- CHƯƠNG NĂM
- NĂM PHÁP
- XI. PHẨM AN ỔN TRÚ
(I) (101) ĐÁNG SỢ HÃI
1. - Này các Tỷ-kheo, có năm pháp
này làm cho bậc Hữu học không có sợ hãi. Thế nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
có lòng tin, có giới, có nghe nhiều, có tinh cần tinh tấn, có trí tuệ.
Cái gì làm cho kẻ không có lòng tin sợ hãi, này các Tỷ-kheo, cái ấy
không làm cho người có lòng tin sợ hãi. Do vậy, pháp này là pháp làm cho
bậc Hữu học không sợ hãi. Cái gì làm cho kẻ ác giới sợ hãi. Do vậy,
pháp này là pháp làm cho bậc Hữu học không sợ hãi. Cái gì làm cho kẻ
ít nghe sợ hãi, này các Tỷ-kheo, cái ấy không làm cho người nghe nhiều sợ
hãi. Do vậy, pháp này là pháp làm cho bậc Hữu học không sợ hãi. Cái gì
làm cho kẻ biếng nhác sợ hãi, này các Tỷ-kheo, cái ấy không làm cho kẻ
tinh cần tinh tấn sợ hãi. Do vậy, pháp này là pháp làm cho bậc Hữu học
không sợ hãi. Cái gì làm cho kẻ ác tuệ sợ hãi, này các Tỷ-kheo, cái
ấy không làm cho người có trí tuệ sợ hãi. Do vậy, pháp này là pháp
làm cho bậc Hữu học không sợ hãi.
Năm pháp này, này các Tỷ-kheo, là
các pháp làm cho bậc Hữu học không sợ hãi.
(II) (102) ĐÁNG NGHI NGỜ
1. - Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo bị mất tin tưởng và bị nghi ngờ là "ác Tỷ-kheo", dầu
cho vị ấy đã đạt được bất động. Thế nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
đi đến chỗ dâm nữ, đi đến nhà đàn bà góa, đi đến nhà có con gái
già, hay đi đến nhà các hoạn quan, hay đi đến chỗ các Tỷ-kheo-ni.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
một Tỷ-kheo bị mất tin tưởng và bị nghi ngờ là ác Tỷ-kheo, dầu cho vị
ấy đã đạt được bất động.
(III) (103) KẺ ĂN TRỘM
1. - Thành tựu năm chi phần, này
các Tỷ-kheo, một kẻ ăn trộm lớn xâm nhập vào nhà cửa, mang đồ ăn trộm
ra đi, thành người ăn trộm riêng rẽ, thành người cướp chận đường.
Thế nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, kẻ
ăn trộm lớn dựa vào sự hiểm trở (của con đường), dựa vào sự rậm
rạp (của núi rừng), dựa vào quyền thế, là kẻ hối lộ, là kẻ trộm
một mình. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là kẻ ăn trộm lớn dựa vào sự
hiểm trở?
3. Ở đây, này các Tỷ-kheo, kẻ
ăn trộm lớn dựa vào các con sông khó lội qua hay núi non hiểm trở. Như
vậy, này các Tỷ-kheo, là kẻ ăn trộm lớn dựa vào sự hiểm trở. Và
này các Tỷ-kheo, thế nào là kẻ ăn trộm lớn dựa vào sự rậm rạp?
4. Ở đây, này các Tỷ-kheo, kẻ
ăn trộm lớn dựa vào sự rậm rạp của cỏ, cây, bụi cây và của rừng
rậm hoang vu. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là kẻ ăn trộm lớn dựa vào sự
rậm rạp. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là kẻ ăn trộm lớn dựa vào uy lực?
5. Ở đây, này các Tỷ-kheo, kẻ
ăn trộm lớn dựa vào vua hay các vị đại thần của vua. Ta suy nghĩ như
sau: "Nếu có ai nói điều gì về ta, các vị vua này hay các vị đại
thần của vua sẽ nói những lời che chở cho ta". Nếu có ai nói điều
gì về anh ta, các vua và các vị đại thần ấy nói che chở cho anh ta. Như
vậy, này các Tỷ-kheo, kẻ ăn trộm lớn dựa vào uy lực. Và này các Tỷ-kheo,
thế nào là kẻ ăn trộm lớn dựa vào hối lộ tài sản?
6. Ở đây, này các Tỷ-kheo, kẻ
ăn trộm lớn giàu có, có tiền của nhiều, có tài sản lớn. Anh ta nghĩ
như sau: "Nếu có ai nói gì đến ta, từ nay ta sẽ hối lộ người ấy
với tài sản". Nếu có người nói gì đến anh ta, anh ta liền hối lộ
với tài sản. Như vậy, này các Tỷ-kheo, kẻ ăn trộm lớn hối lộ với
tài sản. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là kẻ ăn trộm lớn là kẻ ăn trộm
riêng rẽ?
7. Ở đây, này các Tỷ-kheo, có kẻ
ăn trộm lớn đoạt các tài vật một mình. Vì cớ sao? Anh ta suy nghĩ:
"Mong rằng không ai bàn bạc chỗ trốn với ta rồi làm ta rối loạn".
Như vậy, này các Tỷ-kheo, kẻ ăn trộm lớn thành kẻ ăn trộm riêng rẽ.
Thành tựu năm chi phần này, kẻ
ăn trộm lớn xâm nhập vào nhà cửa, mang đồ ăn trộm ra đi, thành người
ăn trộm riêng rẽ, thành người cướp chận đường.
8. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo,
thành tựu năm phần, kẻ ác Tỷ-kheo tự mình xử sự như kẻ mất gốc, bị
tổn thương, có tội lỗi, bị những bậc trí quở trách, và làm nhiều
điều vô phược. Thế nào là năm?
9. Ở đây, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo
dựa vào hiểm trở, dựa vào rậm rạp, dựa vào uy lực, hối lộ tài sản
và hành động một mình. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là ác Tỷ-kheo dựa
vào hiểm trở?
10. Ở đây, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo
thành tựu thân nghiệp hiểm nạn, thành tựu ngữ nghiệp hiểm nạn, thành
tựu ý nghiệp hiểm nạn. Như vậy, này các Tỷ-kheo, thế nào là ác Tỷ-kheo
dựa vào hiểm nạn. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo dựa vào rừng
rậm?
11. Ở đây, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo
có tà kiến và thành tựu tri kiến cực đoan. Như vậy, này các Tỷ-kheo,
là ác Tỷ-kheo dựa vào rừng rậm. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là ác Tỷ-kheo
dựa vào uy lực?
12. Ở đây, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo
dựa vào vua và các vị đại thần của vua. Vị ấy suy nghĩ: "Nếu có
ai nói gì về ta, các vua ấy và các đại thần ấy nói lời với mục đích
che chở cho ta". Nếu có ai nói gì về vị ấy, các vua chúa hay các vị
đại thần của vua nói lời với mục đích che chở. Như vậy, này các Tỷ-kheo,
ác Tỷ-kheo dựa vào uy lực. Và này các Tỷ-kheo, thế nào là ác Tỷ-kheo hối
lộ tài sản?
13. Ở đây, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo
nhận được các vật dụng nhu yếu như y, đồ ăn khất thực, sàng tọa,
dược phẩm trị bệnh. Vị ấy suy nghĩ như sau: "Nếu có ai nói gì về
ta, ta sẽ hối lộ người ấy với vật dụng thâu được!" Và nếu
có người nói gì về vị ấy, vị ấy hối lộ với vật dụng thâu được.
Như vậy, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo hối lộ với tài sản. Và này các
Tỷ-kheo, thế nào là ác Tỷ-kheo hành động một mình?
14. Ở đây, này các Tỷ-kheo, ác Tỷ-kheo
sống một mình tức là ở các địa phương biên địa. Tại đấy, vị ấy
đến các gia đình và nhận được các lợi dưỡng. Như vậy, này các Tỷ-kheo,
là ác Tỷ-kheo hành động một mình.
Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
ác Tỷ-kheo tự mình xử sự như người bị mất gốc, bị tổn thương, có
phạm tội, bị các người trí quở trách, làm nhiều điều vô phước.
(IV) (104) ĐEM LẠI AN LẠC
1. - Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo là người đem lại an lạc, của Sa-môn cho các Sa-môn. Thế nào là
năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
được yêu cầu hưởng thụ nhiều y áo, không phải ít yêu cầu, được yêu
cầu hưởng thụ nhiều đồ ăn khất thực, không phải ít yêu cầu; được
yêu cầu hưởng thụ nhiều sàng tọa không phải ít yêu cầu; được yêu
cầu hưởng thụ nhiều dược phẩm trị bệnh, không phải ít yêu cầu. Vị
này sống với các vị đồng Phạm hạnh, và các vị này xử sự đối với
vị ấy với thân hành nhiều khả ý, không phải ít khả ý; xử sự với
khẩu hành nhiều khả ý, không phải ý khả ý; xử sự với ý hành nhiều
khả ý, không phải ít khả ý. Những vị này giúp đỡ vị ấy với sự
giúp đỡ khả ý, không phải ít khả ý. Và những cảm thọ nào do mật khởi
lên, do gió khởi lên, hay do sự phối hợp (của ba sự kiện trên), hay do sự
thay đổi thời tiết, hay do sự săn sóc bất cẩn, hay do sự xâm nhập của
một vài sự kiện (như một vài chứng bệnh), hay do kết quả của nghiệp,
những sự kiện ấy khởi lên không có nhiều. Vị ấy ít bệnh hoạn và
đối với bốn Thiền, thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú (vị
ấy) chứng được không khó khăn, chứng được không mệt nhọc, chứng
được không phí sức. Do đoạn diệt các lậu hoặc, vị ấy ngay trong hiện
tại, tự mình với thắng trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú vô lậu
tâm giải thoát, tuệ giải thoát.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo là người đem lại sự an lạc của Sa-môn, cho các hàng Sa-môn.
3. Này các Tỷ-kheo, nếu có ai nói
một cách chân chánh về vị đem lại an lạc của Sa-môn cho các Sa-môn, thời
này các Tỷ-kheo, vị ấy sẽ nói một cách chân chánh về Ta là người đã
đem lại an lạc của Sa-môn cho các Sa-môn. Này các Tỷ-kheo, Ta là người
được yêu cầu hưởng thọ nhiều y áo, không phải ít yêu cầu; được yêu
cầu hưởng thọ nhiều đồ ăn khất thực, không phải ít yêu cầu; được
yêu cầu, hưởng thọ nhiều sàng tọa, không phải ít yêu cầu; được yêu
cần hưởng thọ nhiều dược phẩm trị bệnh, không phải ít yêu cầu. Ta
sống với các vị đồng Phạm hạnh và các vị này xử sự đối với Ta
với thân hành nhiều khả ý, không phải ít khả ý; xử sự với khẩu
hành nhiều khả ý, không phải ít khả ý; xử sự với ý hành nhiều khả
ý, không phải ít khả ý. Những vị này giúp đỡ Ta với sự giúp đỡ
nhiều khả ý, không phải ít khả ý. Và những cảm thọ do mật khởi
lên, do đàm khởi lên, do gió khởi lên hay do sự phối hợp của ba sự kiện
trên, hay do sự thay đổi thời tiết, hay do sự săn sóc bất cẩn, hay do sự
xâm nhập của một vài sự kiện, hay do kết quả của nghiệp, những sự
kiện ấy khởi lên nơi Ta không có nhiều. Ta có ít bệnh hoạn, và đối với
bốn Thiền, thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú, Ta chứng được
không khó khăn, chứng được không mệt nhọc, chứng được không phí sức.
Do đoạn diệt các lậu hoặc ngay trong hiện tại, Ta tự mình với thắng
trí, chứng ngộ, chứng đạt và an trú vô lậu tâm giải thoát, tuệ giải
thoát.
Này các Tỷ-kheo, nếu có ai nói một
cách chân chánh về vị đem lại an lạc của Sa-môn cho các Sa-môn, thời
này các Tỷ-kheo, vị ấy sẽ nói một cách chân chánh về Ta là người đã
đem lại an lạc của vị Sa-môn cho các vị Sa-môn.
(V) (105) AN ỔN TRÚ
1. - Này các Tỷ-kheo, có năm an ổn
trú này, Thế nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
an trú từ thân nghiệp đối với các đồng Phạm hạnh, cả trước mặt và
sau lưng; an trú từ khẩu nghiệp đối với các đồng Phạm hạnh, trước
mặt và sau lưng; an trú từ ý nghiệp đối với các đồng Phạm hạnh,
trước mặt và sau lưng; đối với các giới không bị bể vụn, không bị
sứt mẻ, không bị nhiễm ô, không bị uế nhiễm, đem lại giải thoát,
được người trí tán thán, không bị chấp thủ, đưa đến Thiền định,
vị ấy song thành tựu các giới như vậy đối với các đồng Phạm hạnh,
trước mặt và sau lưng, và đối với tri kiến này, thuộc bậc Thánh đưa
đến xuất ly, được người thực hành chân chánh đoạn diệt khổ đau, vị
ấy sống thành tựu tri kiến như vậy đối với các đồng Phạm hạnh,
trước mặt và sau lưng.
Năm pháp này, này các Tỷ-kheo, là
năm an ổn trú.
(VI) (106) TÔN GIẢ ÀNANDA
1. Một thời, Thế Tôn ở Kosambì,
tại khu vườn Ghosita. Rồi Tôn giả Ànanda đi đến Thế Tôn; sau khi đến,
đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn
giả Ànanda bạch Thế Tôn:
- Cho đến như thế nào, bạch Thế
Tôn, chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú?
- Này Ànanda, khi nào vị Tỷ-kheo tự
mình đầy đủ giới và không làm phiền hà người khác với tăng thượng
giới. Cho đến như vậy, này Ànanda, chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú.
- Bạch Thế Tôn, có pháp môn nào
khác, nhờ vậy chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú?
- Có thể có, này Ànanda!
Thế Tôn nói:
- Này Ànanda, khi nào Tỷ-kheo đầy
đủ giới và không làm phiền hà người khác với tăng thượng giới, tự
quán sát mình không quán sát người khác. Cho đến như vậy, này Ànanda,
chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú.
- Bạch Thế Tôn, có pháp môn nào
khác, nhờ vậy chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú?
- Có thể có, này Ànanda!
Thế Tôn nói:
- Này Ànanda, khi nào vị Tỷ-kheo đầy
đủ giới và không làm phiền hà người khác với tăng thượng giới, tự
quán sát mình, không quán sát người khác, chưa trở thành có danh tiếng,
và không cảm thấy bực phiền vì không được có danh tiếng. Cho đến
như vậy, này Ànanda, chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú.
- Bạch Thế Tôn, có pháp môn nào
khác, nhờ vậy chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú?
- Có thể có, này Ànanda!
Thế Tôn nói:
- Này Ànanda, khi nào Tỷ-kheo đầy
đủ giới và không làm phiền hà người khác với tăng thượng giới, tự
quán sát mình, không quán sát người khác, chưa trở thành có danh tiếng,
và không cảm thấy bực phiền vì không được có danh tiếng, đối với bốn
thiền, thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú, chứng được không
khó khăn, chứng được không mệt nhọc, chứng được không phí sức. Cho
đến như vậy, này Ànanda, chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú.
- Bạch Thế Tôn, có pháp môn nào
khác, nhờ vậy chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú?
- Có thể có, này Ànanda!
Thế Tôn nói:
- Này Ànanda, khi nào Tỷ-kheo đầy
đủ giới và không làm phiền hà người khác với tăng thượng giới, tự
quán sát mình, không quán sát người khác, chưa trở thành có danh tiếng,
và không cảm thấy bực phiền vì không được có danh tiếng, đối với bốn
thiền, thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú, chứng được không
khó khăn, chứng được không mệt nhọc, chứng được không phí sức. Do
đoạn tận các lậu hoặc, vị ấy tự mình với thắng trí ngay trong hiện
tại chứng đạt và an trú vô lậu tâm giải thoát, tuệ giải thoát. Cho đến
như vậy, này Ànanda, chúng Tỷ-kheo Tăng sống an ổn trú.
Ngoài các an ổn trú này, này
Ànanda, Ta tuyên bố không có một an ổn trú nào khác cao thượng hơn, thù
diệu hơn.
(VII) (107) GIỚI
1. - Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
vị Tỷ-kheo đáng được cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được cúng
dường, đáng được chắp tay, là phước điền vô thượng ở đời. Thế
nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
đầy đủ giới, đầy đủ định, đầy đủ tuệ, đầy đủ giải thoát,
đầy đủ giải thoát tri kiến.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
một Tỷ-kheo đáng được cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được
cúng dường, đáng được chắp tay, là phước điền vô thượng ở đời.
(VIII) (108) VÔ HỌC
1. - Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
vị Tỷ-kheo đáng được cung kính, đáng được tôn trọng, đáng được cúng
dường, đáng được chắp tay, là phước điền vô thượng ở đời.
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
thành tựu vô học giới uẩn, thành tựu vô học định uẩn, thành tựu
vô học tuệ uẩn, thành tựu vô học giải thoát uẩn, thành tựu vô học
giải thoát tri kiến uẩn.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo đáng được cung kính... là phước điền vô thượng ở đời.
(IX) (109) NGƯỜI BỐN PHƯƠNG
1. - Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo là người bốn phương. Thế nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
có giới, sống được bảo vệ với sự bảo vệ của giới bổn, đầy đủ
oai nghi chánh hạnh, thấy sợ hãi trong các tội nhỏ nhiệm, chấp nhận và
học tập trong các học pháp, là bậc nghe nhiều, thọ trì điều đã được
nghe, tích tập điều đã được nghe. Đối với các pháp sơ thiện, trung
thiện, hậu thiện, có nghĩa, có văn, tán thán đời sống Phạm hạnh hoàn
toàn viên mãn thanh tịnh, các pháp như vậy, vị ấy nghe nhiều, thọ trì
nhiều đã ghi nhớ nhờ đọc nhiều lần, chuyên ý quán sát, khéo thành tựu
nhờ chánh kiến, biết đủ với các vật dụng nhu yếu như y áo, đồ ăn
khất thực, sàng tọa, dược phẩm trị bệnh. Đối với bốn Thiền thuộc
tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú, vị ấy chứng đắc không khó khăn,
chứng đắc không mệt nhọc, chứng đắc không phí sức. Do đoạn diệt các
lậu hoặc, vị ấy ngay trong hiện tại tự mình với thắng trí chứng ngộ,
chứng đạt và an trú vô lậu tâm giải thoát, tuệ giải thoát.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo là vị bốn phương hướng.
(X) (110) KHU RỪNG
1. - Thành tựu năm pháp, này các Tỷ-kheo,
Tỷ-kheo sử dụng sàng tọa (trú xứ) thuộc rừng núi cao nguyên xa vắng.
Thế nào là năm?
2. Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
có giới... (xem # 109) chấp nhận và học tập trong các học pháp, là bậc
nghe nhiều... chuyên ý quán sát, khéo thành tựu nhờ chánh kiến, sống tinh
cần tinh tấn... nỗ lực kiên trì, không từ bỏ gánh nặng đối với các
thiện pháp, đối với bốn Thiền, thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc
trú, chứng đắc không phí sức, do đoạn diệt các lậu hoặc, ngay trong hiện
tại, tự mình chứng ngộ với thắng trí, chứng đạt và an trú vô lậu
tâm giải thoát, tuệ giải thoát.
Thành tựu năm pháp này, này các Tỷ-kheo,
vị Tỷ-kheo là vừa đủ để sử dụng các sàng tọa thuộc rừng núi cao
nguyên xa vắng.
-