Tuổi Trẻ Tình Yêu Lý Tưởng
Nói với tuổi 20 Việt Nam trong thập niên
đầu thế kỷ 21
Thiền Sư Nhất Hạnh
--- o0o ---
3
Vốn Liếng
Lên Đường
Dựng
lại tình thâm, đó là phần căn bản của giấc mơ chung . Người xưa gọi
đó là tề gia . Tề gia là xây dựng một gia đình có hòa điệu,
có hạnh phúc. Mà nếu không có cái thấy chính xác, không có sự tỉnh
thức, không có sự tu tập bản thân ( tu thân ) thì không
thành công được trong việc tề gia. Tu thân phải đi với tề gia. Cơ
cấu gia đình vững chãi thì đất nước mới hùng mạnh. Giúp cho đất nước
hùng mạnh, đó là trị quốc . Đất nước có chân đứng vững vàng
mới đóng góp được cho nền hòa bình an vui của thế giới. Quốc trị
thì thiên hạ mới bình . Tu thân, tề gia, trị quốc
và bình thiên hạ là như thế. Đó là giấc mơ của những người trẻ.
Mang giấc mơ đó trong tim thì dù anh đã trên sáu mươi anh cũng còn
là người trẻ, dù chị đã trên sáu mươi chị cũng còn là người trẻ. Tôi
cũng còn là một người trẻ, vì chưa bao giờ tôi đánh mất giấc mơ, và
ngày nào tôi cũng sống để thực hiện từ từ giấc mơ.
Người bạn trẻ ơi, nếu anh, nếu
chị có khó khăn với các bậc cha mẹ, với anh chị em, thì anh hay chị phải
cấp tốc sử dụng các phương pháp đã đề nghị trên để tái tập được truyền
thông, khôi phục lại hạnh phúc. Bởi vì đó là vốn liếng để anh, để chị lên
đường. Nếu vì buồn phiền và chán nản mà anh hoặc chị đi tìm sự quên lãng
trong quán rượu, vũ trường hay mạng lưới internet thì đất nước sẽ không có
một tương lai, trái đất sẽ không có một tương lai. Các bậc cha mẹ có thể
đang nghĩ rằng bổn phận của các vị là phải làm ra tiền để nuôi mình, nhà
người ta có xe hơi thì nhà mình cũng phải có xe hơi, nhà người ta có tủ
lạnh, ti vi thì nhà mình cũng phải có tủ lạnh, ti vi, v.v... Giữa những
người làm cha mẹ và các bạn có thể đang có một cái hố chia cách rất lớn,
và các vị ấy có thể đang không biết rằng con trai hoặc con gái của các vị
hiện đang sống trong một thế giới hoàn toàn khác biệt với thế giới của họ.
Thế giới của internet, thế giới của buông thả, của đam mê, của hưởng thụ
bất chấp ngày mai, thế giới của sự phá hoại thân tâm bằng rượu chè, bằng
ma túy, bằng sắc dục... Tội nghiệp cho các vị ấy. Nếu bạn đã lỡ sa vào thế
giới ấy thì tôi mong những dòng tâm huyết này có thể giúp bạn tỉnh dậy.
Chúng ta phải vùng vẫy để thoát ra khỏi cái thế giới nguy hiểm ấy ngay lập
tức. Nhờ tình thương, nhờ ý thức trách nhiệm, ta sẽ không nỡ nào chuyên
chở tổ tiên và cha mẹ ta trong ta đi vào tuyệt lộ.
Chung quanh ta bạo lực, tham
nhũng, quyền uy, hư hỏng đang xảy ra, ngay trong giới những người lãnh
đạo, lãnh đạo tinh thần cũng như xã hội. Bạn cũng như tôi, đã biết rằng
pháp luật không đủ sức để đối trị với tham nhũng, hủ hóa và tàn ác. Chỉ có
niềm tin, chỉ có chí nguyện, chỉ có sự tỉnh thức, chỉ có một giấc mơ lớn
mới đủ sức tạo ra năng lượng đưa xã hội chúng ta vượt qua đến bờ an lành
và hy vọng mà thôi. Tôi biết trái tim bạn còn nóng hổi, ý chí bạn còn
nguyên vẹn. Bạn hãy để cho giấc mơ nâng bạn lên cao, đưa bạn vượt ra khỏi
mọi bức tường giới hạn. Bạn sẽ có không gian thênh thang. Chúng ta đang
còn có nhau. Chúng ta chưa mất niềm tin nơi tổ tiên, nơi tiềm lực quê
hương và dân tộc.
Dựng Lại
Tình Thâm , Ban Phát Hạnh Phúc
Này người bạn trẻ, nếu
anh lắng nghe được thành công như thế đối với cha (hoặc với mẹ) thì
chắc chắn cha (hoặc mẹ) sẽ lắng nghe được anh. Nếu chị lắng nghe
được thành công như thế đối với cha (hoặc với mẹ) thì chắc chắn cha
(hoặc mẹ) sẽ lắng nghe được chị. Anh hay chị sẽ có cơ hội nói ra
được tất cả những gì chứa chất trong lòng mà chưa bao giờ nói ra
được. Và anh sẽ nói ra được rất dễ, bởi vì anh đã biết sử dụng ái
ngữ rồi. Anh (hay chị) có quyền và có bổn phận nói ra tất cả những
gì sâu kín nhất trong lòng, kể cả những khổ đau, uất nghẹn hoặc mơ
ước của mình. Và nếu anh hoặc chị biết nắm lấy hơi thở và làm chủ
được thân tâm mình và những cảm xúc của mình thì anh hoặc chị sẽ sử
dụng được ngôn từ hòa ái một cách dễ dàng. Ta nói để giúp cho cha
hoặc mẹ ta điều chỉnh lại nhận thức của các vị ấy, để giúp cho các
vị ấy thấy được những khó khăn, những khổ đau, những bất công mà ta
đã phải gánh chịu, và cả những mơ ước của ta. Để cho các vị ấy có
thể tiếp nhận được những gì ta nói, ta phải sử dụng cho được ngôn từ
hòa ái. Ta chỉ nói ra những khó khăn, đau khổ và ước vọng của ta
thôi mà ta không tỏ lộ sự trách móc, quy lỗi, buộc tội. Lời nói của
ta vì thế sẽ không mang chất liệu chua xót và mỉa mai. Và ta phải
thưa với các vị ấy là vì ta còn non dại cho nên ta đã có thể có
những nhận thức và tri giác sai lầm, và ta cầu các vị soi sáng
1 cho ta, dạy bảo cho ta, nếu ta đã có những cái
thấy sai lạc với sự thực. Ta cũng xin quý vị nghe ta cho hết trước
khi dạy ta, bởi vì có như thế ta mới có cơ hội nói hết những gì ta
có trong lòng. Nếu quý vị ngắt lời ta, sửa sai cho ta trong khi ta
nói thì có thể ta sẽ không làm được việc ấy.
Người bạn trẻ ơi, tôi tin là
anh có thể làm được việc này, chị có thể làm được việc này để xây dựng lại
tình thâm. Tôi đã từng giúp cho nhiều người trẻ thành công trong sự thực
tập lắng nghe và ái ngữ để tái lập truyền thông với cha mẹ và khôi phục
lại được hạnh phúc gia đình.
Người bạn trẻ ơi, nếu anh đã
từng đau khổ vì những lời trách móc, chửi mắng, buộc tội, những lời chua
chát và cay đắng, thì anh hãy phát nguyện là từ nay về sau anh sẽ không
bao giờ sử dụng những lời nói như thế (trong đạo Bụt gọi là ác ngữ, thô
ngữ) đối với ai, và nhất là đối với những đứa con của anh trong tương lai.
Khi trong lòng ta có uất ức, bực bội, phiền muộn, ta có thể nói ra những
lời gây đổ vỡ, đổ vỡ trong ta và đổ vỡ trong những người khác, trong số đó
có những người thân. Học phép ái ngữ, ta sẽ tránh được lỗi lầm này, và ta
có thể tạo dựng hạnh phúc cho ta và cho người. 'Lời nói không mất tiền
mua', nhưng lời nói có thể gây niềm tin, xây dựng tình huynh đệ , tái lập
được truyền thông, đưa người ra khỏi những vùng ám trệ của mặc cảm tự ti,
của phiền muộn, của chán nản, của tuyệt vọng. Chỉ cần sử dụng ái ngữ thôi,
bạn đã có thể ban phát hạnh phúc cho rất nhiều người, trước hết là những
người thân. Tôi đã thực tập, và tôi đã thành công. Rất nhiều bằng hữu của
tôi, trong đó có những người trẻ, đã thực tập thành công. Bạn đừng tin
rằng chỉ khi nào mình có nhiều tiền bạc và quyền thế mình mới giúp được
người! Bạn có thể tạo hạnh phúc cho người, ngay từ giờ phút này, bằng sự
thực tập ái ngữ của bạn.
------------------------------
1 'Soi sáng'
có nghĩa là với ngôn từ hòa ái, với tình thương, chỉ cho người kia thấy
được những ưu điểm và tài năng của người ấy để khuyến khích, và cũng chỉ
cho người kia thấy những điểm còn yếu kém và những nhận thức sai lầm của
người ấy và đề nghị những phương pháp cụ thể để người ấy có thể thực tập
chuyển hóa, và để người ấy mỗi ngày mỗi đẹp thêm lên.
Đối Phó
Với Cơn Bão Cảm Xúc
Muốn thành công trong
việc thực tập ái ngữ, bạn phải biết cách đối phó và xử lý những cảm
xúc của bạn, khi chúng phát hiện trong tâm. Mỗi khi một nỗi buồn,
một cơn giận hay một niềm tuyệt vọng dâng lên, bạn phải có khả năng
đối phó với nó. Đối phó ở đây không phải là chống cự, đè nén hoặc
xua đuổi, bởi vì nỗi buồn cơn giận hay niềm tuyệt vọng ấy là một
phần của chính bạn, và ta không nên chống cự, đè nén, hoặc đàn áp
chính ta, vì như vậy là ta đối xử bạo động với chính ta. Nếu bạn
biết trở về với hơi thở ý thức, bạn có thể chế tác được năng lượng
có mặt , và với năng lượng đó, bạn nhận diện và ôm ấp nỗi
buồn, cơn giận hay niềm tuyệt vọng đó một cách ưu ái và hết lòng,
cũng giống như một bà mẹ đang ôm trong tay đứa hài nhi của chính
mình khi em bé bị sốt, với tất cả tình thương. Năng lượng ưu ái này
sẽ làm cho cơn giận hay nỗi buồn dịu lại. Mỗi khi trời nổi cơn giông
bão, bạn biết trở về nhà, đóng hết các cửa sổ và cửa ra vào để cho
gió mưa đừng xâm nhập và gây tàn hại. Nếu điện bị cắt thì bạn thắp
đèn nến hay đèn dầu. Nếu trời lạnh thì bạn đi đốt lò sưởi. Bạn tạo
ra được một vùng an toàn bên trong cho bạn trong khi cơn giông bão
vẫn còn đang tiếp tục xảy ra. Một cảm xúc mãnh liệt cũng giống như
một cơn bão tố có thể gây ra nhiều tai hại. Ta phải biết cách bảo vệ
ta, phải tạo ra một không gian an toàn để ẩn náu trong thời gian cơn
bão tố còn tồn tại. Ta không thể ngồi chờ và cầu mong cho cơn bão đi
qua cho mau, trong khi ta hứng chịu tất cả những tàn hại cơn bão có
thể gây ra cho thân tâm ta. Giữ cho thân tâm được bình an trong khi
cơn bão tố đang xảy ra, đó là sự thực tập của ta. Có nhiều người đã
thực tập và đã làm được như thế. Sau mỗi cơn bão tố, họ trở thành
cứng cáp hơn, vững chãi hơn, quắc thước hơn và họ không còn sợ những
cơn bão tố nữa. Họ không cầu cho 'trời yên bể lặng', họ chỉ thực tập
cho 'chân cứng đá mềm.'
Mỗi khi một cơn sóng gió bắt
đầu trỗi dậy, bạn hãy ngồi yên, giữ lưng cho thẳng, trở về với hơi thở,
trở về với bản thân, đóng hết các cửa sổ của giác quan. Có tất cả sáu cửa
sổ giác quan: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Đừng nhìn, đừng nghe thêm
nữa, đừng suy nghĩ mãi về cái mà bạn cho là nguồn gốc của nỗi khổ hay niềm
đau của bạn: một câu nói, một lá thư, một bài báo, một tin tức... Bạn trở
về với bạn, nắm lấy hơi thở, theo dõi hơi thở, bám chặt lấy hơi thở vào và
hơi thở ra nhưngười thủy thủ đang nắm chặt bánh lái của chiếc tàu đang bị
các đợt sóng trên đại dương xô đẩy. Hơi thở ý thức là giây neo, là bánh
lái, là giây cương. Bạn thở những hơi thở dài, hoàn toàn chú tâm vào hơi
thở đang ra vào. Bạn có thể chú ý tới bụng dưới, thấy được bụng dưới đang
xẹp xuống khi bạn thở ra và phồng lên khi bạn thở vào. Mang sự chú tâm
xuống bụng dưới, đừng để tâm lãng vãng trên đầu, nghĩa là đừng còn suy
nghĩ, đừng còn tưởng tượng. Bạn chấm dứt hết mọi suy tư, chỉ bám sát vào
hơi thở mà thôi. Và bạn tự nhắc mình: 'Ta đã từng đi qua nhiều cơn bão.
Cơn bão nào rồi cũng phải đi qua, không có cơn bão nào ở lại mãi mãi hoài
hoài. Trạng thái tâm lý (đạo Bụt gọi là tâm hành ) này vì vậy
cũng sẽ đi qua. Cái gì cũng vô thường. Một cơn bão chỉ là một cơn bão. Ta
không phải chỉ là một cơn bão. Ta có thể tìm thấy sự an toàn ngay trong
cơn bão. Ta sẽ không để cho cơn bão gây tai hại trong ta.' Thấy
được như thế, nhớ được như thế, ta đã bắt đầu làm chủ được ta
rồi, và ta không còn là nạn nhân của cơn bão cảm xúc nữa. Nhìn vào đọt cây
đang oằn oại trong cơn gió, ta có cảm tưởng là cây có thể bị gió thổi bay
bất cứ lúc nào. Nhưng nếu ta nhìn xuống thân cây, gốc cây, thấy được cây
đang có nhiều rễ bám sâu bám chặt vào lòng đất, ta sẽ thấy yên tâm, ta
biết rằng cây sẽ đứng vững. Huyệt đan điền ở dưới rốn, chính là gốc cây.
Ta hãy chú ý tới bụng dưới, mà đừng để tư tưởng hoặc cái thấy cái nghe
cuốn ta đi lên phía đọt cây. Bạn thực tập thở như thế năm phút, mười phút
hoặc mười lăm phút, tâm ý chỉ chú vào hơi thở và bụng dưới, để mặc cho cơn
cảm xúc đi qua. Và khi cơn bão cảm xúc đi qua, ta biết rằng ta đã có khả
năng bảo hộ ta, ta có khả năng quản lý được những cơn bão cảm xúc. Ta có
niềm tin nơi ta, và ta sẽ không còn sợ hãi nữa. Ta đã biết cách tự bảo hộ
ta mỗi khi cơn bão cảm xúc nổi dậy, cho nên ta rất yên lòng. Nhưng ta
không đợi cho tới khi có một cơn bão cảm xúc nổi dậy mới bắt đầu thực tập.
Ta phải bắt đầu thực tập ngay hôm nay, mỗi ngày từ năm tới mười phút. Và
sau vài tuần lễ, ta đã nắm được phương pháp thở, và khi cơn bão cảm xúc
nổi dậy, ta tự khắc nhớ để thực tập ngay.
Anh phải sống để giúp đời
Có những người trẻ không có khả
năng đối trị được với các cơn cảm xúc của họ. Và khi quá đau khổ họ nghĩ
rằng chỉ có chết mới chấm dứt được khổ đau thôi. Vì vậy có rất nhiều người
trẻ tự sát khi họ lâm vào trạng thái tuyệt vọng, cô đơn hoặc chán chường.
Ở Pháp mỗi ngày trung bình có 30 thanh niên tự tử vì lý do đó. Bạn ơi, cảm
xúc chỉ là một cơn bão, nó tới, nó ở lại vài mươi phút, rồi nó đi. Tại sao
ta phải chết vì nó? Ta có thể nhận diện nó, mỉm cười với nó, ôm lấy nó, và
học hỏi được rất nhiều từ nó. Bạn nắm cho vững phương pháp thực tập đi, và
bạn chỉ cách cho những người trẻ thực tập, nhất là các em bé. Mỗi khi em
bé lâm vào tình trạng có cảm xúc mạnh, bạn có thể ôm em bé vào lòng, hoặc
nắm lấy bàn tay em, mời em thực tập với bạn. Bạn chuyền cho em năng lượng
vững chãi của bạn. Em nắm lấy tay tôi đây. Chúng ta cùng thở nhé.
-Thở vào, tôi thấy bụng tôi
phồng ra.
-Thở ra, tôi thấy bụng tôi xẹp
lại.
-Phồng ra.
-Xẹp xuống.
Anh em mình hãy thở vào thật
sâu. Chị em mình hãy thở ra thật chậm. Em thấy không, có sao đâu. Anh đang
chuyền năng lượng vững chãi của anh cho em. Chị đang chuyền năng lượng
vững chãi của chị cho em. Thở vào em thấy khỏe. Thở ra em thấy nhẹ. Thở
vào tâm em bắt đầu tĩnh lặng. Thở ra, miệng em đã có thể mỉm cười.
Bạn cũng có thể mời cha hay mẹ
cùng thực tập. Và nếu các vị ấy thực tập thành công nhờ sự mời mọc, chỉ
dẫn và yểm trợ của bạn, đó sẽ là một món quà rất lớn mà bạn hiến tặng cho
các đấng sinh thành của mình.
Chiều
Hướng Tâm Linh
Chúng ta ai cũng sẵn sàng
bỏ ra sáu hay tám năm để giật một mảnh bằng. Chúng ta tin rằng mảnh
bằng đó rất thiết yếu cho hạnh phúc. Ít người trong chúng ta chịu để
ra ba tháng, sáu tháng hay một năm để tập luyện cho mình có khả năng
đối trị với nỗi buồn cơn giận, để có thể lắng nghe bằng tâm từ bi và
sử dụng được ngôn từ hòa ái. Tôi thấy có nhiều người có bằng cấp và
địa vị xã hội cao nhưng không có hạnh phúc. Còn những người có khả
năng tu tập kia lại có rất nhiều hạnh phúc và có thể tạo dựng hạnh
phúc cho thật nhiều người. Nếu bạn có khả năng chuyển hóa được cơn
giận, nỗi buồn và niềm thất vọng, nếu bạn sử dụng được các pháp lắng
nghe và ái ngữ, bạn sẽ trở thành chàng hiệp sĩ tạo được hạnh phúc
cho không biết bao nhiêu người! Tôi đã thực tập, và tôi đã đào tạo
được những thế hệ người trẻ làm được việc ấy. Hạnh phúc của chúng
tôi lớn lắm, dù trên bước đường hành đạo giúp đời chúng tôi cũng vẫn
gặp nhiều trở ngại, nhưng vì chúng tôi không đi riêng rẽ, chúng tôi
luôn luôn tập đi như một dòng sông , nên nhờ dựa vào nhau
chúng tôi luôn luôn vượt thắng được những khó khăn và trở ngại ấy.
Chúng tôi đã từng tổ chức những khóa thực tập cho giới trị liệu tâm
lý, giới bảo hộ sinh môi, giới cán sự xã hội, giới giáo chức, giới
sinh viên, giới y sĩ và y tá, giới cựu chiến binh, giới thương gia,
giới chính trị gia, giới dân biểu quốc hội, giới cảnh sát, giới luật
gia, giới văn nghệ sĩ, giới tài tử điện ảnh, v.v... Chúng tôi cũng
đã đi vào các nhà giam để mở những lớp thực tập, giúp cho người ta
tìm thấy được an lạc và niềm vui sống trong khi còn ở trong tù.
Trong thế giới chúng ta, giới nào cũng có khó khăn và khổ đau. Đem
vào đời sống xã hội và chức nghiệp một chiều hướng đạo đức tâm linh,
đó là một điều cần thiết. Giới nào có thực tập đều cũng thừa hưởng
được nhiều lợi lạc. Họ thư giãn ra, họ tháo gỡ được niềm đau nỗi khổ
của họ, họ nói được những lời yêu thương và hòa giải... Chúng tôi
rất mong ước bạn trực tiếp chứng kiến được những chuyển hóa ấy để
bạn có thêm niềm tin.
Đạo đức không phải là tôn giáo
Những tệ đoan xã hội, những hủ
bại phong hóa, những tham nhũng dành giật, những trác táng liều lĩnh mà
bạn trông thấy trong xã hội bây giờ... sẽ không thể nào xóa bỏ được nếu
không có được một giấc mơ, một niềm tin, một lý tưởng. Những thời đại huy
hoàng nhất của lịch sử dân tộc ta là những thời đại trong đó quốc dân có
một niềm tin. Quốc dân không thể một ngày không có niềm tin. Mà
niềm tin ở đây không hẳn phải là niềm tin nơi một chủ thuyết hay một tôn
giáo. Cuồng tín nơi chủ thuyết hay cuồng tín nơi tôn giáo có thể đem lại
bạo động, chiến tranh và căm thù. Ta phải có một đường hướng tâm linh, một
nền tảng đạo đức. Đạo đức không phải là tôn giáo, dù rằng trong tôn giáo
có thể có đạo đức. Cha ông ta đã biết tìm trong các truyền thống tâm linh
những yếu tố đạo đức có khả năng làm kim chỉ nam cho cả một dân tộc. Các
vua Lý, Trần đã làm được như thế và không bao giờ họ rơi vào lưới mê tín
hoặc cuồng tín. Chúng ta hãy biết thừa hưởng được kinh nghiệm của cha ông.
Vua A dục (Ashoka) là ông vua
đã thống nhất toàn cõi Ấn Độ. Với cách sống của ông cùng những thông điệp
khắc trên các trụ đá dựng lên khắp nơi trong đất nước, vua đã nỗ lực xây
dựng một niềm tin nơi hướng đi nhân ái và bất bạo động. Trụ đá của vua
dựng ở vườn Lumbini (bây giờ là Rummindai, Nepal), nơi Bụt Thích Ca giáng
sinh, mang những dòng chữ Brahmi và ngôn ngữ Magadhi, còn đứng vững cho
đến ngày nay. Vua A dục đã chứng tỏ khả năng thống nhất đất nước mà
cũng chứng tỏ được khả năng thống nhất lòng người.
Thông điệp từ bi và bất bạo
động đã được vua truyền đi khắp nước, không phải dưới dạng tôn giáo mà
dưới dạng đạo đức. Thời ấy có ít nhất là sáu truyền thống tôn giáo ở Ấn
độ, và tuy vua là một Phật tử thuần thành, tự mình thực tập năm giới,
nhưng những thông điệp từ bi và bất bạo động được cho khắc trên các trụ đá
lại có tính cách vượt lên trên mọi hình thức tôn giáo. Nhờ sự hành trì năm
giới và sống theo tinh thần ấy nên vua đã trở thành hình ảnh gương mẫu của
một vị bồ tát tại gia, và nhờ vua mà đạo Bụt trước đó chỉ có mặt ở một
vòng đai miền Trung Ấn độ từ nước Anga phía Đông đến nước Avanti phía Tây,
đã lan xuống miền Nam, đi lên miền Bắc và trở thành một truyền thống có
mặt ở toàn cõi Ấn độ. Vua còn yểm trợ sự thành lập những phái đoàn đem đạo
Bụt đi tới các quốc gia khác trên thế giới, tới các quốc gia Hy lạp và Ai
cập. Con trai của vua, thái tử Mahinda, đã nhận trách vụ đem đạo Bụt xuống
đảo Lanka tức là Tích lan ngày nay.
Các vua Lý và Trần của chúng ta
cũng đã từng hành xử theo nếp sống ấy. Từ vua Lý Thái Tổ đến vua Trần Nghệ
Tông, vua nào cũng trì trai, giữ giới, thực tập theo tinh thần từ bi, bất
bạo động và cũng thống nhất được đất nước và nhân tâm bằng con đường đạo
lý. Có người nói từ bi quá thì mình sẽ yếu. Điều này hoàn toàn sai lạc. Sử
gia Hoàng Xuân Hãn đã viết câu này trong sách Lý Thường Kiệt: 'Đời Lý
có thể gọi là đời thuần từ nhất trong lịch sử nước ta. Đó chính là ảnh
hưởng của đạo Phật.' Thuần từ không có nghĩa là yếu kém. Thuần từ đưa
đến sự thống nhất lòng người, đưa đến đoàn kết dân tộc. Võ công đời Lý rất
hiển hách. Các cuộc bình Chiêm và phạt Tống sở dĩ luôn luôn thành công là
tại nhờ lòng người thống nhất, biết trọng đạo đức, biết tin yêu nhau. Đời
Trần cũng hùng mạnh như đời Lý, không những rạng rỡ về phía võ công mà còn
về phía văn học. Các vua Trần đều có thực tập năm giới, lại có cả một ông
vua nhường ngôi cho con để đi xuất gia, đó là vua Trần Nhân Tông. Đã xuất
gia rồi mà vua (pháp hiệu là Trúc Lâm Đại Sĩ) vẫn tiếp tục phục vụ cho đất
nước về phương diện đạo đức như thường. Nhà chí sĩ Phan Chu Trinh đã nói
1 : 'Nay bà con ta thử xét: đời Trần tại sao dân tộc ta
hùng dũng như vậy? Quân Nguyên thắng cả Á và Âu, nuốt trọn Trung Hoa mà
qua đến nước ta thì bại tẩu. Nào bị cướp giáo ở Chương Dương Độ, nào bị
bắt trói ở Bạch Đằng, như vậy chẳng phải nhờ đạo Phật ở ta thời đó rất
thịnh ư?'
Đạo Bụt rất thịnh ở đời Lý, đời
Trần, nhưng đạo Bụt không chủ trương độc tôn, đạo Bụt luôn luôn mở rộng để
ôm lấy các truyền thống khác như Khổng giáo và Lão giáo. Thái độ cởi mở và
bao dung ấy đã chinh phục được lòng người, đã đưa tới sự đồng tâm đồng chí
của cả một dân tộc.
-------------------------
1 Nguyễn Hiến Lê, Đông Kinh
Nghĩa Thục, Lá Bối, 1974.
Một Nền
Văn Hóa Hòa Bình
Năm 1997, tôi có dịp ngồi
xuống với một số các vị đã từng được giải Nobel Hòa Bình (có gần 20
vị) và giúp vào việc soạn thảo Bản Tuyên Ngôn 2000 mà nội dung là
một nếp sống có khả năng đưa tới một nền văn hóa Hòa Bình và Bất Bạo
Động (Manifesto 2000, for a culture of Peace and Non Violence).
Chúng tôi đã đề nghị với tổ chức Liên Hiệp Quốc về việc ban hành một
quyết nghị về một thập niên dành cho việc tu tập và hoạt động cho
một nền văn hóa hòa bình và bất bạo động nhằm phục vụ cho tất cả trẻ
em trên thế giới. Đề nghị ấy đã được Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc
chấp thuận qua nghị quyết số A/RES/53125. Trong nghị quyết này, Đại
Hội Đồng Liên Hiệp Quốc đã tuyên bố năm 2000 là 'Năm quốc tế của sự
tu tập hòa bình' (International year of the Culture of Peace) và lấy
thập niên 2001-2010 là 'thập niên quốc tế xiển dương việc tu tập bất
bạo động và hòa bình để làm lợi lạc cho tất cả trẻ em trên thế giới'
(International decade for the promotion of a culture of Non Violence
and Peace for the Children in the World). Tổ chức UNESCO là tổ chức
giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên Hiệp Quốc (United Nations
Educational, Scientific and Cultural Organization) đã nhận trách
nhiệm bảo trợ, điều hợp và xúc tiến việc vận động tu tập và xiển
dương này: UNESCO đã phổ biến Tuyên Ngôn 2000 bằng nhiều thứ tiếng
trên thế giới.
Chúng ta đã
đông đến hơn 75 triệu
Nội dung của Tuyên Ngôn 2000 là
sáu điểm để học hỏi và tu tập. Nội dung sáu điểm cũng tương tự như nội
dung năm phép thực tập chánh niệm (ngũ giới), nhưng được trình bày bằng
thứ ngôn ngữ không tôn giáo, đơn giản và vắn tắt hơn để đại đa số dân
chúng trên thế giới thuộc nhiều truyền thống tâm linh khác nhau có thể
đọc, hiểu và chấp nhận một cách dễ dàng. Mọi công dân của thế giới đều
được khuyến khích đọc bản Tuyên Ngôn này, và tìm cách áp dụng vào đời sống
hàng ngày trong phạm vi cá nhân, gia đình và xã hội, rồi quảng bá, giáo
dục và yểm trợ cho nếp sống tỉnh thức theo tinh thần Tuyên Ngôn ấy. Tổ
chức UNESCO cũng muốn mỗi người trong chúng ta sau khi đọc và chấp nhận
đường hướng tu tập này thì ký tên vào bản Tuyên Ngôn và gửi về trụ sở
UNESCO ở Paris . Năm 1999, tổ chức UNESCO mong rằng tới ngày 30.6.2000 thì
có được ít nhất là vài chục triệu chữ ký để trình lên Đại Hội Đồng Liên
Hiệp Quốc về Thiên Kỷ Mới sẽ được họp tại New York vào giữa tháng chín năm
2000. Ước vọng đó của UNESCO đã được thành tựu! Hôm nay, trong khi tôi
viết những giòng này, thì UNESCO đã thu thập được bảy mươi lăm triệu, hai
trăm sáu mươi bảy ngàn, chín trăm bốn mươi chín (75.267.949) chữ ký trong
đó có chữ ký của nhiều vị nguyên thủ các nước trên thế giới, kể cả chữ ký
của thủ tướng Phan Văn Khải. Năm 1999, văn phòng đại diện UNESCO tại Hà
Nội cũng đã cọng tác với hội Liên Hiệp Phụ Nữ Việt Nam xuất bản cuốn Sổ
tay Năm 2000, với tựa đề Hòa Bình Trong Tay Chúng Ta (Peace is in our
Hands), trong đó có in Tuyên Ngôn 2000 và có lời thông báo về Năm Quốc Tế
của sự tu tập Hòa Bình. Tiếc thay sách này chỉ in được có 3000 cuốn, và
phổ biến rất giới hạn.
Nếu bạn muốn có văn bản
Manifesto 2000, bạn có thể lấy từ mạng lưới, địa chỉ:
www.unesco.org/manifesto2000. Bạn có thể kéo văn bản xuống, và chọn ngôn
ngữ nào cũng được. Bạn có thể ký ngay sau đó, và lập tức bạn sẽ có văn bản
chứng nhận là bạn đã ký vào Manifesto. Còn nếu bạn muốn gửi qua bưu điện
thì địa chỉ là Manifesto 2000, Bưu Chính, Unesco, BP3-91167 Longjumeau
Cedex 9, France. Nhưng quan trọng nhất không phải là chữ ký. Quan trọng
nhất là bạn có thì giờ học hỏi và áp dụng Manifesto vào đời sống cá nhân,
gia đình và xã hội của bạn.
Tuyên Ngôn
2000
để đi
tới một nền văn hóa Hòa Bình và Bất Bạo Động
Năm 2000 phải là một sự bắt đầu
mới của tất cả chúng ta. Cùng nhau, chúng ta có thể chuyển hóa tình trạng
tranh chấp và bạo động hiện thời thành một nền văn hóa hòa bình và bất bạo
động. Điều này đòi hỏi sự góp phần của tất cả mọi người. Công trình thực
tập này sẽ hiến tặng cho người trẻ và những thế hệ tương lai những giá trị
mới có thể tạo dựng một thế giới trong đó nhân phẩm và hòa điệu được tôn
trọng, một thế giới có công bình, có tình liên đới, tự do và thịnh vượng.
Nền văn hóa hòa bình và bất bạo động này sẽ cho phép ta phát triển kinh tế
mà không làm hại đến sinh môi và làm điều kiện cho sự phát triển toàn diện
của mỗi con người.
Nhận thức được phần trách nhiệm
của tôi đối với tương lai nhân loại, nhất là đối với trẻ em hôm nay và
những thế hệ tương lai, tôi xin cam kết áp dụng những điều sau đây trong
đời sống hàng ngày của tôi, của gia đình tôi, chức nghiệp tôi, đoàn thể
tôi, đất nước tôi và địa phương tôi:
1. Xin tôn trọng sự sống
dưới mọi hình thức. Nguyện tôn trọng sự sống và nhân phẩm của mỗi con
người, nguyện không kỳ thị ai và không làm tổn hại đến mạng sống của ai.
2. Xin khước từ bạo động.
Nguyện thực tập một cách tích cực đường lối bất bạo động, nguyện khước từ
bạo động dưới bất cứ hình thức nào, bạo động thân thể (đánh giết, đày ải,
tra tấn), bạo động dâm dục, bạo động tâm lý, bạo động kinh tế, bạo động xã
hội và nhất là bạo động đối với những kẻ nghèo khổ, thiếu thốn và những kẻ
không có phương tiện tự vệ như trẻ em và thiếu niên.
3. Xin mở rộng lòng từ
ái. Nguyện chia sẻ thì giờ và tài chánh của tôi với kẻ thiếu thốn, nguyện
mở rộng tâm từ ái bố thí để chấm dứt tình trạng bất công xã hội, tình
trạng áp bức chính trị và kinh tế, và để cho mọi người một cơ hội đồng đều
để đi học và kinh doanh.
4. Xin lắng nghe để hiểu.
Nguyện bảo vệ quyền tự do ngôn luận và quyền đa diện văn hóa bằng cách chú
tâm thực tập lắng nghe và đối thoại chống lại sự cuồng tín, vọng ngữ và ý
hướng loại bỏ kẻ khác.
5. Xin bảo hộ trái đất.
Nguyện học cách tiêu thụ mua sắm với tinh thần trách nhiệm và phát triển
công nghiệp theo đường hướng bảo vệ sự sống dưới mọi hình thức để bảo tồn
sự quân bình của những nguồn tư liệu thiên nhiên trong hoàn vũ.
6. Xin làm sống dậy tình
liên đới. Nguyện đóng góp xây dựng và phát triển tăng thân hoặc cộng đồng
với sự tham dự đầy đủ của giới phụ nữ và tôn trọng những nguyên tắc dân
chủ để cùng nhau sáng tạo ra những hình thái tương trợ và liên đới mới. Để
cụ thể hóa phần đóng góp của cá nhân tôi cho sự xiển dương một nền văn hóa
Hòa Bình và Bất Bạo Động, tôi xin nguyện:
Tên, họ :
__________________________________________
Năm sinh :_
_______________________________________
Ngày sinh :
_______________________________________
Nam , nữ :
________________________________________
Thành phố (hoặc quận hay xã):
_______________________
Quốc gia :
________________________________________
Ngày :
___________________________________________
Chữ ký :_
________________________________________
Ông Frederico Mayer, giám đốc
của UNESCO năm 1999 đã đề nghị tôi viết một cuốn giáo khoa thư chỉ dẫn
đường hướng tu tập theo tinh thần Manifesto 2000. Tôi đã để ra hai năm để
hoàn thành cuốn sách ấy, với sự cộng tác của nhiều thầy và sư cô Làng Mai.
Cuốn sách ấy đã ra đời năm 2002 bằng tiếng Anh, do nhà xuất bản Free Press
ở New York ấn hành. Tên của cuốn sách là Creating True Peace hiện đang
được phiên dịch và ấn hành bằng nhiều thứ tiếng khác. Cuốn sách này, hỡi
người bạn trẻ, tôi rất muốn anh đọc, tôi rất muốn chị đọc. Trong ấy bạn sẽ
tìm thấy những chỉ dẫn rất thực tiễn để bạn có thể tu tập và chuyển hóa để
trở thành những trụ cột cho tương lai.
Tu Tập Chứ
Không Phải Là Kêu Gọi - Ði Như Một Dòng Sông
Trong số trên bảy mươi
lăm triệu người ký vào Tuyên Ngôn 2000, dĩ nhiên ai cũng nhận thấy
con đường tương lai của nhân loại là sáu điểm được nêu lên trong
Tuyên Ngôn. Nhưng nội dung Tuyên Ngôn 2000 là một văn bản thực
tập chứ không phải là những lời tuyên bố , mà muốn
thực tập theo sáu điểm của Tuyên Ngôn, ta phải có sự nhắc nhở và yểm
trợ của những người cùng sống với ta. Sự thật là đại đa số những
người đã ký tên vào Tuyên Ngôn 2000 đã không có điều kiện để thực
tập. Chỉ có những người sống trong các gia đình và trong những cộng
đồng cùng có một lý tưởng mới có cơ hội thực tập thật sự. Trong bốn
mươi năm sống và chia sẻ phép thực tập ở Tây Phương, chúng tôi ở
Làng Mai đã khuyến khích các bạn tới Làng về thành lập những cộng
đồng như thế, gọi là những 'cộng đồng sống trong ý thức' (tiếng Anh
là Communities of Mindful Living). Các bạn đã thành lập trên một
ngàn cộng đồng như vậy trên thế giới, và trong các cộng đồng ấy, ai
cũng đang thực tập hết lòng. Nếu bạn có cảm hứng và niềm tin bạn
cũng có thể tìm cách thuyết phục gia đình bạn hay cộng đồng bạn thực
tập theo sáu điều ấy của Tuyên Ngôn 2000. Nội dung sáu điểm của
Tuyên Ngôn 2000, như tôi đã nói, nếu bạn so sánh với năm phép thực
tập chánh niệm tại Làng Mai, cũng không khác gì mấy. Năm 1995, tại
Diễn Đàn State of The World do ông Mikhail Gorbatchev tổ
chức ở San Francisco, USA, trong đó có nhiều vị nguyên thủ quốc gia
và các nhà lãnh đạo khoa học và văn hóa tham dự, tôi đã được mời đến
để thuyết trình về tương lai nhân loại, đứng về khía cạnh tâm linh.
Tôi cũng đã nói tới năm phép thực tập chánh niệm (The Five
Mindfulness Trainings) như là con đường thoát duy nhất của nhân
loại. Năm phép này chính là rút từ phép thực tập ngũ giới trong đạo
Bụt, nhưng đã được trình bày như một phép thực tập không có màu sắc
tôn giáo.
Đi như một dòng sông
Này người bạn trẻ, tôi cám ơn
anh, tôi cám ơn chị đã chịu khó đọc cho tới đây. Tôi chỉ muốn bạn thấy
được rằng giấc mơ của chúng ta không phải là một giấc mơ suông. Nó đang có
đủ điều kiện để trở thành hiện thực. Và tất cả còn trông chờ vào bàn tay
của bạn. Giấc mơ là giấc mơ chung của tất cả chúng ta. Thế kỷ thứ hai mươi
là một thế kỷ có nhiều máu lửa và hận thù. Chủ nghĩa cá nhân đã lên ngôi
trong thế kỷ ấy. Chúng ta cần học bài học của lịch sử. Ta không thể đi tìm
hạnh phúc cá nhân và đi tìm bằng đường lối bạo động. Tất cả chúng ta đều
cùng hội cùng thuyền. Ta không thể đi như một cá nhân, như một giọt nước.
Một giọt nước sẽ bốc hơi trước khi ra tới biển cả. Chúng ta phải đi như
một dòng sông, nương vào nhau, tay trong tay, cùng bảo hộ cho nhau, cùng
nâng đỡ nhau. Thế kỷ hai mươi mốt phải là thế kỷ của tình huynh đệ.
Manifesto 2000
For a culture
of Peace and Non-violence
The year 2000 must be a new
beginning for us all. Together we can transform the culture of war and
violence into a culture of peace and non-violence. This demands the
participation of everyone. It gives the young people and future
generations values that can inspire them to shape a world of dignity and
harmony, a world of justice, solidarity, liberty, and prosperity. The
culture of peace makes possible sustainable development, environmental
protection and the personal fulfillment of each human being.
Recognizing my share of
responsibility for the future of humanity, especially for today's children
and those of future generations, I pledge - in my daily life, in my
family, my work, my community, my country and my region, to:
1. Respect the life and
dignity of each person without discrimination or prejudice.
2. Practice active
non-violence, rejecting violence in all its forms: physical, sexual,
psychological, economical and social, in particular towards the most
deprived and vulnerable such as children and adolescents.
3. Share my time and
material resources in a spirit of generosity to put an end to exclusion,
injustice and political and economic oppression.
4. Defend freedom of
expression and cultural diversity, giving preference always to dialogue
and listening without engaging in fanaticism, defamation and the rejection
of others.
5. Promote consumer
behaviour that is responsible and development practices that respect all
forms of life and preserve the balance of nature on the planet.
6. Contribute to the
development of my community, with the full participation of women and
respect for democratic principles, in order to create together new forms
of solidarity.
To manifest my personal
contribution to promote a Culture of Peace and Non-Violence, I undertake
to:
Signature:_________________________________________
Date:____________________________________________
First Name :_______________________________________
FamilyName:______________________________________
Age:_____________________________________________
Sex: M - F Address:_________________________________
City:_____________________________________________
Zip/PostCode:_____________________________________
Country:__________________________________________
Năm Phương Pháp Thực Tập
Chánh Niệm :
Đây là Giới Thứ Nhất:
Ý thức được những khổ đau do sự
sát hại gây ra, con xin học theo hạnh đại bi để bảo vệ sự sống của mọi
người và mọi loài. Con nguyện không giết hại sinh mạng, không tán thành sự
giết chóc và không để kẻ khác giết hại, dù là trong tâm tưởng hay trong
cách sống hàng ngày của con.
Đây là Giới Thứ Hai:
Ý thức được những khổ đau do
lường gạt, trộm cướp và bất công xã hội gây ra, con xin học theo hạnh đại
từ để đem niềm vui sống và an lạc cho mọi người và mọi loài, để chia sẻ
thì giờ, năng lực và tài vật của con với những kẻ đang thật sự thiếu thốn.
Con nguyện không lấy làm tư hữu bất cứ một của cải nào không phải do mình
tạo ra. Con nguyện tôn trọng quyền tư hữu của kẻ khác, nhưng cũng nguyện
ngăn ngừa kẻ khác không cho họ tích trữ và làm giàu một cách bất lương
trên sự đau khổ của con người và của muôn loại.
Đây là Giới Thứ Ba:
Ý thức được những khổ đau do
thói tà dâm gây ra, con xin học theo tinh thần trách nhiệm để giúp bảo vệ
tiết hạnh và sự an toàn của mọi người và mọi gia đình trong xã hội. Con
nguyện không ăn nằm với những người không phải là vợ hay chồng của con.
Con ý thức được rằng những hành động bất chánh sẽ gây ra những đau khổ cho
kẻ khác và cho chính con. Con biết muốn bảo vệ hạnh phúc của mình và của
kẻ khác thì phải biết tôn trọng những cam kết của mình và của kẻ khác. Con
sẽ làm mọi cách có thể để bảo vệ trẻ em, không cho nạn tà dâm tiếp tục gây
nên sự đổ vỡ của các gia đình và của đời sống đôi lứa.
Đây là Giới Thứ Tư:
Ý thức được những khổ đau do
lời nói thiếu chánh niệm gây ra, con xin học theo hạnh ái ngữ và lắng nghe
để dâng tặng niềm vui cho người và làm vơi bớt khổ đau của người. Biết
rằng lời nói có thể đem lại hạnh phúc hoặc khổ đau cho người, con nguyện
chỉ nói những lời có thể gây thêm niềm tự tin, an vui và hy vọng, những
lời chân thật có giá trị xây dựng sự hiểu biết và hòa giải. Con nguyện
không nói những điều sai với sự thật, không nói những lời gây chia rẽ và
căm thù. Con nguyện không loan truyền những tin mà con không biết chắc là
có thật, không phê bình và lên án những điều con không biết rõ. Con nguyện
không nói những điều có thể tạo nên sự bất hòa trong gia đình và đoàn thể,
những điều có thể làm tan vỡ gia đình và đoàn thể.
Đây là Giới Thứ Năm:
Ý thức được những khổ đau do sự
sử dụng ma túy và độc tố gây ra, con xin học cách chuyển hóa thân tâm, xây
dựng sức khỏe thân thể và tâm hồn bằng cách thực tập chánh niệm trong việc
ăn uống và tiêu thụ. Con nguyện chỉ tiêu thụ những gì có thể đem lại an
lạc cho thân tâm con, và cho thân tâm gia đình và xã hội con. Con nguyện
không uống rượu, không sử dụng các chất ma túy, không ăn uống hoặc tiêu
thụ những sản phẩm có độc tố trong đó có một số sản phẩm truyền thanh,
truyền hình, sách báo, phim ảnh và chuyện trò. Con biết rằng tàn hoại thân
tâm bằng rượu và các độc tố ấy là phản bội tổ tiên, cha mẹ và cũng là phản
bội các thế hệ tương lai. Con nguyện chuyển hóa bạo động, căm thù, sợ hãi
và buồn giận bằng cách thực tập phép kiêng cữ cho con, cho gia đình con và
cho xã hội. Con biết phép kiêng khem này rất thiết yếu để chuyển hóa tự
thân, tâm thức cộng đồng và xã hội.
* Tiếng Anh
The First Mindfulness
Training:
Aware of the suffering caused
by the destruction of life, I am committed to cultivating compassion and
learning ways to protect the lives of people, animals, plants, and
minerals. I am determined not to kill, not to let others kill, and not to
support any act of killing in the world, in my thinking, and in my way of
life.
The Second Mindfulness
Training:
Aware of the suffering caused
by exploitation, social injustice, stealing, and oppression, I am
committed to cultivating loving kindness and learning ways to work for the
well-being of people, animals, plants, and minerals. I will practice
generosity by sharing my time, energy, and material resources with those
who are in real need. I am determined not to steal and not to possess
anything that should belong to others. I will respect the property of
others, but I will prevent others from profiting from human suffering or
the suffering of other species on Earth.
The Third Mindfulness
Training:
Aware of the suffering caused
by sexual misconduct, I am committed to cultivating responsibility and
learning ways to protect the safety and integrity of individuals, couples,
families, and society. I am determined not to engage in sexual relations
without love and a long-term commitment. To preserve the happiness of
myself and others, I am determined to respect my commitments and the
commitments of others. I will do everything in my power to protect
children from sexual abuse and to prevent couples and families from being
broken by sexual misconduct.
The Fourth Mindfulness
Training:
Aware of the suffering caused
by unmindful speech and the inability to listen to others, I am committed
to cultivating loving speech and deep listening in order to bring joy and
happiness to others and relieve others of their suffering. Knowing that
words can create happiness or suffering, I am determined to speak
truthfully, with words that inspire self-confidence, joy, and hope. I will
not spread news that I do not know to be certain and will not criticize or
condemn things of which I am not sure. I will refrain from uttering words
that can cause division or discord, or that can cause the family or the
community to break. I am determined to make all efforts to reconcile and
resolve all conflicts, however small.
The Fifth Mindfulness
Training:
Aware of the suffering caused
by unmindful consumption, I am committed to cultivating good health, both
physical and mental, for myself, my family, and my society by practicing
mindful eating, drinking, and consuming. I will ingest only items that
preserve peace, well-being, and joy in my body, in my consciousness, and
in the collective body and consciousness of my family and society. I am
determined not to use alcohol or any other intoxicant or to ingest foods
or other items that contain toxins, such as certain TV programs,
magazines, books, films, and conversations. I am aware that to damage my
body or my consciousness with these poisons is to betray my ancestors, my
parents, my society, and future generations. I will work to transform
violence, fear, anger, and confusion in myself and in society by
practicing a diet for myself and for society. I understand that a proper
diet is crucial for self-transformation and for the transformation of
society.
--- o0o ---
Mục Lục |
1 |
2 | 3
--- o0o ---
Nguồn:
http://www.langmai.org
Trình bày: Nhị
Tường.
Cập nhật: 8-1-2005