KINH
PHẬT THUYẾT TRƯỞNG
GIẢ NỮ YÊM ÐỀ GIÁ SƯ TỬ HỐNG LIỄU NGHĨA
- Hán dịch: Mất
tên người dịch, nay dựa vào Bắc Lương Lục.
- Việt dịch:
Thích nữ Diệu Châu, Chùa Phước Thiện Nha
Trang.
-Chứng nghĩa:
Tỳ kheo Thích Ðỗng Minh.
Tỳ kheo Thích Tâm Hạnh.
---o0o---
Tôi
nghe như vầy : Một thuở nọ đức Phật cùng vô lượng Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu
bà tắc, Ưu bà di, chúng Ðại Bồ tát ở vườn Kỳ Thọ Cấp Cô Ðộc thuộc nước Xá
Vệ.
Lúc bấy
giờ, về phía Tây cách thành Xá Vệ hơn 20 dặm, có một làng gọi là Trưởng
Ðề. Trong làng ấy có một Bà la môn tên Ba Tư Nị Ca. Ông ta học vấn rất
uyên bác, có lòng tin sâu với giáo pháp và thực hành lời Phật dạy. Muốn
thiết đại hội, Bà la môn ấy đến Kỳ Hoàn để thỉnh mời Phật và chúng Tăng.
Ðức Phật nhận lời mời của ông ta. Bà la môn trở về nhà sửa soạn. Thời gian
đã đến, đức Phật cùng đại chúng đến nhà Bà la môn.
Thấy đức
Phật đến, ông ta rất vui mừng khôn xiết, liền dẫn quyến thuộc đến chỗ Phật
cùng nhau lễ Phật và cung kính đứng hầu. Bà la môn có một con gái tên Yêm
Ðề Giá, trước đây đã theo chồng, nay vừa mới trở về thăm viếng hầu hạ cha
mẹ. Cô ấy dung mạo đẹp đẽ, tư cách quí phái, tâm nhu hòa khiêm tốn, tâm
rộng rãi độ lượng, vợ chồng hòa thuận. Cô hầu hạ phụng dưỡng thân tộc và
thờ chồng đúng phép, nết na dịu dàng không ai bằng. Cha mẹ và quyến thuộc
đều ra đón Phật, chỉ có cô gái này ở trong phòng một mình không chịu ra.
Từ khi sanh ra, cô gái này đã như vậy, cha mẹ cô không biết lý do vì sao
nên đặt tên cô là Yêm Ðề Giá.
Như Lai
biết trưởng giả có một cô con gái ở trong nhà chưa ra, và cũng biết vì sao
cô không ra. Nếu cô ra thì làm lợi ích vô lượng cho đại chúng và chư
Thiên-nhơn.
Ðức Phật
liền bảo trưởng giả :
- Quyến
thuộc của ông đã ra hết rồi chưa?
Bà la
môn quì xuống, chắp tay trước Phật. Vì cô con gái không chịu ra nên ông
lấy làm xấu hổ, im lặng không trả lời.
Biết ý
ông ta, đức Phật nói :
- Giờ
ngọ đã đến, hãy sửa soạn cúng dường.
Vâng lời
Phật, Bà la môn bày lễ cúng dường. Ðại chúng và quyến thuộc của Bà la môn
đã ăn xong, chỉ còn cô gái ấy chưa ăn. Như Lai cố lưu thức ăn lại trong
bát, sai hóa nữ đem thức ăn ấy vào phòng đưa cho Yêm Ðề Giá.
Khi ấy,
hóa nữ nói kệ :
Cơm thừa này của Phật
Ðấng Vô thượng ban cho
Tôi vâng lời Phật dạy
Xin người thanh tịnh nhận.
Yêm Ðề
Giá nói kệ :
Lành thay ! Ðại từ bi
Biết con ở trong phòng
Ban cho món thức ăn
Xin kính nhận Thánh chỉ.
Và cô nói kệ trả lời hóa nữ :
Tôi thường luôn suy nghĩ
Việc làm của Ðại Thánh
Tôi cũng giống như cô
Sao lại không thanh tịnh.
Nghe Yêm Ðề Giá nói kệ, hóa nữ liền biến mất. Bấy giờ, Yêm Ðề Giá tâm
niệm nói kệ :
Chồng tôi nay ở đâu
Xin ra đón Thế Tôn
Nên biết tâm tôi tịnh
Mau đến cùng nhau nghe.
Nhờ sức
tâm thanh tịnh của Yêm Ðề Giá nên chồng của cô theo ý nghĩ ấy liền đến
ngay. Thấy chồng đến, Yêm Ðề Giá rất vui mừng, nói kệ khen :
Lành thay ! Ðấng Ðại Thánh
Theo nguyện con đến cứu
Không vi phạm giới nhỏ
Sợ sẽ không được nghe.
Thấy Yêm
Ðề Giá nói kệ như vậy, chồng cô ta trở lại nói kệ trách :
Chao ôi ! Nàng ngu quá
Không biết tự điều phục
Uổng Phật cho cơm thừa
Giữ giới để làm chi.
Bấy giờ,
Yêm Ðề Giá theo chồng đến chỗ Phật. Hai người lạy Phật và đại chúng rồi
đứng cung kính.
Thế rồi,
Yêm Ðề Giá nói kệ khen :
Con nghĩ đại từ bi
Ðấng cứu độ mười phương
Muốn lập tạng bí mật
Cho con cơm dư tinh
Ðại Thánh rất khó gặp
Thế gian ai nghi ngờ
Có thể đến hỏi pháp
Mở ra cửa Bồ đề.
Khi ấy,
Xá Lợi Phất liền bạch Phật :
- Bạch
Thế Tôn ! Cô gái này là ai mà tự nhiên đến đây hỏi pháp như vậy? Và nói kệ
được cơm thừa?
Phật dạy
:
- Này Xá
Lợi Phất ! Ðây là con gái của trưởng giả.
Xá Lợi
Phất hỏi :
- Cô này
từ đâu đến? Vì sao đến đây?
Phật dạy
Xá Lợi Phất :
- Cô gái
này không phải từ xa đến mà chính ở ngay trong nhà này. Tuy có cha mẹ
quyến thuộc nhưng chồng của cô ta không có mặt. Tự ngăn ngừa vì kính thuận
với chồng nên không theo cha mẹ tùy tiện xuất hiện giữa đông người.
Xá Lợi
Phất bạch Phật :
- Cô gái
ấy có nhân lành gì mà được sanh vào nhà trưởng giả này, có dung mạo đẹp
như vậy? Vì nhân duyên gì mà bị người chồng quản thúc như thế, nên không
thể tự do yết kiến đức Phật và chúng Tăng?
Phật dạy
:
- Này Xá
Lợi Phất ! Ông hãy đến hỏi cô ta thử xem.
Xá Lợi
Phất hỏi cô ta :
- Vì
nhân duyên gì mà cô được sanh vào nhà trưởng giả này? Và vì nhân duyên gì
bị chồng quản thúc như vậy, không chịu ra yết kiến đức Phật và Tăng.
Yêm Ðề
Giá nói kệ :
Vì tôi không làm ác
Nên sanh nhà trưởng giả
Lại không chấp tướng nữ
Ðược chồng thanh tịnh ấy
Tôi luôn ở trong phòng
Cho là tự tại rồi
Việc ấy chưa vượt qua
Phật biết cho tôi cơm
Than ôi ! Thưa đại đức
Không biết nhân chân thật
Không vượt qua chút nào
Mà gọi đại tự tại
Tuy con ở trong phòng
Nhưng nghĩ Phật trước mặt
Ngài là bậc La hán
Theo Phật mà không thấy
Ðại thánh chẳng phải sắc
Cũng chẳng lìa sắc thân
Thanh văn thấy Ba tuần
Cho là người lực lớn
Than ôi ! Thưa đại đức
Không chút phương tiện Phật
Không biết nguyên nhân chính
Hiểu điên đảo về tôi.
Bấy giờ,
Xá Lợi Phất im lặng suy nghĩ : “Cô gái này là ai mà giỏi như vậy? Ta đây
không thể sánh bằng”.
Biết tâm niệm của Xá Lợi
Phất, đức Phật hỏi :
- Ông
chớ vấn đáp mà sanh tâm phân biệt. Cô gái này đã từng gặp vô lượng chư
Phật thuyết pháp. Ðó là đại dược ông chớ nghi ngờ.
Văn Thù
Sư Lợi hỏi Yêm Ðề Giá :
- Cô
biết nghĩa sanh tử không?
Cô trả
lời :
- Nhờ
vào oai lực của Phật nên biết.
Văn Thù
Sư Lợi hỏi :
- Nếu
biết thì sanh là gì?
Trả lời
:
- Sanh
nghĩa là không sanh mà sanh.
Hỏi :
- Không
sanh mà sanh là sao?
Trả lời
:
- Nếu
biết rõ bốn duyên Ðịa, Thủy, Hỏa, Phong hoàn toàn tự nó không có thật, do
sự hòa hợp và tùy theo sự thích ứng của nó nên nói là sanh.
Hỏi :
- Nếu
địa, thủy, hỏa, phong hoàn toàn nó không có thật, do sự hòa hợp nên gọi là
tướng sanh, sao lại cho là sanh?
Trả lời
:
- Mặc
dầu ở chỗ sanh, nhưng không có sanh. Ðó là chánh sanh nên nói có.
Văn Thù
lại hỏi :
- Tử
nghĩa là gì?
Trả lời
:
- Tử là
không tử mà tử.
Hỏi :
- Tử là
không tử mà tử là sao?
Trả lời
:
- Nếu
biết rõ địa, thủy, hỏa, phong hoàn toàn không do chính nó mà tan rã. Nhưng
theo sự thích ứng của nó mà nói, đó là tử.
Hỏi :
- Nếu
biết địa, thủy, hỏa, phong hoàn toàn không do chính nó mà tan rã không có
tướng tử thì sao lại cho là tử?
Trả lời
:
- Mặc
dầu ở trong tử mà tâm ấy không mất. Ðó là chánh tử, nên nói có.
Văn Thù
Sư Lợi hỏi :
- Thường
nghĩa là gì?
Trả lời
:
- Nếu
hiểu rõ các pháp hoàn toàn sanh diệt, biến dổi, không nhất định, tướng như
huyễn, nhưng có thể theo sự thích ứng của nó mà nói thì đó là thường.
Hỏi :
- Nếu
hiểu rõ các pháp hoàn toàn sanh diệt, biến đổi, không nhất định như huyễn
thì đó là vô thường, sao lại nói là thường?
Trả lời
:
- Các
pháp sanh nhưng không tự nó sanh, diệt nhưng không tự nó diệt, cho đến
biến đổi cũng vậy. Vì không phải tự nó làm được nên nói là thường.
Hỏi :
- Vô
thường nghĩa là gì?
Trả lời
:
- Nếu
biết các pháp hoàn toàn không sanh diệt, theo tướng như vậy, nhưng lại
theo sự thích hợp của nó mà nói, thì đó là vô thường.
Hỏi :
- Nếu
biết các pháp hoàn toàn không sanh, không diệt, vậy tức là thường sao lại
nói là vô thường?
Trả lời
:
- Bởi vì
các pháp tự tại biến đổi, tướng không nhất định không tự nó làm được. Ai
biết như vậy nên nói có vô thường.
Hỏi :
- Không
là nghĩa thế nào?
Trả lời
:
- Nếu
biết tướng các pháp chưa từng tự nó không, không hoại mà nay có; nhưng
không mà bất không, có mà không có, nên gọi là Có- Không.
Hỏi :
- Nếu
không mà bất không, có mà chẳng có thì không có sự việc ấy. Vì sao lại nói
là nghĩa không?
Yêm Ðề
Giá nói kệ :
Than ôi ! Chơn đại đức
Không biết nghĩa chơn không
Sắc không có tự tướng
Ðâu chẳng phải như không
Nếu không tự có không
Thì không thể chứa sắc
Vì không không tự không
Nên sanh ra các sắc.
Bấy giờ,
Văn Thù Sư Lợi hỏi :
- Nếu có
người biết rõ sanh mà không có tướng sanh thì cuộc sống sanh có được tồn
tại không?
Trả lời
:
- Có !
Mặc dầu tự biết rõ nhưng sức lực của họ chưa đầy đủ. Cho nên cuộc sống vẫn
tồn tại.
Hỏi :
- Có
người không biết, không hiểu về tánh sanh thì cuối cùng cuộc sống có được
tồn tại không?
Trả lời
:
- Không
! Vì sao? Vì nếu thấy tánh của sanh, mặc dầu nhờ sự điều phục nhưng ít
được an ổn? Tướng của sanh không an ổn ấy luôn bị đối tại. Nếu ai thấy
tánh của sanh, mặc dầu ở chỗ bất an nhưng tướng an luôn được hiện tiền.
Nếu ai không biết như vậy, mặc dầu có nhiều biện tài, giảng nói những kinh
sách thâm sâu, nhưng đó là tâm sanh diệt. Nói lời sâu xa của thật tướng ấy
giống như người mù nói về màu sắc, vì họ nhờ vào lời nói của người khác mà
có thể biết được màu xanh, vàng, đỏ, trắng, đen, nhưng thật ra chính họ
không thể thấy tướng chân thật của màu sắc. Người không thấy các pháp cũng
vậy. Nhưng nay nói về sanh thì sự sanh là chết. Sự chết đối với người ấy
đó là không có ý nghĩa sanh tử phải không. Nếu ai bị trói buộc vào thường
và vô thường thì cũng như vậy.
Ðại đức
nên biết ! Không ấy tự nó cũng không phải không. Cho nên nói có nghĩa
không.
Bấy
giờ, Phật dạy Văn Thù Sư Lợi :
- Ðúng
vậy ! Ðúng vậy ! Ðúng như những lời Yêm Ðề Giá nói, đó là lời chân thật
không sai khác. Mặt trời có thể lạnh, mặt trăng có thể nóng nhưng những gì
Yêm Ðề Giá nói không thể thay đổi.
Xá Lợi
Phất hỏi Yêm Ðề Giá :
- Trí
huệ biện tài của cô như vậy, được Phật khen ngợi là điều mà hàng Thanh văn
chúng tôi không thể sánh bì. Làm thế nào để lìa sắc tướng thân nữ này?
Cô trả
lời :
- Tôi sẽ hỏi đại
đức. Ngài hãy trả lời cho tôi. Thưa đại đức ! Hiện giờ ngài là nam phải
không?
Xá Lợi
Phất trả lời :
- Mặc
dầu tôi thân nam nhưng tâm chẳng phải nam.
Cô nói :
- Thưa
đại đức ! Tôi cũng vậy. Ngài đã nói đúng. Mặc dầu tôi là tướng nữ nhưng
tâm chẳng phải nữ.
Xá Lợi
Phất hỏi :
- Hiện
nay cô bị chồng cô quản thúc. Vì sao vậy?
Cô trả
lời :
- Thưa
đại đức ! Ngài có thể tin vào lời nói của chính ngài không?
Xá Lợi
Phất nói :
- Tôi tự
tin. Vì sao không thể không tin?
Cô trả
lời :
- Thưa
đại đức ! Nếu tự tin thì vừa rồi ngài đã nói rằng sắc ngài là nam nhưng
tâm chẳng phải nam. Như vậy tâm và sắc có hai sự hoạt động. Nếu đại đức
tin vào lời nói ấy thì đối với tôi thì ngài không sanh ác kiến với chồng
tôi. Ðại đức là nam, cho tôi là tướng nữ. Vì thân nữ của tôi đã phá hoại
tâm của đại đức. Nếu là nam mà thấy thân nữ kia thì không có lòng tin với
pháp.
Xá Lợi
Phất nói :
- Tôi
không dám sanh ác kiến với cô.
Cô trả
lời :
- Vì đối
diện với Thế Tôn nên không dám nói lời chân thật. Nếu thật sự không sanh
ác kiến vì sao Ngài nói với tôi rằng : “Hiện nay cô bị chồng cô quản
thúc”. Do đâu mà nói như vậy.
Xá Lợi
Phất nói :
- Vì tôi
đã lìa tập khí từ lâu nên nói như vậy, chẳng phải tâm thật.
Cô gái
hỏi :
- Thưa
đại đức ! Ngài hãy trả lời cho tôi. Thưa đại đức ! Ngài nói đã lìa tướng
nam nữ đã lâu. Vậy thưa đại đức ! Sắc đã lìa lâu hay tâm đã lìa lâu.
Bấy giờ,
Xá Lợi Phất im lặng không trả lời. Thế rồi Yêm Ðề Giá nói kệ :
Nếu tâm lìa từ lâu
Hoàn toàn không sanh kiến
Ai bị làm người nữ
Với sắc sanh bất tịnh
Nếu nói lìa sắc lâu
Pháp vốn không tự có
Hoàn toàn không bị dơ
Thì làm gì tạo ác
Than ôi ! Thưa đại đức
Uổng học không thể biết
Mình nam nghĩ tôi nữ
Chẳng phải vọng tưởng sao
Xin sám hối đại đức
Với pháp chớ sanh nghi
Lời tôi nói trên đây
Là nhờ thần lực Phật.
Sau khi
Yêm Ðề Xá nói kệ, trong hội có hơn một ngàn Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Ưu bà
tắc, Ưu bà di, trời, người phát tâm Vô thượng Bồ đề. Có năm ngàn người
trong đó có người đắc Vô sanh pháp nhẫn, có người đắc pháp nhãn, có người
đắc tâm giải thoát. Có vô lượng chúng Thanh văn đối với Phật pháp mà sanh
tâm xấu hổ vô cùng.
Phật dạy
Xá Lợi Phất :
- Cô gái
ấy chẳng phải là người phàm, cô ta đã gặp vô lượng chư Phật, có thể nói
Kinh Liễu Nghĩa Sư tử hống này làm lợi ích cho vô lượng chúng sanh. Ta
cũng đã từng cùng với cô gái ấy thờ phụng vô lượng chư Phật. Không bao lâu
cô ấy sẽ chứng thành chánh giác. Khi nghe cô ta nói pháp giải thoát thì
trong chúng ấy sanh lòng tin chân thật. Vì họ từ lâu đã nghe pháp của cô
ta giảng, nên nay có thể tin đúng đắn. Vậy phải tin Kinh Liễu Nghĩa Sư tử
hống ấy chớ nghi ngờ.
Phật dạy
A Nan :
- Ông
hãy thọ trì những lời vấn đáp ở trong Kinh Liễu Nghĩa Sư Tử hống của cô
Yêm Ðề Giá con trưởng giả này. Ta phó chúc cho ông. Ông hãy giữ gìn cẩn
thận.
A Nan
thưa :
- Xin
vâng bạch Thế Tôn ! Con xin nhận lãnh.
Sau khi
nghe Yêm Ðề Giá nói pháp, đại chúng rất vui mừng khôn xiết. Ai nấy đều như
pháp tu hành.
KINH PHẬT THUYẾT TRƯỞNG
GIẢ NỮ YÊM ÐỀ GIÁ SƯ TỬ HỐNG LIỄU NGHĨA
--- o0o ---
Vi tính: Thọ Huệ
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật: 4-2003
