẹp
và lạ ấy. Ðã nhiều năm qua thái tử chỉ sống trong những bức tường của khu
vườn và cung điện như ý, hoàn toàn không để ý đến thế giới bên ngoài. Bây
giờ thái tử ao ước được du ngoạn bên ngoài cung điện và chàng đã gởi lời
thỉnh cầu đến vua cha cho phép chàng được dạo quanh thành phố.
Vua đã đồng ý lời thỉnh cầu của con trai.
Ông nghĩ: “Bây giờ con trai ta mong muốn được nhìn thấy vương quốc của ta.
Ðây là thời điểm thích hợp, bởi lẽ nó đã thỏa mãn trong cung điện như ý
rồi, bây giờ để cho nó được nhìn thấy thực tế vương quốc mà nó sẽ cai trị
sau này”.
Vua
không muốn con trai của mình trông thấy những thứ phiền lòng khi đi du
ngoạn. Bởi vì những thứ ấy có thể khiến cho thái tử khởi lên ý nghĩ sẽ từ
bỏ vương quốc đi theo đời sống ẩn sĩ. Cho nên trước ngày thái tử đi thăm
thành phố, vua đã chỉ thị cho các quan quân đi thông báo cho dân chúng
biết rằng: “Ngày mai thái tử Tất Ðạt Ða sẽ đi thăm thành phố Ca Tỳ La Vệ
(Kapilavastu). Mọi người hãy trang hoàng nhà cửa và đường phố cho sạch
đẹp. Những người già yếu bệnh tật phải ở trong nhà suốt ngày mai. Mọi thứ
trong thành phố phải tươi tốt sạch đẹp”. Sau đó quân đội đã đưa tất cả
những người ăn xin trên đường phố đến nơi mà thái tử không đi ngang qua.
Sáng hôm
sau, Xa Nặc (Channa) người chăn ngựa đã chuẩn bị con ngựa Kiền Trắc
(Kantaka) yêu quý của thái tử và đưa thái tử ra khỏi hoàng cung. Trong
suốt thời thơ ấu đây là lần đầu tiên thái tử được ngắm nhìn quang cảnh
thành Ca Tỳ La Vệ. Và đây cũng là lần đầu người dân của thành phố được
nhìn thấy thái tử của họ. Mọi người rất sung sướng đứng xếp thành hàng
trên những con đường mới trang hoàng để được ngắm nhìn chàng trai trẻ đẹp
đi ngang qua. Họ nói với nhau: “Trông thái tử tướng hảo quang minh và dễ
thương làm sao”. Người thì nói: “Cặp mắt của thái tử đẹp thật. Chúng ta
rất diễm phúc được thái tử sẽ là vua của chúng ta trong tương lai”.
Thái tử
cũng rất sung sướng khi nhìn thấy mọi thứ. Thành phố trang hoàng lộng lẫy
và sạch đẹp. Nơi nào cũng thấy người ta vui cười, hoan hô và ca múa. Trên
đường nơi thái tử đi qua dân chúng vui mừng rải hoa đầy lên người thái tử
yêu quý của họ. Thái tử sung sướng nhớ lại: “Bài ca thật là đúng. Ðây quả
là một thành phố phồn vinh, xinh đẹp và tốt lành”.
Thế nhưng khi thái tử và
người chăn ngựa đang đi qua đám đông, họ bỗng phát hiện một người già khom
lưng vẻ mặt buồn rầu trong đám người vui vẻ. Lạ kỳ – bởi vì thái tử chưa
thấy những người già như vầy – nên thái tử quay qua hỏi: “Xa Nặc, người đó
là ai vậy? Tại sao ông ta lại cúi gập người và không ca múa như mọi người?
Tại sao gương mặt của ông không tươi láng như những người khác, mà lại tái
nhợt và nhăn nheo? Tại sao ông ta khác người như vậy?”
Xa Nặc
chỉ người đàn ông đang lẩn khuất ở trong đám đông và trả lời với thái tử
rằng: “Thưa thái tử, đó chỉ là một ông già”.
“Ông
già!”, thái tử hỏi lại. “Người này luôn luôn “già” như vậy từ trước đến
nay hay nó chỉ mới xảy ra gần đây?”
Xa Nặc
trả lời: “Không, thưa thái tử. Nhiều năm trước ông già này cũng là một
thanh niên khỏe mạnh như những người khác mà Ngài đã nhìn thấy tại đây hôm
nay. Nhưng dần dần sức khỏe của ông ta giảm sút, thân thể khom dần, màu
sắc của gương mặt héo tàn, răng rụng. Và bây giờ thân thể ông ta tàn tạ
như thế”.
Vừa ngạc
nhiên vừa buồn bã thái tử hỏi
lại: “Người đàn ông đáng thương ấy chỉ có một mình ông ta đau khổ vì tuổi
già sức yếu? Hay những người khác cũng phải bị như vậy?”.
“Thưa
thái tử, tất cả mọi người đều phải trải qua tuổi già. Thái tử, tôi, vợ và
con thái tử cùng mọi người trong cung điện, chúng ta đang trở nên già từng
giây từng phút. Một ngày nào đó chúng ta sẽ giống ông già này”.
Những
lời này làm cho thái tử buồn rầu trầm ngâm giây lâu. Thái tử giống như
người bị khủng hoảng bởi một tiếng sét đột ngột. Một hồi lâu thái tử lấy
lại bình tĩnh và nói: “Này Xa Nặc, những gì ta thấy hôm nay ta không muốn
thấy nữa. Trong giữa những người trẻ tuổi vui sướng này, cảnh tượng của
người già đã làm ta chán ngán. Hãy quay trở lại cung điện. Tất cả những
thú vui của cuộc đi dạo này đã trôi qua. Hãy trở về ngay, ta không muốn
thấy nữa”.
Xa Nặc
vâng lệnh. Khi họ về tới nhà, thái tử đi một mạch vào cung điện không nói
với ai lời nào, vội vã lên lầu và vào phòng riêng ngồi lặng yên một mình.
Mọi người nhận ra sự lạ kỳ này và đã cố gắng làm cho thái tử vui vẻ, nhưng
không có kết quả. Tới giờ ăn thái tử không thiết ăn một món gì, dù cho
người đầu bếp đã sửa soạn một bữa ăn thật ngon. Thái tử không quan tâm đến
âm nhạc hay khiêu vũ, chỉ ngồi trầm ngâm một mình: “Tuổi già, tuổi già,
tuổi già ...”
Vua Tịnh Phạn nghe được tâm trạng không hài
lòng của con trai mình và cho rằng có điều gì chưa vừa ý. Vua nghĩ: “Ta sẽ
sắp xếp một cuộc đi dạo khác cho thái tử, nhưng lần này cảnh quan của
thành phố phải tươi đẹp hơn”.
Vì thế Xa Nặc chuẩn bị con ngựa Kiền Trắc
một lần nữa và họ đã rời khỏi cung điện đi vào thành phố Ca Tỳ La Vệ. Trên
những con đường được trang hoàng xinh đẹp hơn trước, và người ta rất sung
sướng đón chào thái tử. Nhưng lần này thái tử và người giữ ngựa lại nhìn
thấy một người bệnh xuất hiện ở trong đám đông đang vui cười ấy.
Thái tử chợt thốt lên: “Nhìn kìa Xa Nặc.
Người đàn ông kia làm sao mà ho dữ dội, run cả thân thể và rên rỉ thảm
thương như thế?”
– Thưa thái tử đó là người bệnh.
– Tại sao ông ta bị bệnh?
– Người ta bị bệnh có rất nhiều lý do, thưa
thái tử. Có lẽ ông ta ăn nhầm thức ăn xấu, hoặc là để cho thân thể nhiễm
lạnh nên bị mất quân bình và ông ta bị cảm sốt.
– Tất cả những người vui vẻ trong đám đông
đó cũng có thể bị bệnh như người này không?
– Thưa thái tử, có. Bất cứ người nào dù
khỏe đến đâu cũng có ngày bị bệnh. Bệnh tật không chừa một ai cả.
Cuộc đi du ngoạn lần thứ hai này thái tử bị
cú sốc nặng hơn. Thái tử nói: “Ta không sao hiểu nổi, làm thế nào mà người
ta lại vô tư và vui sướng khi bệnh tật đang từng phút từng giây đe dọa họ.
Thôi hãy quay trở về đi Xa Nặc, ta đã nhìn thấy sự thật về cuộc đời qua
cuộc đi dạo ngày hôm nay rồi”.
Khi thái tử trở về cung điện, thái tử cảm
thấy buồn hơn cuộc đi dạo lần trước. Không ai làm cho thái tử vui cười
được và thái tử cũng không muốn nói chuyện với ai. Khi vua cha biết được
con trai mình không được vui sau chuyến đi thứ hai này, ông rất lo âu và
bối rối: “Ta đã làm hết sức mình để cho con trai ta vui vẻ, song cuối cùng
trái tim của nó lại tràn đầy buồn rầu. Ta phải hỏi các quan xem có cách
nào làm cho con trai của ta tươi vui hơn không”.
Các quan đề nghị với vua rằng, lần sau thái
tử muốn đi dạo thì không nên để thái tử đi một mình. Tốt hơn nên cho các
ca sĩ, vũ công và những người quý phái trong cung cùng đi với thái tử. Họ
sẽ có kế hoạch đưa thái tử đi thăm một khu vườn đặc biệt đã được chuẩn bị
sẵn, nơi đây thái tử sẽ được giải trí bởi tất cả các thứ vui chơi.
Khi thái tử Tất Ðạt Ða xin đi dạo thành phố
một lần nữa, mọi thứ được chuẩn bị chu đáo và hết sức thoải mái. Thành phố
được trang hoàng đẹp hơn lần trước. Tất cả những cảnh quan xấu được chuyển
đi hết và khu vườn đặc biệt được chuẩn bị với tất cả thú vui trong ấy.
Tất Ðạt Ða và Xa Nặc lại rời khỏi cung điện
bằng ngựa. Cùng đi có các quan hộ tống, những nhạc công và người hầu,
giống như một buổi lễ diễu hành. Cũng như những lần trước, dân chúng đứng
thành hàng trên đường phố và họ say mê ngắm nhìn đoàn diễu hành của hoàng
gia.
Song lần đi dạo thứ ba này, thái tử và Xa
Nặc lại nhìn thấy một cảnh tượng đau buồn. Ðó là một tốp người u sầu đang
khiêng một chiếc quan tài người chết, xuất hiện từ trong căn nhà và đang
chậm chạp đi ra đường.
– Xa Nặc, tại sao người đàn ông kia lại nằm
im trong chiếc hộp? Ông ta ngủ hay sao? Tại sao những người đi theo lại
khóc? Và họ khiêng ông ta đi đâu?
– Thưa Ngài, đó là người chết. Họ đang đưa
ông ta đến bờ sông, nơi đó sẽ thiêu thân xác ông ta.
Thái tử ngạc nhiên hỏi: “Chết à? Chết nghĩa
là gì? Và nếu họ thiêu đốt thể xác của ông ta, ông ta có bị đau đớn không?
Xa Nặc hãy giải thích cho ta rõ vấn đề này”.
Xa Nặc đành phải giải thích cho thái tử
biết về những sự thật mà cha của Ngài đã giấu kín từ nhiều năm qua. “Cuộc
đời của người đàn ông đó cũng như thái tử và tôi bây giờ. Ông ta sinh ra,
lớn lên, rồi trở thành một người đàn ông. Ông ta đã trải qua những sự vui
buồn thăng trầm của cuộc sống, nào là xây dựng gia đình, làm việc để nuôi
sống bản thân và vợ con. Trải qua thời gian vài chục năm, thân thể ông ta
trở nên già yếu, bệnh tật và nằm liệt trên giường. Lúc ấy ông ta không còn
nhận thức được gì nữa, ngay cả đến những người bạn thân thiết nhất. Rồi
ông ta ngày một yếu dần và cuối cùng hơi thở lìa khỏi xác. Mạng sống đến
đây chấm dứt, và ông ta đã chết. Chỉ còn lại cái xác lạnh lẽo không hồn,
không còn cảm giác gì nữa cả. Một thân xác mà suốt đời ông ta chăm sóc nó
nay trở thành vô nghĩa, chỉ còn lại một nắm tro tàn sau khi thiêu xong”.
– Ai cũng phải trải qua sự chết như vậy
phải không Xa Nặc?
– Không, thưa thái
tử. Thật ra một số người không có cơ hội sống đến già. Một số người rất ít
khi bị bệnh. Song tất cả mọi người đều phải chết một ngày nào đó, không có
ngoại lệ khác hơn.
Những lời trình bày của Xa Nặc gây ấn tượng
sâu đậm trong tâm thái tử. Chàng nói: “Có nghĩa là một ngày nào đó, vợ ta,
con ta, những bạn bè của ta và cả bản thân ta cũng sẽ phải chết? Và tất cả
những người hiện diện nơi đây với áo quần đẹp đẽ và rất hãnh diện như thế
này cũng sẽ chết ư? Ồ, thật là mù quáng thay, cả thế giới vẫn cứ mải mê ca
múa, quay cuồng theo dục vọng trong khi cái chết đang đến gần họ! Tại sao
họ lại cứ se sua lo chuyện chưng diện áo quần cho tốt mà không biết một
ngày nào đó họ chỉ còn phủ lên mình một tấm vải trắng thô sơ? Phải chăng
họ chỉ nhớ những thứ thiển cận mà quên đi sự chết? Hay trái tim của họ quá
chai đá đến nỗi ý nghĩ về sự chết không làm họ lo sợ? Xa Nặc, hãy quay xe
lại. Ta muốn trở về cung điện”.
Xa Nặc đánh xe ngựa trở về khu vườn xinh đẹp. Nơi đó những ca sĩ và vũ
công đẹp nhất cung điện đang chờ đợi cùng với các nhạc công, các quan và
một bàn tiệc thịnh soạn được chuẩn bị bởi các đầu bếp của hoàng gia. Họ
đón chào thái tử một cách nồng nhiệt khi thái tử từ trên xe ngựa bước
xuống. Thế nhưng thái tử không thiết gì cả. Tư tưởng của chàng hoàn toàn
bị thu hút bởi những gì đã xảy ra mà chàng chứng kiến khi nãy.
Mọi người cố gắng hết sức để làm vui lòng
thái tử. Những vũ công xinh đẹp vui đùa với thái tử, hy vọng làm cho gương
mặt đẹp trai buồn rầu của chàng vui tươi trở lại, nhưng thái tử không hề
quan tâm đến họ. Trong tâm trí của chàng lúc này là hình ảnh già, bệnh,
chết đang chiếm ngự.
Một trong những vị quan thấy thái tử không
vui bèn đến động viên chàng. Với lối nói vui đùa của một người bạn, ông
nói: “Thật không phải tí nào khi thái tử lại lơ là với những vũ công đáng
yêu này và từ chối cuộc vui với họ. Bạn ơi! Bạn còn trẻ đẹp và khỏe mạnh,
cứ vui hưởng sự sống đi. Có việc gì đâu? Bộ những cô gái này không đáng
yêu đối với bạn sao?”
Với giọng nói cương nghị thái tử trả lời:
“Ngài đã hiểu lầm tôi rồi. Chẳng phải tôi không thích những người và những
thứ đáng yêu mà tôi thấy nơi đây. Nhưng khi nghĩ đến sắc đẹp của họ sẽ
phai tàn, mọi vật sẽ thay đổi nhanh chóng, khiến tôi không thể tìm thấy
niềm vui chân thật trong những thứ ấy một tí nào cả.
Nếu không có già, bệnh và chết, khi ấy tôi
mới có thể tìm thấy nguồn vui lớn đối với mọi vật. Thế nhưng, những thứ
bất hạnh ấy đang chờ đợi chúng ta trong tương lai. Làm sao tôi có thể hài
lòng với những thứ vui chóng tàn như thế?
Ngài ắt hẳn phải có một trái tim nồng nhiệt
hơn tôi nên mới hài lòng một cách dễ dàng như vậy. Nhưng đối với tôi mọi
thứ mà tôi thấy đang bốc cháy bởi khổ đau. Chừng nào tôi chưa tìm ra con
đường thoát khỏi những nỗi khổ ấy, thì những thú vui của thế gian này
không lôi cuốn được tôi”.
Vì không thể nào làm cho tâm trạng của thái
tử vui tươi được, mọi người chán nản trở về hoàng cung. Khi các quan tâu
lên đức vua về tình trạng thái tử không được vui vì bị những cảnh bên
ngoài tác động, nhà vua quá rầu buồn, đến nỗi không thể ngủ được. Ngài
nghĩ: “Ôi! Con trai yêu quý của ta, làm thế nào ta có thể giữ được con ở
lại vương quốc? Ta phải làm gì để con hài lòng mà ở lại đây?”. Những ý
nghĩ lo sợ đứa con trai yêu quý của mình sẽ từ bỏ hoàng cung, khiến nhà
vua tuyệt vọng trằn trọc cả đêm.
Thái tử Tất Ðạt Ða ngày càng chìm sâu vào
những suy tư về cuộc đời. Chàng dường như không còn quan tâm đến một thứ
gì. Chàng cũng không thiết đến ăn uống, sức khỏe bắt đầu kém đi và nước da
trở nên xanh xao. Vua và mọi người rất lo ngại về những thay đổi không tốt
này sẽ ảnh hưởng đến tính mạng của thái tử.
Một hôm thái tử đến gặp vua và thưa: “Thưa
cha, gần đây tâm con không được an, xin phép cha cho con được đi dạo một
lần nữa. Hy vọng sự thay đổi cảnh quan lần này sẽ làm con an vui hơn”.
Vua đồng ý ngay lời thỉnh cầu của con trai
mình. Lần này ông sẽ làm mọi thứ để thái tử được hài lòng và vui tươi trở
lại. Vua ngầm sai các quan theo sát và để ý thái tử.
Thái tử cùng với Xa Nặc và các quan đồng ra
cửa thành phía Bắc du ngoạn. Trong lúc dạo cảnh, các quan đã cố gắng kể
những câu chuyện vui để cho thái tử quên hết những ưu tư, nhưng thái tử
cũng chẳng quan tâm gì đến những lời tán gẫu của họ. Một lúc sau, thái tử
nhìn thấy một người râu tóc cạo sạch, choàng trên mình chiếc áo vá nhiều
mảnh, tay ôm bình bát, mắt nhìn thẳng mà đi, hình dạng rất đoan chính, oai
nghi đĩnh đạc khả kính. Thái tử liền hỏi Xa Nặc:
– Người đó là ai mà tướng mạo và mặc áo
khác người như vậy?
Xa Nặc đáp: Thưa thái tử, vị này là người
xuất gia tu hành, đã thoát ly đời sống thế tục.
Nghe Xa Nặc nói, thái tử lấy làm lạ, xuống
xe đến chào vị tu sĩ và hỏi:
– Thưa ngài, vì sao
ngài lại xuất gia tu hành?
– Thưa thái tử, tôi
đã giác ngộ được sự vô thường giả tạm của cuộc sống, mạng người rất mong
manh sớm còn tối mất, một hơi thở ra không trở lại đã ra người thiên cổ.
Tôi không muốn để cho những thứ tiền tài, sắc đẹp, danh thơm, ăn ngon, ngủ
kỹ làm cho mình phải đau khổ, sa đọa vào vòng tội lỗi. Tôi muốn thoát ra
khỏi những ràng buộc của tình ái trầm luân, của những dục vọng thấp hèn,
của đời sống gia đình ràng buộc, để được tự do như cánh chim bay liệng
trên bầu trời bao la vô tận. Vì muốn thoát khỏi nỗi khổ già, bệnh, chết
trong vòng luân hồi sinh tử miên viễn. Vì muốn hy sinh thân mình để tìm
chân lý cứu độ chúng sinh thoát khỏi vô minh đau khổ, nên tôi phát nguyện
xuất gia tìm đạo. Mục đích duy nhất của tôi hiện nay là tìm cho ra hạnh
phúc hoàn hảo nhất và cao thượng nhất. Cho nên xuất gia phải là bậc đại
nhân, đại trí, đại hùng, đại lực, đại từ bi mới có thể thực hiện được.
Thái tử nghe xong rất vui mừng vì đã gặp
được người mở con đường sáng cho mình đi. Những lời lẽ của vị Sa môn nói
rất đúng. Thái tử nghĩ: “Cuối cùng ta cũng đã tìm ra ý nghĩa thật của cuộc
đời. Ta cũng sẽ từ bỏ gia đình, bắt đầu cuộc hành trình tìm hạnh phúc chân
thật để chấm dứt tất cả khổ đau cho mình và cho người”.
Với ý chí kiên cường và trái tim tràn đầy
tình thương, thái tử bảo Xa Nặc quay xe trở về hoàng cung.
Về tới cung điện, thái tử liền đi ngay vào
phòng của vua. Chàng nắm chặt hai bàn tay lại – theo phong tục tập quán
khi thỉnh cầu một việc quan trọng – và thưa: “Thưa cha, con muốn trở nên
người lang thang vô gia cư để tìm ra con đường chấm dứt khổ đau. Xin cha
cho phép con được rời khỏi cung điện này”.
Từ khi thái tử còn là đứa trẻ, vua đã lo sợ
một ngày nào đó mình sẽ phải nghe những lời thỉnh cầu đáng ghét này. Song,
những lo sợ ghê gớm ấy đã thành sự thật. Vua nghẹn ngào rơi lệ trả lời:
“Con trai yêu quý của cha, hãy quên tư tưởng này đi. Con hãy còn quá trẻ,
không đủ sức để sống đơn độc như những đạo sĩ. Ðợi đến khi tuổi già hãy đi
cũng không muộn. Lúc này con phải ở lại Ca Tỳ La Vệ để cai trị vương quốc
thay cha”.
“Dạ thưa cha, con sẽ
ở lại nếu cha hứa với con bốn điều sau đây: Làm sao cho con trẻ mãi không
già; làm sao cho con khỏe mãi không bệnh; làm sao cho con sống mãi không
chết và làm sao cho con hết khổ đau. Nếu như cha không hứa giúp được con
những điều này thì con phải ra đi tìm câu giải đáp”.
Vua bị lúng túng bởi những câu hỏi quái
lạ này và ngài bắt đầu gay gắt với thái tử: “Hãy bỏ ngay những ý nghĩ ngu
xuẩn này đi, Tất Ðạt Ða”.
Nhưng thái tử vẫn kiên quyết: “Thưa cha,
nếu cha không thể cứu con thoát khỏi những nỗi lo già, bệnh, chết và khổ
đau, thì xin cha cho con đi để con tìm đường tự cứu lấy mình. Không nên
giữ con như một tù nhân ở đây”.
Vua không thèm nghe nữa. “Không để cho thái
tử rời khỏi nơi đây. Hãy canh gác cung điện cẩn thận!”. Vua ra lệnh cho
các quan xong, buồn rầu bỏ ra khỏi phòng.
Tất Ðạt Ða rời khỏi phòng vua cha và trở về
cung điện của mình. Chàng đi ngang qua những căn phòng trang hoàng lộng
lẫy, những hành lang tráng lệ, những dòng suối lấp lánh rồi về đến phòng
của mình. Chàng đi giữa những nhạc công tài ba và những nàng hầu xinh đẹp
đang biểu diễn, nhưng những thú vui này không còn thu hút thái tử. Lúc này
chàng chỉ có một ý nghĩ trong đầu là rời khỏi cung điện đi tìm chân lý.
Ðêm đó, sau bữa ăn tối, các nhạc công, vũ nữ và lính canh đều mệt mỏi say
ngủ. Ngay cả Da Du Ðà La cùng người con trai La Hầu La cũng say sưa trong
giấc nồng. Thái tử nhìn vợ con và nghĩ: Ta muốn ôm đứa con trai vào lòng
một lần cuối trước khi rời khỏi cung điện, nhưng e rằng sẽ đánh thức Da Du
Ðà La và sẽ rất khó cho việc ra đi của ta. Thôi ta phải rời khỏi nơi đây
gấp và thật im lặng trước khi mọi người thức giấc.
Thái tử bước nhẹ nhàng cẩn thận qua những
người đang nằm ngủ, đi đến cửa sổ và trèo ra bên ngoài. Chàng đi tới chỗ
Xa Nặc, người giữ ngựa đang nằm ngủ và khẽ đánh thức anh ta dậy: “Hãy sửa
soạn ngựa cho ta nhanh đi Xa Nặc. Ta muốn đi ngay đêm nay”.
Xa Nặc rất ngạc nhiên không biết thái tử đi
đâu vào lúc giữa đêm như thế này, nhưng không dám hỏi. Xa Nặc liền sửa
soạn con ngựa Kiền Trắc và dắt nó đến chỗ thái tử. Tất Ðạt Ða vuốt ve con
ngựa và thì thầm với nó: “Kiền Trắc, người bạn thân yêu của ta, chúng ta
phải rất yên lặng. Ta không muốn đánh thức những người canh gác. Ðêm nay
là một đêm rất đặc biệt”.
Thái tử và Xa Nặc rời khỏi cung điện. Họ
lặng yên phóng ngựa đi trong đêm tối. Ðến ranh giới của thành phố, thái tử
nhìn lại và phát nguyện: “Nếu ta không chinh phục được tất cả khổ đau, ta
sẽ không trở lại thành phố Ca Tỳ La Vệ xinh đẹp này”.
Họ cưỡi ngựa suốt đêm. Khi mặt trời vừa
mọc, họ đã tới cánh rừng yên tĩnh, nơi có rất nhiều đạo sĩ ẩn tu. Thái tử
rất sung sướng và nghĩ: “Bây giờ cuộc tìm đạo của ta bắt đầu”. Rồi chàng
quay qua Xa Nặc nói: “Xa Nặc, ta rất cám ơn sự giúp đỡ của bạn. Ta đã tới
nơi mà ta mong muốn. Bây giờ là lúc bạn và con ngựa trở về cung điện được
rồi”.
Xa Nặc không thể tin là thái tử sẽ không
trở về cung điện với mình. Anh ta đứng lưỡng lự nơi đó, nước mắt bắt đầu
chảy ra hai khóe mắt. Thái tử hiểu được nỗi buồn của Xa Nặc và an ủi anh
ta: “Xa Nặc yêu quý của ta, đừng khóc nữa. Trước sau gì chúng ta cũng phải
chia tay nhau. Hãy cầm những báu vật này mà ta đang đeo, ta không cần đến
chúng nữa. Hãy trở lại hoàng cung và nói với cha ta rằng, ta ra đi không
phải vì buồn giận. Cũng không phải là ta không yêu thương gia đình. Thực
ra vì ta thương yêu họ rất nhiều nên ta mới phải từ bỏ họ để ra đi như
vầy. Nếu ta khám phá ra được con đường chấm dứt tất cả khổ đau, ta sẽ trở
lại giúp họ. Nếu ta thất bại thì chẳng khác gì ta từ biệt luôn. Sớm hay
muộn gì cái chết cũng sẽ đến với chúng ta bằng mọi cách. Hãy để ta bắt đầu
cuộc hành trình tìm chân lý”.
Sau đó, chàng rút gươm ra và cắt mớ tóc dài
của mình, một biểu hiện của hoàng gia, trao cho Xa Nặc cùng với các đồ
trang sức quý báu, bảo đem về cho Da Du Ðà La.
Xa Nặc thấy không còn cách nào chuyển đổi
được ý chí của thái tử, anh thắng ngựa chầm chậm từ giã thái tử. Nhiều lần
anh và con ngựa ngoái nhìn lại phía sau, bùi ngùi rơi lệ chia tay. Cuối
cùng, thì họ cũng đã về tới Ca Tỳ La Vệ. Xa Nặc đã buồn rầu kể lại với mọi
người là thái tử Tất Ðạt Ða đã từ bỏ cuộc sống hoàng gia mãi mãi.
Khi Tất Ðạt
Ða đứng một mình trong cánh rừng bắt đầu cuộc tìm đạo vĩ đại, chàng nghĩ:
“Kể từ hôm nay ta không còn là thái tử nữa. Vì thế ta không thể trang phục
như người thế tục ...”. Sau đó, chàng gặp một người thợ săn nghèo và nói
với ông ta rằng: “Thưa ông, tôi không cần những đồ tơ lụa quý giá này. Nếu
tôi sống trong rừng, tôi sẽ mặc những thứ vải thô giống như ông. Vậy chúng
ta hãy trao đổi lẫn nhau”. Người thợ săn rất ngạc nhiên và rất vui sướng
được trao đổi những y phục đắt tiền như thế và nhanh chóng chấp nhận lời
đề nghị của Tất Ðạt Ða.
Bây giờ chàng
đã hoàn toàn ăn mặc như người đạo sĩ bần hàn thật sự. Tất Ðạt Ða bắt đầu
tìm thầy chỉ dạy cho chàng con đường chấm dứt mọi khổ đau.
Chàng đi vào
rừng sâu và thưa hỏi tất cả các đạo sĩ mà chàng gặp. Nơi chàng đi qua đều
được mọi người tiếp đón kính trọng. Cho dù bây giờ chàng mặc đồ rách rưới
và chỉ ăn chút ít thức ăn xin được, nhưng tướng mạo của chàng trông vẫn
rất đẹp trai và nổi bật. Khi những người ở trong rừng thấy chàng đến, họ
đều nói với nhau: “Trông ông ta rất đặc biệt. Trên gương mặt ông biểu hiện
nghị lực kiên cường. Nếu ông ta đi tìm chân lý, chắc chắn sẽ đạt được ý
nguyện”.
Tất Ðạt Ða
tìm học với một vài vị thầy, nhưng chàng không hài lòng với những gì họ
chỉ dạy. Chàng nghĩ: Những thứ họ dạy đều có ích, nhưng không đưa đến an
lạc tuyệt đối. Sau cùng, chàng nghe có một vài đạo sĩ rất thông thái hiện
đang sống ở vương quốc Ma Kiệt Ðà (Magadha) nơi mà vua Tần Bà Sa La
(Bimbisara) cai trị. Vì thế chàng quyết định đi đến đó để tìm họ.
Một hôm,
chàng đang đi bộ ngang qua thành Vương Xá (Rajagriha), thủ đô của Ma Kiệt
Ðà, chàng đến gần cổng của cung điện. Một trong những vị quan của nhà vua
nhìn thấy chàng và vội về báo tin cho vua biết.
Ông ta nói
một cách vui mừng: “Tâu bệ hạ, hạ thần vừa nhìn thấy một người đàn ông rất
tuyệt vời trong thành phố. Ông ta mặc đồ rách rưới và xin thức ăn từ nhà
này đến nhà khác, nhưng hạ thần tin chắc ông ta là một người đặc biệt.
Gương mặt ông ta đầy nghị lực và dáng đi rất oai nghiêm. Dường như có một
thứ ánh sáng kỳ diệu tỏa ra từ thân thể ông ta”.
Vua nghe
xong rất vui mừng và cho mời Tất Ðạt Ða vào cung điện. Họ nói chuyện với
nhau một lúc và vua rất khâm phục trí thông minh, tính khiêm tốn và lòng
tử tế của chàng. Vua nói: “Tôi chưa gặp một người nào mà tôi cảm thấy mến
mộ tin yêu như Ngài. Xin Ngài ở lại Vương Xá và giúp tôi cai trị vương
quốc này”.
Tất Ðạt
Ða trả lời một cách lịch sự: “Tâu bệ hạ, tôi đã có cơ hội để cai trị một
vương quốc rồi, nhưng tôi đã từ bỏ. Tôi không quan tâm đến sự giàu sang và
quyền lực, chỉ muốn tìm chân lý. Xin cám ơn ân huệ của ngài, tôi đến đây
chỉ để tìm thầy học đạo”.
Khi ấy vua cúi chào
người đàn ông rách rưới và nói: “Xin chúc may mắn trên con đường tìm đạo
của Ngài. Nếu sau này Ngài tìm ra chân lý, xin hãy trở lại chỉ dạy cho
tôi. Nhưng nếu Ngài thất bại tôi vẫn sẵn sàng đón nhận Ngài về vương quốc
của tôi”.
Tất Ðạt Ða cám ơn
lòng tốt của vua và rời khỏi cung điện tiếp tục con đường tầm sư học đạo
của mình.
Cuối cùng Tất Ðạt Ða đã đến khu rừng nơi mà
các đạo sĩ thông thái đang sống. Ðầu tiên Ngài học với Arada và Udraka.
Chỉ trong một thời gian ngắn, Ngài quán triệt những gì mà họ đã dạy, nhưng
Ngài vẫn không hài lòng, Ngài tự nhủ: “Những vị thầy của ta là bậc cao
quý, song những lời mà họ dạy ta không đem lại sự chấm dứt tất cả khổ đau.
Ta phải tự mình tiếp tục tìm kiếm”.
Ngài tiếp tục cuộc hành trình của mình
và đi đến con sông Nairangang, gần đất thánh Gaya. Ngài vượt qua con sông
và vào khu rừng của bờ bên kia. Tại đây, Ngài gặp một nhóm năm người. Ðời
sống của họ hết sức đơn giản. Họ ăn rất ít, sống ở ngoài trời và ngồi im
lặng nhiều giờ mỗi ngày.
Tất Ðạt Ða hỏi họ: “Tại sao các vị lại hành
hạ xác thân như thế?”
Họ trả lời: “Ða phần người ta sống trên
cuộc đời này đều dung dưỡng xác thân, song vẫn phải chịu nhiều khổ đau,
chúng tôi nghĩ rằng, nếu mình có thể chịu đựng được sự đau khổ của thân
xác, thì sẽ tìm ra được phương pháp làm chủ tất cả khổ đau”.
Tất Ðạt Ða tự nghĩ: “Ðã nhiều năm qua ta
sống trong cung điện hưởng mọi thứ sung sướng. Ta được đối xử rất tử tế,
nhưng trong tâm vẫn không được an lạc. Có lẽ những người này nói đúng. Ta
sẽ nhập môn với họ để thực hành khổ hạnh xem có thể đưa đến sự chấm dứt
khổ đau không”.
Từ đó, Ngài bắt đầu thực hành khổ hạnh như
những vị này. Ngài ngồi từ giờ này đến giờ khác cùng một chỗ, cho dù hai
chân và lưng đau đớn vô cùng, Ngài cũng không động đậy. Ngài chịu đựng cái
nắng nóng cháy của mùa Hè; rồi đến những cơn gió lạnh buốt của mùa Ðông.
Ngài chỉ ăn một ít thức ăn đủ để cầm hơi tu tập. Ngài tự nghĩ: “Ta phải
tiếp tục khổ hạnh và quyết tâm khám phá con đường thoát khỏi tất cả khổ
đau”.
Năm đạo sĩ rất kinh ngạc về cách tu của Tất Ðạt Ða. Họ nói với nhau:
“Chúng ta chưa thấy một người nào có sự quyết tâm như ông này. Ông ta kiềm
chế thân mình không một chút lơ là. Nếu một người nào đó thành công trong
sự thực hành phương pháp khổ hạnh này thì người đó chính là Tất Ðạt Ða.
Chúng ta hãy ở gần bên ông ta để khi ông ta khám phá ra chân lý chúng ta
sẽ được học hỏi với ông”.
Tất Ðạt Ða hành xác ngày càng khắc nghiệt
hơn. Từ lúc bắt đầu khổ hạnh, Ngài chỉ ngủ vài giờ mỗi đêm, rồi cuối cùng
Ngài thức suốt không ngủ. Ngài cũng không ăn một bữa ăn nào mà chỉ dùng
một vài thứ hạt hoặc trái cây do gió bay vào vạt áo của Ngài.
Thân hình Ngài ngày một gầy ốm tiều tụy.
Thân thể mất đi sự tươi nhuận và bao phủ đầy bụi bẩn. Lúc này Ngài trông
giống như một bộ xương người còn sống. Nhưng Ngài vẫn kiên trì không từ bỏ
thực hành khổ hạnh.
Sáu năm trời trôi qua. Tất Ðạt Ða rời khỏi
cung điện và từ bỏ những lạc thú lúc 29 tuổi. Bây giờ Ngài đã 35 tuổi,
trải qua 6 năm khổ hạnh, ăn, mặc, ngủ đều thiếu kém. Một hôm Ngài nghĩ:
“Bây giờ ta đã đến gần mục đích hơn sáu năm về trước chưa? Hay là ta vẫn
vô minh như trước? Khi còn là thái tử ta đã sống trong sự xa hoa và tận
hưởng mọi lạc thú của cuộc đời. Ta đã lãng phí nhiều năm trong ngục tù dục
lạc.
Khi ta từ bỏ hoàng cung bắt đầu tầm đạo, ta
đã sống trong rừng, hang động và không có một thứ gì khác ngoài những bữa
ăn đơn sơ và khổ hạnh thân thể. Thế nhưng cho đến nay ta vẫn chưa tìm ra
con đường chấm dứt khổ đau. Bây giờ ta mới hiểu ra rằng, thật sai lầm khi
hành hạ thân xác như thế này. Nó cũng giống như sự sai lầm lãng phí nhiều
năm trong dục lạc nơi cung điện trước đây. Muốn tìm ra chân lý ta phải đi
theo con đường trung đạo, không nên hưởng thụ quá và cũng không nên khổ
hạnh ép xác quá”.
Ngài nhớ lại nhiều năm về trước. Sau khi
nhìn thấy người chết, Ngài đã thiền định ở dưới cây Gioi. Ngài nghĩ: “Sau
lúc thiền định ấy, tâm trí ta rất thanh tịnh. Ta có thể nhận định sự vật
một cách rõ ràng. Bây giờ ta cố gắng tập trung ý chí như vậy một lần nữa
xem sao”.
Nhưng khi Ngài nhìn lại thân thể của mình,
Ngài nghĩ: “Ta ngồi đây đã lâu mà không ăn vì thế thân thể đã mệt nhọc, dơ
bẩn và ốm yếu. Ta ốm quá đến nỗi nhìn thấy cả xương xuyên qua làn da. Làm
thế nào ta có thể thiền định khi thân thể quá đói và dơ bẩn?”.
Ngài cố gượng dậy và đi đến bên bờ sông để
tắm. Tuy thế Ngài quá yếu đến nỗi té xuống sông và có nguy cơ bị chết
đuối. Ngài cố gắng hết sức mình bám lấy bờ đất lần mò lên bờ. Lên được tới
bờ, Ngài ngồi nghỉ và thở một lát.
Trong một ngôi làng nhỏ ở bìa rừng có một
gia đình chăn nuôi và có người vợ tên là Sujata. Cô mới sinh được đứa con
đầu lòng nên rất sung sướng. Cô vắt sữa tốt nhất từ những con bò của chồng
mình và chuẩn bị cho một bữa ăn ngon từ nguồn sữa này. Bấy giờ cô đang đem
thức ăn này vào trong rừng để dâng cúng cho thần linh mà cô tin tưởng đang
ngự trị ở đó. Cô thường cầu nguyện những vị thần linh này và tỏ lòng biết
ơn các vị thần đã giúp cô sinh được một người con trai mạnh khỏe.
Cô đi vào rừng và gặp Tất Ðạt Ða đang ngồi
ở đó. Thân thể của Ngài ốm yếu, nhưng gương mặt vẫn sáng sủa và đẹp trai.
Sujata nhìn Ngài và rất ngạc nhiên, cô nghĩ: Từ trước tới giờ ta chưa nhìn
thấy ai giống như người này. Có lẽ đây là vua của các vị thần linh. Rồi cô
đem thức ăn đã chuẩn bị đặc biệt đặt ở phía trước Ngài.
Tất Ðạt Ða từ từ mở
mắt ra và thấy tô sữa ở trước mặt mình. Ngài mỉm cười tỏ lòng biết ơn đối
với Sujata và nhấc tô sữa lên miệng uống. Ngài uống tới đâu cảm thấy thân
mình tươi nhuận đến đó. Uống xong, Ngài đặt tô xuống và cám ơn nàng: “Có
lẽ cô nghĩ tôi là một vị thần linh, nhưng tôi chỉ là một người đi tìm chân
lý mà thôi. Phẩm vật cúng dường của cô đã giúp cho thân thể của tôi khỏe
mạnh trở lại. Bây giờ tôi tin chắc rằng tôi sẽ tìm ra chân lý. Cầu chúc
cho cô gặt hái được nhiều quả tốt về việc cúng dường hôm nay. Xin cám ơn
cô”.
Năm người sống trong
khu rừng với Tất Ðạt Ða thấy Ngài nhận phẩm vật cúng dường của Sujata, họ
rất thất vọng và nói với nhau: “Tất Ðạt Ða đã từ bỏ sự tầm đạo. Ông ta
không đi theo con đường của bậc Thánh nữa. Ông ta đã tắm rửa và dùng thức
ăn ngon trở lại. Làm sao chúng ta có thể ở lại đây với ông ta được nữa?
Chúng ta hãy rời khỏi khu rừng này và đi đến Ba La Nại (Banares). Chúng ta
sẽ tiếp tục thực hành khổ hạnh trong khu vườn Lộc Uyển gần đấy”.
Họ từ bỏ ra đi và nghĩ rằng Tất Ðạt Ða đã
không còn chú ý đến việc khám phá chân lý nữa. Thế nhưng sau khi dùng sữa,
thân thể khỏe mạnh trở lại, Tất Ðạt Ða chuẩn bị thiền định và quyết tìm ra
chân lý mà Ngài đã dầy công mấy năm qua. Ngài đứng dậy, lội qua con sông
và hướng về phía trước.
Giây phút mà thế giới mong đợi bây giờ đã
đến. Tất Ðạt Ða, người đã từ bỏ vương quốc để tìm chân lý, đang tiến tới
một gốc cây. Trên đường đi, Ngài đi ngang qua một người đang mang mớ cỏ
tươi mới cắt và Ngài đã xin ông một mớ. Ngài sẽ dùng mớ cỏ này để ngồi
thiền.
Khi Ngài đến gần cây bồ đề thì bầu không
khí lúc này trở nên yên tĩnh hơn. Và cả thế giới dường như đang nín thở
hồi hộp chờ đợi những điều sắp xảy ra. Những cành cây lay động như chào
đón Ngài. Ngài từ từ ngồi xuống dưới tàn cây.
Tất Ðạt Ða cẩn thận xếp mớ cỏ thành tấm nệm
nhỏ và ngồi xuống, mặt quay về hướng Ðông. Ngài xếp tréo chân theo tư thế
thiền định vững chắc và đặt hai bàn tay trên lòng hai bàn chân. Rồi Ngài
cương quyết phát nguyện: “Nếu ta không đạt được đạo quả, cho dù phải bỏ
mạng tại đây, ta cũng sẽ không rời khỏi nơi này”. Lúc ấy, chư thiên trên
hư không rất vui mừng khi nghe lời nguyện lớn của Tất Ðạt Ða. Ðó là ngày
trăng tròn tháng tư lúc mặt trời sắp lặn.
Thế nhưng truyền thuyết cho rằng, không
phải ai cũng hoan hỷ lúc nghe Ngài phát nguyện lớn. Có một thế lực gọi là
Mara thì lại hoảng sợ và giận dữ. Mara là tên gọi mà người Ấn Ðộ cổ cho là
sức mạnh của tội lỗi, nó quấy phá tâm trí của chúng ta. Mara là tính tham
lam, giận hờn, ngu si, ganh tỵ, nghi ngờ của chúng ta và bao gồm cả những
độc tố khác đem đến cho người ta sự bất hạnh và đau khổ.
Khi Mara thấy Tất
Ðạt Ða ngồi ở dưới cây bồ đề, nó giận điên lên. Nó bèn gọi đám con trai,
con gái của nó đến và lớn tiếng: “Hãy nhìn kìa, thái tử Tất Ðạt Ða đang
ngồi thiền định. Nếu ông ta thành công và khám phá ra con đường chấm dứt
mọi khổ đau, thì cái gì sẽ xảy đến với chúng ta? Các con không hiểu rằng
lúc đó chúng ta sẽ mất đi sức mạnh ư, chúng ta sẽ không thể làm hại người
ta nếu ông ta dạy cho họ chân lý. Chúng ta phải khuấy phá sự thiền định
của ông ta, hay là chúng ta chịu đầu hàng thất bại”.
Và thế là
Mara đem tất cả sức mạnh tội lỗi của hắn cố gắng tìm mọi cách để quấy phá
Tất Ðạt Ða. Chúng gây ra một trận bão khủng khiếp và phóng những tia sấm
sét xuống quanh Ngài. Chúng tạo ra cơn gió mạnh đến nỗi mọi thứ chung
quanh Ngài hư hại nặng nề. Thế nhưng bên dưới những nhánh cây, mọi thứ vẫn
yên lặng, nó được che chở bởi năng lực thiền định của Tất Ðạt Ða.
Mara thấy
rằng trận bão vừa qua đã không đạt kết quả, hắn quay sang lũ đệ tử và la
lên: “Tấn công!”. Toàn thể lũ yêu ma độc ác quay lại tấn công Tất Ðạt Ða.
Chúng chạy đến chỗ Ngài la hét dữ dội. Chúng bắn những mũi tên độc căm thù
đến Ngài. Song, khi những mũi tên này bay tới chỗ Tất Ðạt Ða, chúng lại
biến thành những cánh hoa sen và rơi xuống vô hại cạnh bên chân Ngài.
Không có cách nào quấy phá được sự yên tĩnh thiền định của Ngài.
Mara nghĩ:
“Nếu những vũ khí này và bóng ma sợ hãi không làm rối loạn thiền định ông
ta thì sắc đẹp có thể quấy nhiễu được tâm trí ông ta”. Lúc đó tất cả lũ
yêu ma biến thành những cô gái đẹp nhất và rất quyến rũ. Những cô gái hấp
dẫn này khiêu vũ phía trước Ngài, nhưng cũng không ảnh hưởng gì đến sự
thiền định của Ngài. Chúng gợi lại những cung điện như ý, cảnh vợ con,
thiên nhạc, thức ăn ngon mà Ngài đã hưởng trước đây. Nhưng không một thứ
nào có thể phá hoại sự tập trung thiền định của người đi tìm chân lý.
Mara cảm thấy
thất bại. Hắn cố gắng xuất một chiêu cuối cùng. Sau khi giải tán bộ hạ của
mình, hắn xuất hiện một mình trước Tất Ðạt Ða. Hắn nói với Ngài bằng một
giọng chế giễu: “Ông là thái tử Tất Ðạt Ða vĩ đại à? Ông nghĩ ông là người
tu thiền vĩ đại ư? Rất nhiều vĩ nhân đã thất bại khi đi tìm chân lý, nhưng
ông lại nghĩ rằng mình sẽ thành công ư?
Thật là ngu
xuẩn làm sao! Ông không biết rằng cần phải có một sự chuẩn bị cho việc tìm
kiếm chân lý sao? Ông đã làm được gì để xứng đáng cho việc thành công?
Trước hết ông đã lãng phí mất 29 năm nuông chiều bản thân. Rồi lại lãng
phí 6 năm đói khát hành hạ xác thân. Bây giờ ông ngồi đây, nghĩ rằng trí
huệ sẽ đến với ông. Thật ngu xuẩn làm sao! Hãy từ bỏ việc thiền định này
đi, hoặc ít nhất ông cũng chỉ cho tôi biết ai là nhân chứng cho lời thề
của ông sẽ được thành công, trong khi tất cả mọi người đều thất bại”.
Những lời khinh bỉ
này không đủ tác dụng làm phiền Tất Ðạt Ða. Ngài im lặng nhấc tay phải
khỏi lòng bàn chân, đưa ra phía trước và đụng xuống đất. Vâng, chính mặt
đất này là nhân chứng của Tất Ðạt Ða. Ðã vô số kiếp Ngài xuất hiện trên
mặt đất này với nhiều hình dạng khác nhau. Ngài đã thực tập lòng khoan
dung và tính kiên nhẫn. Ngài đã thực hành yêu thương và tránh làm hại kẻ
khác. Ngài đã tập trung cho việc tìm chân lý. Ngài đã làm tất cả những
việc này. Khi thì là người nam, khi thì là người nữ, khi là người giàu,
khi là kẻ nghèo – đã nhiều kiếp qua, Ngài làm những việc này chỉ vì mục
đích khám phá ra con đường chấm dứt tất cả khổ đau và chính trái đất này
là nhân chứng của Ngài.
Mara thật sự biết mình thất bại và biến mất
như một cơn ác mộng. Tất Ðạt Ða hoàn toàn thảnh thơi một mình. Những đám
mây đen tách ra và mặt trăng chiếu sáng trên bầu trời. Không khí tỏa mùi
thơm dìu dịu và ánh sáng lấp lánh trên đầu ngọn cỏ. Mọi thứ đã sẵn sàng!
Tâm trí của
Tất Ðạt Ða yên lặng và êm dịu. Sự tập trung của Ngài càng sâu thêm và tâm
trí càng sáng hơn. Nhờ trí tuệ bừng sáng, Ngài đã nhìn thấy những kiếp quá
khứ. Ngài thấy rằng khi một đời sống này chấm dứt thì đời sống khác bắt
đầu. Chết chỉ là một sự chấm dứt của thể xác, đời sống lại tiếp tục tìm
kiếm một thân xác mới và cứ tiếp diễn mãi như vậy.
Ngài thấy
rằng khi một người làm điều tội lỗi trong một đời – như làm hại người khác
– người đó sẽ chịu đựng những đau khổ trong tương lai. Nhưng khi một người
làm những điều thiện với tâm từ thì hạnh phúc và niềm vui cũng theo liền
với họ. Những hành động mà người ta tạo ra không bị mất, nó sẽ theo họ từ
đời này tới đời khác, tùy theo hành động tốt hay xấu, mà họ có được hạnh
phúc hay phải chịu đau khổ.
Khi Ngài khám
phá ra tất cả đời sống liên kết nhân quả mật thiết với nhau như vậy, chân
lý đã xuất hiện trong tâm trí của Ngài. Mặt trời, những hành tinh, tất cả
các ngôi sao và những thiên hà của vũ trụ, tất cả xuất hiện trong thiền
định của Ngài. Ngài thấy rằng mọi thứ, từ hạt bụi nhỏ nhất đến ngôi sao
lớn nhất đều liên kết với nhau. Mọi vật thì luôn luôn thay đổi: Thành,
hoại và thành, cứ tiếp tục như thế. Không một việc gì xảy ra mà không có
nguyên nhân.
Rồi Ngài thấy
rõ tất cả những khổ đau của cuộc đời. Ngài thấy rằng – từ sinh vật nhỏ
nhất đến ông vua vĩ đại nhất – chạy theo lạc thú chỉ kết thúc với những
bất hạnh. Và Ngài cũng khám phá ra nguyên nhân của tất cả những bất hạnh
ấy. Ngài thấy rằng người ta không thật sự hiểu rõ mọi sự vật luôn luôn
thay đổi. Do sự mù quáng này mà họ đấu tranh, cướp bóc và giết hại để thỏa
mãn những dục vọng của mình, nhưng những ham muốn này không bao giờ đem
lại hạnh phúc lâu dài cho họ. Họ cứ mãi quanh quẩn trong vòng được mất,
rồi lại tìm kiếm.
Ngài thấy
rằng người ta chiến đấu chống lại những thứ mà họ không thích. Cuộc đời
của họ tràn đầy những thù hận và phiền não. Và mỗi lần họ làm hại người
khác, họ sẽ đau khổ vì hành động đó không sớm thì muộn. Họ trải qua đời
này tới đời khác tạo ra nhiều bất hạnh hơn cho chính họ. Họ đang đi tìm an
lạc, nhưng ngược lại, lại đi tìm đau khổ.
Cuối cùng,
Ngài đã khám phá ra con đường chấm dứt tất cả những nỗi khổ này. Nếu một
người thấy được chân lý một cách rõ ràng – như chính Ngài đã thấy được
chân lý đêm nay – tất cả sự bám víu lạc thú và khổ đau sẽ dừng lại, sẽ
không còn những tham lam và sân hận trong tâm trí của họ nữa. Họ sẽ không
làm một việc gì có hại cho kẻ khác. Như vậy họ sẽ không còn cảm thấy bất
hạnh nữa. Tất cả những sân hận đã chấm dứt, trái tim của họ sẽ tràn đầy
tình thương. Và với tình thương này họ sẽ đem lại an lạc và hạnh phúc cho
muôn loài.
Khi Tất Ðạt
Ða thấu suốt mọi lẽ, bóng tối vô minh tan mất trong tâm của Ngài. Thân
hình tỏa ánh sáng rực rỡ. Ngài không còn là một người thường nữa. Ngài đã
giác ngộ chân lý. Bây giờ Ngài là Phật. Ngài đã đạt được mục đích giải
thoát.
Với nụ cười
an lạc, Ngài nhẹ nhàng xả thiền. Lúc ấy trời đã sáng, mặt trời vừa mới mọc
ở phương Ðông.
Toàn thể vũ
trụ vui mừng về một buổi sáng huy hoàng ấy. Những bông hoa tươi thắm bừng
nở khắp mọi nơi và tỏa hương thơm ngào ngạt trong không khí. Những con
chim hót líu lo vui mừng và sinh vật khắp nơi quên đi tất cả sợ hãi. Những
cầu vồng và những đám mây mầu sắc tuyệt đẹp xuất hiện trên nền trời và mọi
người rất ngạc nhiên khi nhìn thấy cảnh quan kỳ diệu này.
Ðức Phật tràn
đầy hạnh phúc. Tâm của Ngài không còn vô minh và đau khổ nữa, mà chỉ có
một niềm an lạc vô hạn. Trải qua những ngày và những tuần Ngài ở bên cạnh
cây Bồ đề chứng nghiệm những hạnh phúc mà Ngài đã đạt được.
Rồi Ngài
nghĩ: Thật là rất khó khi ta đạt đến chỗ chấm dứt khổ đau và trở thành
người giác ngộ. Ta phải nỗ lực tinh tấn cả một thời gian dài. Trong khi
mọi người đang bị vô minh che lấp chân tính, không biết ai sẽ là người có
thể hiểu được chân lý mà ta khám phá? Và ta sẽ chỉ dạy họ bằng cách nào?
Có lẽ tốt hơn hết ta cứ sống an lạc một mình trong những cánh rừng và
thưởng thức hạnh phúc của một người đã giác ngộ.
Lúc ấy, Ngài
nghe âm thanh trong thâm tâm của mình rằng: Xin đừng quên chúng tôi. Chúng
tôi đã đau khổ quá lâu rồi. Chúng tôi đã chờ đợi giờ phút quan trọng này
từ khi Ngài mới sinh và có thể lâu hơn nữa. Chúng tôi hy vọng và cầu
nguyện Ngài sẽ từ bỏ đời sống thái tử và khám phá con đường chấm dứt mọi
khổ đau.
Nhưng rồi một
ý nghĩ khác lại khởi lên trong tâm Ðức Phật: Ai sẽ là người có thể theo
được lời dạy của ta truyền trao? Ai sẽ là người đủ nghị lực và dũng cảm?
Ai sẽ là người đủ tinh tấn và kiên nhẫn?
Rồi những âm
thanh trong thâm tâm lại phát ra: Sự thật thì tâm trí chúng tôi đang bị
đám mây vô minh che phủ, thưa Ngài. Nhưng những người bị vô minh như vầy
cũng không đến nỗi dầy đặc lắm. Vì thế xin Ngài hãy chỉ dạy cho chúng tôi
chân lý mà Ngài đã chứng ngộ.
Rồi Ðức Phật
mỉm cười và nói: Ồ, dĩ nhiên ta sẽ chỉ dạy. Lý do duy nhất mà ta từ bỏ đời
sống thái tử là đi tìm chân lý để giúp mọi người. Bây giờ ta đã thấu rõ
chân lý. Ta sẽ làm hết sức mình để truyền bá con đường chấm dứt khổ đau.
Song ngay cả
một vị Phật cũng không thể xóa bỏ khổ đau của người khác nếu họ không cố
gắng tự cứu lấy mình. Mình phải tự cứu mình trước khi nhờ đến bác sĩ cứu
chữa. Cũng vậy, họ phải muốn lắng nghe những lời dạy về sự thật trước khi
người ta cứu giúp họ. Bất cứ ai đến với ta bằng tâm hồn rộng mở muốn tìm
hiểu, ta sẵn sàng chỉ dạy họ bằng mọi cách.
Rồi Ngài
nghĩ: Ai trong số tất cả những người trên thế gian này ta sẽ chỉ dạy đầu
tiên? Ai là người sẵn sàng tiếp thu được? Ngài nhớ đến Arada và Udraka,
hai vị thầy mà Ngài đã gặp cách đây 6 năm. Họ sẽ là người tốt nhất để
truyền pháp, nhưng hiện nay họ đã chết.
Rồi Ngài nghĩ
đến năm người đã tu khổ hạnh với Ngài một thời gian dài trong rừng. Ngài
nghĩ: Họ sẵn sàng hiểu được chân lý. Ta sẽ đến dạy họ đầu tiên.
Ngài quan sát
thấy rằng năm người này đang ở vườn Nai gần Ba La Nại, thành phố linh
thiêng của Ấn Ðộ cổ. Ðức Phật tuyên bố: Ta sẽ đến đó và bắt đầu chuyển
pháp luân.
Con đường đến Ba La Nại khá xa, Ðức Phật đi
bộ thong thả xuyên qua những ngôi làng và nông trại. Ai trông thấy Ngài
cũng đều bị thu hút cả. Ngài có tướng mạo cao lớn và đẹp đẽ, dáng đi rất
trang nghiêm và uyển chuyển. Chỉ nhìn thấy Ngài thôi, người ta cũng cảm
thấy sự thanh tịnh và an lạc trong tâm hồn của mình. Ngài nói chuyện rất
lịch sự và nhã nhặn với mọi người khi tiếp xúc. Dù họ là người giàu hay kẻ
nghèo, bình thường hay thông minh, quý tộc hay hạ tiện, Ðức Phật đều đối
xử bình đẳng với một tình thương bao la và trân trọng.
Ngài đã đến vườn Nai. Từ xa năm đạo sĩ nhìn
thấy Ngài đi đến, họ bèn nói nhỏ với nhau: “Ðó là Tất Ðạt Ða vô tích sự.
Chúng ta không nên tiếp đón một người đã từ bỏ lối tu khổ hạnh như thế.
Hãy phớt lờ đi nếu ông ta đến gần chúng ta”. Thế nhưng khi Ðức Phật đi
đến, họ cảm thấy có một cái gì rất đặc biệt toát ra từ thân tướng oai
nghiêm của Ngài. Họ quên cả kế hoạch phớt lờ mà trái lại còn tự động đứng
lên hết khi Ngài đến gần. Với lòng thành kính vô hạn, họ vội vã chuẩn bị
chỗ ngồi, dâng khăn lấy nước cho Ngài và nói: “Hoan nghênh Tất Ðạt Ða đã
đến vườn Nai. Chúng tôi rất vinh dự khi bạn tiếp tục tu học với chúng
tôi”.
Ðức Phật trả lời: “Tôi rất cám ơn lòng tử tế tiếp
đón của các thầy. Song, xin quý thầy hiểu cho, tôi hiện nay không còn là
Tất Ðạt Ða như trước và cũng không nên gọi bằng danh xưng đó nữa”.
Họ bèn hỏi lại: “Vậy chúng tôi sẽ gọi Ngài
bằng danh xưng gì?”.
Ðức Phật trả lời: “Toàn thể thế giới đang
say ngủ trong vô minh. Khi một người nào đó khám phá ra chân lý, thì họ
không còn bị ngủ mê nữa. Nay tôi đã thức tỉnh, đã khám phá ra chân lý. Bất
cứ ai tỉnh thức như vậy đều được tôn xưng là Phật”.
Lúc đó, năm đạo sĩ với lòng kính trọng vô
hạn nói: “Thưa Ðức Phật, xin Ngài chỉ dạy cho chúng tôi những gì Ngài đã
thực hành để chúng tôi có thể được thức tỉnh như Ngài”.
Ðể trả lời câu hỏi của họ, Ðức Phật đã
thuyết bài pháp đầu tiên. Bài pháp này gọi là “Chuyển pháp luân” và “pháp”
ấy chính là chân lý mà Ngài đã khám phá. Ngài nói: “Này các thầy, các thầy
phải biết có bốn sự thật cao quý (Tứ diệu đế). Thứ nhất là Khổ đế.
Ðời sống này đầy dẫy những khổ đau về già, bệnh, chết và bất hạnh. Sau
những lạc thú mà người ta săn đuổi chỉ còn lại những khổ đau mà thôi. Ngay
cả khi họ tìm kiếm một vài sự hài lòng nào đó, rồi họ cũng sẽ chán nản với
nó. Chẳng khi nào có sự thỏa mãn và an lạc thật sự.
Thứ hai là Tập đế (nguyên nhân gây ra
đau khổ). Khi tâm trí chúng ta đầy những tham lam và dục vọng, sẽ dẫn
đến tất cả những khổ đau. Thí dụ, nếu một người giàu có tham đắm gia sản
của mình, thì tính keo kiệt của anh ta sẽ đem đến cho anh ta nhiều nỗi
khổ.
Thứ ba là Diệt đế (sự chấm dứt khổ đau).
Khi chúng ta tẩy trừ tất cả những tham lam và dục vọng ra khỏi tâm trí của
chúng ta thì những khổ đau sẽ chấm dứt. Chúng ta sẽ tận hưởng sự an lạc và
hạnh phúc mà không ngôn từ nào có thể tả được.
Thứ tư là Ðạo đế. Con đường dẫn đến chấm
dứt tất cả khổ đau. Nếu chúng ta tránh làm hại sự sống của kẻ khác, nếu
chúng ta tập trung được ý chí của mình và nếu chúng ta đạt được trí tuệ,
thì mỗi người chúng ta đều có thể tận hưởng hạnh phúc trọn vẹn, chấm dứt
được tất cả khổ đau.
Khi họ nghe Ðức Phật giảng dạy về Pháp Tứ
diệu đế này, năm đạo sĩ cảm thấy hạnh phúc như người tìm thấy kho báu vàng
bạc. Họ nói: “Thưa Ðức Phật, Ngài quả thật đã tìm ra chân lý. Xin Ngài hãy
dạy chúng tôi con đường đạt được trí tuệ và hạnh phúc chân thật, chúng tôi
xin nguyện sẽ làm đệ tử của Ngài”.
Lúc Ðức Phật thuyết bài pháp đầu tiên này,
rất nhiều chư thiên đến nghe và bay đến cuối địa cầu ca ngợi: “Ðức Phật
bắt đầu thuyết pháp độ sinh. Cả thế giới đều đón mừng”.
Ðức Phật thuyết pháp rất nhiều cách. Ðối
với người bình thường hay những đứa trẻ, Ngài giảng dạy bằng những câu
chuyện dễ hiểu. Ðối với những người có kiến thức cao, Ngài giảng dạy phân
tích tỉ mỉ về các phương pháp tu tập. Ðối với một số người Ngài giảng dạy
bằng cách im lặng. Nhưng có lẽ lời dạy có năng lực nhất của Ngài chính là
sự gương mẫu được thể hiện qua bản thân bằng cuộc sống của Ngài. Ngài luôn
luôn hành động với sự tử tế và lòng bao dung. Ngài kiên nhẫn đối với mọi
người, ngay cả đối với những người ngu dốt nhất.
Không bao lâu Ðức Phật được mọi người kính
trọng và họ trở thành đệ tử của Ngài. Nếu một người nào đó có vấn đề gì,
họ sẽ tìm đến Ðức Phật để nhờ Ngài giúp đỡ. Có một người đàn bà tên là
Gotami, con trai của bà vừa mới chết, bà đi khắp mọi nơi tìm người cứu
sống con bà. Bạn bè của bà thấy vậy động lòng thương chỉ dẫn cho bà:
“Gotami, chị hãy đi đến gặp Ðức Phật. Có lẽ Ngài sẽ giúp được chị việc
này”.
Bà tìm đến chỗ Ðức Phật với đứa con ẵm trên
tay. Bà khóc than: “Kính thưa Ðức Phật, xin Ngài làm ơn cứu sống đứa con
tôi”. Ðức Phật trả lời một cách từ mẫn: “Tôi có thể cứu sống được con bà,
bà Gotami ạ. Nhưng trước tiên bà phải đem cho tôi một thứ này. Hiện tại
tôi cần hạt giống của cây Mù tạc để làm thuốc. Tuy nhiên nó phải được lấy
từ một nhà chưa từng có người chết”.
Gotami nghe xong liền cáo từ Ðức Phật đi
tìm hạt giống cây Mù tạc. Bà đến một nhà nọ và hỏi người chủ nhà ở đó, cô
ta trả lời: “Dĩ nhiên bà có thể có được hạt giống cây Mù tạc. Bà có thể có
bất cứ thứ gì bà muốn ... Song bà nên biết rằng chồng tôi đã chết năm
ngoái”.
Gotami thốt lên: “Ô, thế là không được! Ta
phải đi tìm nơi khác”. Và bà đi vội qua nhà bên cạnh.
Thế nhưng, nơi nào
bà đến họ cũng trả lời tương tự. Ai cũng muốn giúp bà ta cả, song gia đình
nào bà ta đến cũng có người chết. Một người nói với bà: “Tôi đã mất đứa
con gái cách đây 3 năm”. Người khác thì nói: “Anh trai tôi mới chết ngày
hôm qua tại đây”.
Chiều ngày hôm đó bà trở lại chỗ Ðức Phật. Ngài
hỏi: “Bà đã kiếm được hạt giống cây Mù tạc chưa? Ðứa con trai của bà đâu,
sao không đem nó theo?”
Bà trả lời: “Kính thưa Ðức Phật, hôm nay
tôi đã khám phá ra rằng không chỉ có một mình tôi mất người con yêu quý,
mà nơi nào tôi đến, gia đình họ cũng có người chết cả. Tôi thật là ngu dại
khi nghĩ đến việc cứu sống con trai của mình. Tôi đã chấp nhận cái chết
của nó và tôi đã hỏa thiêu nó trưa nay rồi. Bây giờ tôi đến đây xin được
nghe những lời chỉ dạy của Ngài. Tôi rất mong được lắng nghe”.
Lúc đó, Ðức Phật nói: “Gotami, hôm nay bà
đã học được rất nhiều. Chết sẽ phải đến với tất cả mọi người dù sớm hay
muộn. Song nếu bà học và hiểu được sự thật này bà sẽ sống và chết trong an
lạc”. Rồi Ðức Phật giảng dạy thêm cho bà. Sau khi nghe và thực hành lời
Phật dạy, bà đã tìm được sự an lạc và hạnh phúc thật sự. Một thứ hạnh phúc
mà trước đây chưa khi nào bà có được.
Một hôm, Ðức Phật đang đi bộ ngang qua một
ngôi làng. Có một người đàn ông trẻ tuổi thô lỗ nhìn thấy Ngài tỏ vẻ giận
dữ và sỉ nhục. Ông la lên: “Ông biết cái gì mà dạy người khác. Ông cũng
ngu dốt như mọi người chứ có gì khác đâu. Chẳng qua ông chỉ khéo giả dối
lừa gạt người ta mà thôi”.
Ðức Phật vẫn thản nhiên trước những lời
nhục mạ của gã đàn ông này. Ngài từ tốn hỏi lại ông ta: “Nếu ông đem tặng
một món quà cho người khác, người ta không nhận thì món quà đó thuộc về
ai?”.
Người đàn ông rất ngạc nhiên khi phải trả
lời một câu hỏi kỳ lạ. Ông nói: “Tất nhiên nó sẽ thuộc về tôi. Vì đó là
món quà của tôi”.
Ðức Phật mỉm cười và nói: “Rất đúng đấy, ông bạn ạ. Nó cũng giống như việc
giận dữ của ông khi nãy. Nếu ông sân hận nhục mạ tôi, tôi không nhận thì
những lời nhục mạ ấy thuộc về ông. Khi ấy, chính ông là người bất hạnh chứ
không phải tôi. Tất cả những hành động xấu mà ông gây ra sẽ trở lại làm
tổn hại lấy bản thân mình.
Nếu ông muốn chấm dứt những bất hạnh nơi
thân, ông phải từ bỏ sự sân hận và trải rộng tình thương đối với mọi
người. Khi ông thù ghét người khác, chính bản thân ông trở thành bất hạnh.
Nhưng khi ông thương yêu mọi người thì hạnh phúc sẽ đến cả đôi bên”.
Người đàn ông trẻ tuổi lắng nghe cặn kẽ
những lời dạy quý báu của Ðức Phật, ông nói: “Bây giờ con đã hiểu. Xin
Ngài hãy dạy con cách thức thực hiện tình thương. Con xin được trở thành
đệ tử của Ngài”.
Ðức Phật trả lời: “Rất tốt. Ta sẽ chỉ dạy
cho bất cứ ai thật sự muốn nghe”.
Chẳng bao lâu sau khi thành đạo, Ðức Phật
đã có một số lượng lớn đệ tử đi theo Ngài từ nơi này đến nơi khác. Một
hôm, có một đệ tử đến chỗ Ðức Phật và thưa: “Bạch Ðức Thế Tôn, Ngài thật
sự là một bậc thầy vĩ đại nhất từ trước đến giờ”.
Ðức Phật không thích được tôn vinh bằng
những lời khen ngợi ấy. Ngài hỏi: “Ông đã gặp tất cả những vị thầy vĩ đại
nhất xuất hiện nơi thế gian này chưa?”.
– Bạch Ðức Thế Tôn, chưa.
– Và ông có biết tất cả những vị thầy đang
sống và sẽ sinh ra trong tương lai không?
– Bạch Ðức Thế Tôn, không.
– Thật là dại khờ khi nói rằng ta là vị
thầy vĩ đại nhất trong tất cả các vị thầy, trong khi ông không biết điều
đó chính xác hay không.
Người đệ tử trả lời: “Nhưng con chỉ muốn ca
ngợi Ngài, bởi vì những lời Ngài chỉ dạy rất đúng và đem lại lợi ích an
lạc cho mọi người”.
– Nếu ông nhận thấy những lời dạy của ta có
ích, điều tốt nhất là ông nên thực hành chúng. Ðừng nên phí sức khen ngợi
ta. Lý do duy nhất mà ta xuất hiện nơi cuộc đời này là hướng dẫn mọi người
con đường thoát khổ. Nếu ông muốn ta hài lòng thì hãy thực hành theo những
lời dạy của ta tốt hơn là ca ngợi ta.
Vào một lần khác, Ðức Phật hỏi một người đệ
tử: “Nếu ông mua một số vàng quý giá, có khi nào ông trả tiền liền mà
không chịu thử trước không?”.
– “Thưa Ðức Thế Tôn, dĩ nhiên là không. Có
thể nó là đồ giả và lúc đó con sẽ mất tiêu số tiền đã mua nó”.
Ðức Phật nói: “Rất đúng. Việc đó cũng giống như phương pháp mà ta đã chỉ
dạy. Ông sẽ không bao giờ chấp nhận những gì mà ta nói về chân lý một cách
đơn giản, bởi vì nó là lời dạy của ta. Tốt hơn hết, ông nên thử thực hành
những lời dạy bằng chính bản thân mình xem chúng là đúng hay sai. Nếu ông
thấy là đúng và có ích thì nên thực hành theo. Không nên chỉ vì kính trọng
mà tin theo lời dạy của ta.
Cũng thế, đừng nên phê phán những lời dạy
của người khác và nói họ là người không tốt. Có rất nhiều vị thầy cao cả
khác ở trên thế gian này và họ có phương pháp riêng của họ để chỉ dạy mọi
người. Ðừng nên xúc phạm đến phẩm giá của họ. Ðây không phải là nhiệm vụ
của ông. Nhiệm vụ của ông là tìm cho ra hạnh phúc và giúp cho người khác
có được hạnh phúc như mình”.
Rồi Ðức Phật chỉ dạy thêm cho các đệ tử hãy
cố gắng làm trong sạch ý nghĩ của mình, có lòng từ đối với kẻ khác và kính
trọng mọi người.
Một hôm, theo thường lệ tại Ấn Ðộ, người ta
giết súc vật để làm vật hy sinh hay hiến cúng đến những vị thần của họ. Họ
cho rằng dâng cúng như vậy để cho các vị thần vui lòng, rồi những vị thần
ấy sẽ ban cho họ những thứ mà họ cầu xin, như giàu có và mùa màng tươi
tốt.
Nơi nào Ðức Phật đi qua, Ngài cũng nói với
người ta rằng, việc giết hại súc vật để tế lễ như vậy là sai. Một số người
nghe Ngài nói bèn tức giận trả lời: “Sách Thánh của chúng tôi dạy phải
giết súc vật để hiến cúng các vị thần. Tại sao Ngài lại dám nói ngược
lại?”.
Ðức Phật ôn tồn đáp: “Thật là không đúng
khi mình làm cho kẻ khác bất hạnh để mình được hạnh phúc. Ai cũng ham muốn
được sống như các ông. Vì thế, nếu các ông giết súc vật để tế lễ, các ông
chỉ là người ích kỷ mà thôi. Và tôi cũng đã lặp đi lặp lại nhiều lần rằng
người ích kỷ khó có thể tìm thấy hạnh phúc nơi cuộc đời này.
Cũng thế, bất cứ vị thần nào đòi hỏi được
hiến máu súc vật trước rồi mới đến giúp đỡ mọi người thì không phải là
những vị thần tốt. Những vị thần như thế không xứng đáng để được mọi người
lễ bái. Song, nếu các ông hành động bằng tình thương và sự tử tế đối với
mọi người, xem súc vật và loài người bình đẳng thì chính những vị thần ấy
sẽ lễ bái các ông”.
Mọi người nghe được những lời dạy đầy trí
tuệ của Ðức Phật và nhận thấy rất đúng. Họ liền bỏ tục lệ giết súc vật để
tế lễ. Nhờ vậy mà những con vật sắp sửa bị hy sinh làm vật tế lễ được
thoát chết.
Ðức Phật không quên lời hứa với vua Tần Bà
Sa La là sẽ trở lại thuyết pháp cho ông. Khi nhân duyên đã đủ, Ngài hành
đạo đến Vương Xá. Bên ngoài thành phố huy hoàng này có một ngọn đồi gọi là
Vulture, Ðức Phật và các đệ tử của Ngài đã đến và ở trong những hang động
tại đây.
Vua Tần Bà Sa La thường đi đến mỏm Vulture
để nghe Ðức Phật thuyết pháp. Những người ở thành phố cũng đến nghe pháp.
Chẳng bao lâu, số người xin quy y Phật ngày càng đông. Một thời gian sau,
vua và một số người giàu khác đã dâng cúng cho Ðức Phật và những đệ tử của
Ngài những khu vườn, để mọi người có thể đến đó lắng nghe Ðức Phật thuyết
pháp một cách thoải mái.
Người em họ của Phật là Ðề Bà Ðạt Ða trở nên ghen tị với Phật. Ông ta
nghĩ: “Phật được rất nhiều người theo làm đệ tử và mọi người đều biểu lộ
lòng kính trọng đến Ngài. Ta với Phật cũng cao quý như nhau, nhưng họ lại
phớt lờ với ta. Ta phải tìm cách phá Ngài”.
Ông ta nghĩ cần phải nhờ sự giúp đỡ của
người khác để giết Phật mới được. Vì thế, ông đã tìm đến con trai của vua
Tần Bà Sa La: “Bộ thái tử không muốn làm vua à? Thái tử không thấy cha của
thái tử có tất cả của cải và quyền lực đấy sao? Nếu thái tử giúp tôi giết
Ðức Phật thì tôi sẽ giúp thái tử giết vua cha. Lúc đó, thái tử sẽ trở
thành một ông vua trong hoàng cung này, tha hồ mà hưởng sung sướng”.
Thái tử đã nghe theo những lời xúi giục độc
ác của Ðề Bà Ðạt Ða. Hai người đã tìm mọi cách để ám sát đức Phật. Một
hôm, Ðức Phật đang ngồi thiền gần mỏm Vulture, họ lăn một tảng đá lớn từ
trên đồi xuống chỗ Ngài. Nhưng may thay, tảng đá lăn xuống bị vỡ làm đôi
văng ra hai bên, nhờ vậy Ðức Phật không bị tổn hại.
Một lần khác, Ðức Phật đang đi ngang qua
thành phố với các đệ tử của Ngài. Hai người biết Phật sẽ đi qua và đã
chuẩn bị kế hoạch. Họ mua một con voi và cho nó uống rượu thật say. Khi nó
đã uống say rồi, họ dùng cây đánh nó cho đến lúc nó giận điên lên. Họ thả
nó ra ngay khi Ðức Phật đi ngang qua, hy vọng con voi say sẽ giẫm chết Ðức
Phật.
Khi các đệ tử thấy con voi điên tấn công,
họ sợ quá bỏ chạy tứ tung, chỉ còn có A Nan (Ananda), người hầu cận Ðức
Phật, ở lại bên cạnh thầy, ông sợ quá nắm y Ðức Phật.
Ðức Phật nhìn thấy con voi đang chạy đến,
thay vì hoảng sợ, Ngài lại rải lòng từ đến con vật đáng thương. Dù con voi
đang say và điên cuồng, nó cũng cảm nhận được sức mạnh tình thương của Ðức
Phật. Nó ngưng hung hăng tấn công và đi đến chỗ Ðức Phật một cách hiền từ,
cúi đầu xuống chân của Ðức Phật.
Ðức Phật vuốt nhẹ lên đầu con voi và quay
qua nói với A Nan: “Phương pháp hay nhất để phá tan hận thù là tình
thương. Hận thù không thể tiêu diệt được hận thù. Ðây là một bài học rất
quan trọng cần phải nhớ”.
Một hôm, Ðức Phật nói với các đệ tử của
Ngài rằng: “Ðã đến lúc ta phải trở về Ca Tỳ La Vệ, thăm lại thành phố và
người thân của ta”. Sau đó, Ðức Phật và các đệ tử đã đi bộ về thăm quê
hương của Ngài. Tin Ðức Phật sắp trở về lan truyền khắp thành phố. Mọi
người rất nôn nóng và sung sướng chờ đợi. Họ reo lên khi nghe tin này:
“Ôi! Lâu lắm rồi, thái tử yêu quý của chúng ta mới trở về. Bây giờ Ngài đã
là một vị thầy cao quý với hàng ngàn đệ tử tùy tùng. Thật là sung sướng
làm sao khi gặp lại Ngài”.
Vua Tịnh Phạn rất vui mừng khi nghe tin con trai của mình sắp trở về. Vua
được biết Ðức Phật có rất nhiều đệ tử và lấy làm tự hào: “Con trai của ta
đã trở thành bậc thầy hướng đạo cao quý của tất cả. Phật đã đem lại vinh
dự lớn cho dòng họ ta”.
Vua nôn nóng muốn biết tin Ðức Phật, bèn
sai một người hầu cưỡi ngựa đi dò la trước, xem con trai của ông sau nhiều
năm xa cách nay như thế nào. Sáng hôm sau, người hầu đã tìm đến nơi Ðức
Phật và các đệ tử của Ngài đang ở. Lúc ấy, Ðức Phật và các đệ tử mỗi người
ôm một bình bát. Họ đi từ nhà này đến nhà khác trong làng để xin thức ăn.
Sau đó, họ trở về nơi ở và cùng nhau dùng bữa ăn đơn giản trong sự im
lặng.
Người hầu trở về Ca Tỳ La Vệ và tường thuật
lại tất cả những gì mình thấy cho vua nghe. Nghe xong, vua rất giận. Ông
la lên: “Ôi, con trai của ta, một hoàng tử cao quý lại trở thành một kẻ ăn
xin. Thật là nhục nhã làm sao! Ta phải chặn đứng việc này ngay tức khắc”.
Vua liền cưỡi ngựa ra khỏi hoàng cung và đi
thẳng đến nơi con trai mình đang ở. Khi vua nhìn thấy Tất Ðạt Ða, bây giờ
là một vị Phật rạng rỡ với rất nhiều đệ tử vây quanh, ông rất cảm động.
Sau khi hỏi thăm sức khỏe, vua liền hỏi Phật: “Cha nghe nói con đi xin
thức ăn vào mỗi buổi sáng, điều đó có đúng không?”.
Ðức Phật trả lời: “Dạ thưa cha, đúng. Ðó là
tục lệ của chúng con”.
Vua nghe nói càng trở nên tức giận hơn
trước. Ông quát: “Tục lệ của chúng ta à! Con sinh ra trong dòng họ vua
chúa, có bao giờ phải đi xin một thứ gì để sống đâu. Tục lệ của chúng ta
là ăn bằng chén vàng, chén bạc chứ không phải ăn bằng bát gỗ, bát sành.
Con hãy nói cho cha biết tục lệ của chúng ta là gì?”.
Ðức Phật lễ phép trả lời: “Dạ thưa cha, cha
thuộc dòng dõi vua chúa. Ðây là sự thật. Thế nhưng, hiện nay con thuộc
dòng dõi đạo sư, dòng dõi của những vị Phật trong quá khứ. Những bậc thầy
này luôn luôn tự hạ thấp mình. Họ nhận thức ăn của mọi người. Cho nên con
nói tục lệ xin ăn của chúng con có nghĩa là tục lệ của các Ðức Phật”.
Rồi Ðức Phật nắm tay cha thân mật, vừa đi
vừa tâm sự với cha. Phật giảng cho vua nghe về những chân lý cao quý và
con đường dẫn đến chấm dứt tất cả khổ đau. Sau khi nghe Phật nói pháp, vua
rất hoan hỷ và khen ngợi: “Quả thật con đã tiến xa hơn trước nhiều. Khi
con còn bé, đạo sĩ A Tư Ðà đã tiên đoán rằng sau này con sẽ trở thành một
vị thầy cao quý. Cha đã phải cúi đầu trước con, ồ quên, Ðức Phật. Bây giờ
Phật hãy nhận cha là đệ tử”.
Chẳng bao lâu, Da Du Ðà La, vợ của Ngài, La
Hầu La, con trai của Ngài, cùng họ hàng và những người trong hoàng cung
cũng xin làm đệ tử của Ngài. Họ nói với Ðức Phật: “Chúng tôi rất bất hạnh
khi Ngài từ bỏ chúng tôi đi tìm đạo mấy năm qua. Nhưng bây giờ Ngài đã trở
về, mang đến cho chúng tôi rất nhiều hạnh phúc và an lạc của tâm hồn bằng
những lời dạy cao quý về chân lý. Sự ra đi của Ngài thật xứng đáng và vinh
quang cho ngày trở lại, đó chính là sự giác ngộ, là một vị Phật”.
Từ năm 35 tuổi, Ðức Phật đã thuyết pháp cho
mọi người nghe. Gần 45 năm, Ngài đã đi khắp nước Ấn Ðộ hoằng pháp, đem lại
niềm an lạc hạnh phúc cho rất nhiều người. Khi Ngài giảng dạy cho người
nào đó về lòng từ bi, Ngài kể cho họ những mẩu chuyện dễ gây ấn tượng cho
họ. Ðây là một trong những mẩu chuyện mà Ngài đã kể:
Thuở xưa, có một ông vua rất kiêu hãnh. Ông
muốn xây một cung điện thật lớn cho mình. Một hôm, ông gọi các quan lại và
nói: “Hãy đi vào những khu rừng và tìm cho ta một cây cao lớn nhất. Cây
đó, ta sẽ dùng vào việc xây dựng cung điện của ta”.
Các quan vâng lệnh, đi sâu vào trong rừng
và đã tìm thấy một cây theo như ý của vua. Nó to lớn và đứng sừng sững
giữa những đám cây. Ðêm đó, họ trở về và tường thuật lại cho vua nghe:
“Tâu bệ hạ, chúng tôi đã tìm ra được một thân cây cao lớn theo như ý ngài
muốn. Ngày mai, chúng tôi sẽ trở lại khu rừng đó và đốn hạ nó”.
Vua nghe xong, lấy làm hài lòng và đi ngủ.
Ðêm hôm đó, vua mơ thấy một giấc mơ lạ. Vua mơ thấy một vị thần sống trong
thân cây cao lớn đó. Vị thần ấy xuất hiện trước vua và nói: “Tâu bệ hạ,
xin ngài đừng chặt đứt nơi ở của tôi. Nếu ngài hạ thân cây, thì mỗi vết
cắt sẽ làm tôi đau đớn và tôi sẽ chết mất”.
Nhưng vua trả lời: “Ông là cây tốt nhất
trong số tất cả các cây. Tôi cần phải dùng nó để xây cất cung điện của
tôi”.
Vị thần cố thuyết phục, nhưng vua thì rất
ngoan cố và nhất định sẽ chặt thân cây ấy. Cuối cùng, vị thần cây nói với
vua rằng: “Thôi được, ngài cứ việc chặt nó. Thế nhưng ngài hãy chặt như
sau: Xin ngài đừng chặt sát gốc như người ta vẫn thường làm. Ngài hãy sai
người leo lên ngọn của cây và cắt từng khúc một. Cắt cho đến khi nào hết
thân cây thì thôi”.
Vua rất lấy làm ngạc nhiên và nói: “Nếu tôi sai người làm như lời ông nói
và cắt thân cây nhiều lần như vậy, nó sẽ làm cho ông đau đớn nhiều hơn là
cắt chỉ một lần ở dưới gốc cây”.
Vị thần đáp: “Vâng, bệ hạ nói rất đúng.
Song nếu ngài làm theo lời đề nghị của tôi thì sẽ tốt hơn cho các sinh vật
khác trong rừng. Ngài biết đấy, cây của tôi thì rất cao lớn. Nếu nó đổ
xuống sẽ chiếm một khoảng rộng, những cây nhỏ hơn sẽ bị đè bẹp và sẽ giết
chết những súc vật nhỏ. Những con chim và thú sẽ mất chỗ ở của chúng và
nhiều cây nhỏ sẽ bị tàn phá. Nhưng nếu ngài cắt từng đoạn một, nó sẽ không
làm tổn hại nhiều loài vật khác”.
Ngay lúc ấy, vua giật mình tỉnh giấc. Vua
nghĩ: “Vị thần này sẵn sàng chịu đau đớn cắt làm nhiều khúc để cho những
súc vật bé nhỏ trong rừng không bị khổ đau. Ôi, thật là dũng cảm và tử tế
làm sao! Và thật là ích kỷ làm sao, khi ta lại muốn hạ thân cây ấy để thỏa
mãn dục vọng và sự kiêu hãnh của ta! Thay vì cắt hạ nó, bây giờ ta sẽ tôn
vinh nó. Giấc mơ này đã dạy ta phải biết thương yêu và tử tế đối với mọi
người”.
Ngày hôm sau, vua đi vào trong rừng và trang hoàng
cho cây ấy. Từ đó về sau, vua trở thành một vị vua nhân từ được nhân dân
hết sức thương yêu.
Một hôm, Ðề Bà Ðạt Ða lâm bệnh. Nhiều thầy
thuốc đã đến chữa trị nhưng không khỏi. Lúc đó anh họ của ông – Ðức Phật –
đã đến thăm ông.
Một trong những đệ tử của Phật hỏi: “Bạch
Ðức Thế Tôn, tại sao Ngài lại cứu giúp Ðề Bà Ðạt Ða? Chính ông ta đã nhiều
lần mưu hại Ngài. Ông ta thật tâm muốn giết Ngài mà”.
Ðức Phật trả lời: “Không có lý do gì để
thân thiện với người này và thù địch với kẻ khác. Tất cả mọi người đều
bình đẳng như nhau, vì ai cũng đều muốn hưởng hạnh phúc an lạc và không ai
thích bệnh tật khổ đau. Do đó chúng ta phải đối xử với mọi người bằng tình
thương không phân biệt”.
Rồi Ðức Phật đi đến bên giường của Ðề Bà
Ðạt Ða và nói: “Nếu thật sự ta yêu thương Ðề Bà Ðạt Ða, người đã luôn cố
gắng hãm hại ta, như là thương yêu La Hầu La, con trai độc nhất của ta,
thì cho Ðề Bà Ðạt Ða được mau lành bệnh”. Ngay lúc ấy, Ðề Bà Ðạt Ða cảm
thấy sức khỏe bình phục trở lại.
Ðức Phật quay qua các đệ tử và nói: “Hãy
nhớ rằng, tình thương của một vị Phật luôn bình đẳng đối với tất cả chúng
sinh”.
Khi Ðức Phật 80 tuổi, Ngài tự nghĩ: “Ta đã
làm tất cả những gì ta có thể làm để giúp cho mọi người. Ta đã hướng dẫn
họ làm thế nào để sống với tình thương và tránh làm hại sự sống của kẻ
khác. Bây giờ, đã đến lúc ta sẽ từ bỏ thân xác này một cách an lạc”.
Lúc đó, Ðức Phật gọi A Nan: “Ðã đến lúc
chúng ta trở về Ca Tỳ La Vệ một lần cuối. Ta muốn viên tịch tại thành phố
nơi ta đã trưởng thành”.
A Nan nghe xong hết sức đau buồn, ông
thưa: “Bạch Ðức Thế Tôn, xin Ngài đừng lìa bỏ chúng con. Ðã nhiều năm qua,
Ngài là thầy dẫn đường của chúng con. Chúng con biết sẽ làm gì đây khi
thầy vắng bóng?”. Nói xong, ông sụt sùi khóc.
Phật an ủi: “Ðừng khóc nữa, A Nan thân yêu
của ta. Ta luôn luôn dạy rằng, chết là điều tất nhiên của sự sống, không
có gì phải lo sợ cả, con phải hiểu rõ điều đó. Khi ta viên tịch rồi, hãy
lấy những lời dạy của ta làm thầy dẫn đường. Nếu con khắc ghi những lời
dạy này trong trái tim của con, con sẽ không cần đến ta nữa. Bây giờ chúng
ta hãy lên đường trở về Ca Tỳ La Vệ”.
Ðức Phật và các đệ tử lên đường đi về
hướng Bắc. Họ đi ngang qua những ngôi làng ở Câu Thi Na (Kushinagar) cách
Ca Tỳ La Vệ không xa. Ðức Phật nói với các đệ tử dừng lại nơi đây và nghỉ
ngơi. Người nói với A Nan rằng: “Ðây là nơi ta sẽ viên tịch”.
Mặc dù đây là những ngày cuối cùng của đời
sống, Ðức Phật vẫn không ngừng cứu độ chúng sinh. Một ông Phạm chí tên Tu
Bạt Ðà La (Subhaddha) đã 120 tuổi xin được gặp Phật và Ngài đã đồng ý.
Phật đã lắng nghe những thắc mắc của ông về việc tu hành và Ngài đã ban
cho ông những lời chỉ dẫn rất chân tình. Sau khi nghe xong, mọi nghi ngờ
của ông đều tan biến, và ông đã tìm được nguồn an lạc hạnh phúc ngay khi
Ðức Phật nói pháp xong.
Sau đó, Ðức Phật đi vào khu vườn và nằm
giữa hai thân cây Sa la đang nở hoa trắng xóa. Những đệ tử tụ tập vây
quanh Ngài. Một số người đang sụt sùi khóc, nhưng những người đã hoàn toàn
an lạc giải thoát thì im lặng.
Ðức Phật ban bố những lời dạy cuối cùng:
“Hãy ghi nhớ những gì ta đã dạy các con. Tham ái là nguyên nhân của tất cả
bất hạnh. Mọi vật sớm hay muộn cũng sẽ biến đổi, đừng nên bám víu vào bất
cứ cái gì. Tốt hơn hết nên dốc lòng thanh lọc tâm trí. Hãy tinh tấn lên để
đạt tới giải thoát”.
Lúc này, Ðức Phật xoay mình về bên phải,
đầu đặt lên bàn tay phải. Ngài nhắm mắt lại và an nhiên viên tịch. Hoa Sa
la rụng xuống như mưa.
Sau đó, các đệ tử đặt nhục thân Phật vào
trong quan tài bằng gỗ. Họ chuẩn bị đem thiêu Ngài theo phong tục Ấn Ðộ,
nhưng họ không sao mồi lửa cho cháy được. Lúc ấy, vị đệ tử lớn của Phật là
Ca Diếp (Maha Kassapa) về tới. Khi nghe tin Ðức Phật sẽ nhập Niết bàn, Ca
Diếp vội vã đến Câu Thi Na, nhưng khi ngài về đến nơi thì Ðức Phật đã tịch
rồi. Ca Diếp đến bên kim quan và chắp tay thành kính đảnh lễ nhục thân của
Phật. Ca Diếp lạy xong thì lửa bắt đầu đốt cháy. Lửa tàn, xác thịt đều ra
tro, chỉ còn lại những viên xá lợi óng ánh đủ màu sắc.
Vua các nước ở phía Bắc Ấn Ðộ nghe tin
Phật nhập Niết bàn, sau khi hỏa thiêu có nhiều xá lợi nên họ muốn thỉnh về
thờ. Họ nghĩ: “Ta sẽ xây một cái tháp để tôn thờ xá lợi của Phật trong
vương quốc của ta. Ðây là niềm vinh hạnh rất lớn cho đất nước của ta”.
Thế rồi, ông vua nào cũng muốn lấy xá lợi
của Phật nên đã xảy ra sự tranh cãi. Ai cũng muốn giành thắng lợi về phía
mình cả. Cuối cùng, có một người đứng ra phân giải: “Ðức Phật đã trải qua
toàn bộ cuộc đời của Ngài để dạy cho chúng ta biết yêu thương người khác.
Bây giờ Ngài đã viên tịch, các vị lại đi ngược lời Phật đã dạy. Thật là
không đúng tí nào. Tốt hơn hết, chúng ta nên phân chia xá lợi cho đồng
đều. Rồi sau đó, các vị sẽ đem về vương quốc của mình, xây tháp thờ xá lợi
của Ðức Phật”.
Các vị vua nghe nói có lý và họ không còn
tranh cãi hơn thua nữa. Họ hoan hỷ cùng nhau phân chia xá lợi Phật và đem
về vương quốc của mình. Nơi đó, họ xây những bảo tháp để kỷ niệm một vị
thầy cao quý đã sống một đời tràn đầy tình thương và trí tuệ.
Ðức Phật đã nhập diệt cách đây hơn 2500 năm
trong một ngôi làng nhỏ tại Ấn Ðộ. Thế nhưng, những lời dạy về tình thương
và trí tuệ của Ngài vẫn không bao giờ mất. Những đệ tử của Ngài đã tiếp
nối Ngài truyền bá cho những người khác. Cứ thế, các đệ tử nối tiếp truyền
bá từ đời này đến đời khác. Nhờ vậy, ngày nay chúng ta mới được biết đến
giáo lý cao quý của Ðức Phật.
Mọi người trong mọi quốc gia, bất cứ ai tin
tưởng đều có thể học tập những lời dạy tràn đầy tình thương và trí tuệ của
Phật. Nếu chúng ta thực hành đúng những lời Phật dạy, chúng ta sẽ khắc
phục được những ích kỷ, hận thù và tham dục. Chúng ta sẽ chế ngự những lo
sợ và đạt được an lạc giải thoát, cũng như Ðức Phật đã đạt được dưới gốc
cây Bồ đề vậy. Ði theo con đường mà Ðức Phật đã chỉ dạy, chúng ta có thể
trở thành một vị Phật, một người hoàn toàn tỉnh thức. Chúng ta có thể đem
lại hạnh phúc cho những người khác cũng như Ðức Phật đã từng làm vậy.
Cầu mong tất cả chúng sinh đều được an lạc
hạnh phúc trong ánh từ quang của Ðức Phật.
Chớ làm các điều ác
Hãy làm các việc lành
Giữ tâm ý trong sạch
Ðó là lời Phật dạy.
THÍCH CHÂN TÍNH
Dịch xong ngày 14-6 Mậu Dần
Phụ chú
Ðại
hội Phật giáo Thế giới họp tại Tokyo (Nhật Bản) năm 1952 đã thống nhất:
1/ Ðức Phật Thích Ca đản sinh năm 624 trước
CN - nhập Niết bàn năm 544 trước CN.
2/ Phật lịch (PL) được tính từ năm Ðức Phật
nhập Niết bàn: 544 trước CN.
Ðến năm 1960, Ðại hội Phật giáo Thế giới
họp tại Phnom Penh (Campuchia) thống nhất ngày đản sinh của Ðức Phật là
ngày trăng tròn, tháng Vesakh, là ngày rằm tháng Tư âm lịch.
Theo Phật giáo Bắc tông:
Thái tử Tất Ðạt Ða xuất gia đêm mùng 8-2, Thành đạo ngày 8-12, Ðức Phật
nhập Niết bàn ngày 15-2 âm lịch. Thái tử xuất gia năm 19 tuổi, 5 năm tìm
thầy học đạo, 6 năm khổ hạnh rừng già, 49 ngày tự tu thiền định, thành đạo
năm 30 tuổi – 49 năm hóa độ.
Theo Phật giáo
Nam
tông:
Lấy ngày rằm tháng Tư để kỷ niệm ba Ðại lễ: Ðản sinh - Thành đạo - nhập
Niết bàn. Thái tử xuất gia năm 29 tuổi, thành đạo năm 35 tuổi – 45 năm hóa
độ.
Thuyết pháp giảng kinh, viết sách giáo lý nhà Phật hoặc in kinh sách
đem phát cho mọi người xem, để họ sớm giác ngộ. Ðược như thế công đức vô
lượng, đó gọi là pháp thí.
Nếu không đủ điều kiện làm những
việc ấy, thì thỉnh một số kinh
sách chịu khó đem đến từng nhà cho mượn đọc, rồi sau đó lại lần
lượt cho nhà khác mượn nữa, hoặc đọc cho kẻ khác nghe, nhất là cho
người không biết chữ nghe, cũng được công đức vô biên, đó cũng gọi là Pháp
thí.
Chính Ðức Phật đã dạy: “Trong các sự bố thí chỉ có Pháp
thí là công đức lớn nhất, không có công đức nào sánh bằng”.
Tưởng về lợi cũng như về danh, chúng ta đừng lo nghĩ vội, mà điều tối
cần là làm sao cho rạng rỡ chánh đạo trước cái đã. Ðó là mục đích chính và
thiêng liêng cao cả của chúng ta. Nền móng đạo pháp cần nhờ sự chung lưng
góp sức của chúng ta. Vậy mỗi người nên xây đắp vào đó
một ít vôi, một ít nước, hoặc
một tảng đá hay một viên gạch
v.v... ngõ hầu cái nền móng ấy được thêm bền
vững và kiên cố đời đời.
Chúng ta không nên quan niệm ở công đức
vô lượng vô biên, mà điều cần thiết là
nên nghĩ nhiều đến những người
lầm đường lạc lối, sống trong vòng đầy tội lỗi không có
lối thoát, hãy mau cứu vớt
họ, cảnh tỉnh họ để cùng quay về
chân lý. Nếu được như thế chính
ta đã làm lợi ích cho Phật pháp
vậy.
Với hoài bão cuộc đời, chúng ta hãy
“Tất Cả Vì Phật Pháp”. Hy vọng
mấy lời tâm huyết này được nhiều
vị hảo tâm in kinh sách cho muôn dân
xem.
Ðược như vậy công đức không gì sánh bằng! Tha thiết mong mỏi như thế!
Tặng cho thân nhân một số tiền nhỏ,
lòng mình không vui.. Nhưng mình không đủ sức tặng nhiều hơn. Chỉ có một
cách là tặng các loại sách tu hành để xây dựng cho đời sống thanh cao, thì
dù một quyển sách giá chỉ có vài ngàn, nhưng vẫn còn quý hơn bạc vạn.
Quý vị nào muốn phát tâm ấn tống
kinh sách xin liên hệ: CHÙA
HOẰNG PHÁP, Xã Tân Hiệp, huyện Hóc Môn, TP. Hồ Chí Minh. ÐT:
7130002-7133827. Email: hoangphap@hcm.vnn.vn
--- o0o ---
Vi tính: Diệu Huệ, Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật: 01-06-2004
|
|
