«Bạch Thế Tôn, trong bốn thánh đế này, ba là vô thường, một là thường.[2] Vì sao? Vì ba đế thuộc vào tướng hữu vi.[3] Những gì thuộc vào tướng hữu vi, là vô thường; những gì là vô thường, lìa pháp hư vọng.[4] Những gì là pháp hư vọng, không phải là đế,[5] không phải là thường, không phải là chỗ quy y. Do đó, khổ đế, tập đế, đạo đế không phải là đệ nhất nghĩa đế,[6] không phải là thường, không phải là chỗ quy y.»[7]
[1] «Nhất đế» hay «Thuyết nhất đế» 說 一 諦. Bản B: «Thuyết nhất đế nghĩa» 說 一 諦 義 (Skt. ekasatyārtha-deśanā).
[2] Ba Thánh đế thuộc vô thường là khổ (duḥkha), tập (samudaya), và đạo (mārga). Một Thánh đế thường hằng là diệt đế (nirodha-āryasatya). Bảokhốt, 73b: Ba Thánh đế thuộc vô thường do bốn ý nghĩa: 1. Hình thái dị biệt, tức do tính chất đa dạng sai biệt. 2. Sinh khởi do nhân duyên. 3. Trước vốn không tồn tại nay hiện hữu. 4. Đang tồn tại nhưng sẽ biến mất. Câu-xá 1, Đại 29, tr. 1c: tất cả các pháp được phân thành hai loại: hữu vi (saṃskṛta) gồm khổ, tập và đạo; vô vi (asaṃskṛta) là diệt.
[3] Hữu vi tướng 有 為 相 (Skt. saṃskṛta-lakṣaṇa; Pali: saṅkhata-lakkhana). Có ba tướng (dấu hiệu hay đặc tính) của hữu vi, Cf. A. i. 152: tīṇ'imāni bhikkhave saṃkhatassa saṃkhatalakkhaṇāni. Katamāni tīṇi? Uppādo paññāyati vayo paññāyati ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati: «Này các tỳ-kheo, đây là ba tướng hữu vi của hữu vi. Những gì là ba? Sự sinh khởi được biết; sự hủy hoại được biết; và sự biến đổi trong khi đang tồn tại cũng được biết.» Câu-xá 5, Đại 29, tr. 27a: Có bốn đặc tính hữu vi của hữu vi: sinh (jāti), trụ (sthiti), lão (jarā), vô thường (anityatā).
[4] Hư vọng pháp 虛 妄 法; bản B: phá hoại pháp 破 壞 法 (bhaṅga-dharma).
[5] Phi đế 非諦 (Skt. asatya), không hiện thực.
[6] (Phi) đệ nhất nghĩa đế 非 第 一 義 諦 (Skt. aparamārtha-satya), không phải là hiện thực tuyệt đối. Bản B: Căn cứ theo thắng nghĩa (paramārthena, xét trên phương diện tuyệt đối), thì ba Thánh đế ấy không phải là hiện thực (phi đế: asatya).
[7] Phi y 非依; bản B: phi quy y xứ 非 歸 依 處 (Skt. aśaraṇa-bhūtas).