Hai
đế Khổ, Tập thuộc về nhân quả thế gian.
Hai đế
Diệt, Đạo là nhân quả xuất thế gian.
Đó
là bài thuyết pháp đầu tiên của đức Phập tại vườn hoa Lộc
Uyển để hình thành ngôi Tam Bảo: Phật, Pháp Tăng.
Đó
cũng là nguyên nhân để Pháp lý hội đủ điều kiện thành lập
một nền văn hóa Nhân Bản Toàn Diện, gồm hai phần:
a..
Phần nội dung là Tam tạng thánh điển và những chứng lý được
trình bày trong đó hết sức minh bạch,
b..
Phần hình thức mà ta thường thấy ở đạo Phật ngày nay là các
chùa, tháp, lể nghi v.v... Tất cả những thứ đó chỉ là phương
tiện (tạo không khí) đưa con người trở về với Phật tính sẳn có
của mỗi chúng sinh. Mà nói tới văn hóa tức phải đề cập ba mặt
:
"Nghệ
Thuật, Học Thuật, Kỷ thuật".
*
Về Nghệ Thuật : Do sự rung cảm suy tư của người nghệ sỉ đã
sáng tạo ra những công trình nghệ thuật, và được người đòi
đồng cảm nhìn nhận, nên những công trình nghệ thuật đó trở
thành (dấu ấn tinh thần của các thời đại). Riêng về nghệ thuật
thuộc các tôn giáo thì chẳng có vị giáo chủ nào nói tới. Nhưng
chính cuộc sống và những điều truyền dạy của các Ngài đã là
nhưng tác phẩm tuyệt mỹ rồi vậy. Thế nên mỗi tôn giáo đều có
nhưng nét nghệ thuật độc đáokhác nhau, do những rung cảm suy tư của
các tín đồ nghệ sĩ hướng về tôn giáo mình tạo ra. Thế nên có
nền nghệ thuật mang đặc tính tôn giáo qua các thời đại.
Đạo
Phật vốn mang bản chất bao dung,trí tuệ và khai phóng nên đã không
thành lập hội thánh giáo quyền duy nhất, mà chỉ khuyến lập những
giáo đoàn của con người tự tu tự giác (đi) vào đời giáo hóa
chúng sanh bằng những cơ duyên sẳn có của chúng sanh "Tự tu Tũ
giác").
Chính
vì vậy những kiến trúc thờ tự của Phật giáo không mang một sắc
thái duy nhất, mà là đã đang thuận theo với sự thờ phụng của
các nước mà đạo Phật truyền vào. Các chùa cảnh vùng Nam A chụi
ảnh hưỡng của văn minh Ấn Độ, thì vẩn giữ kiểu cách vòm cao
tháp tròn. Còn các nước A Đông lại giữ dáng vẽ văn minh Trung
Hoa mái cong tháp vuông.
Những
nét chung khi nói đến chùa là phải nói tới cảnh. Cảnh và chùa
tuy hai mà một. Chính chùa cảnh là công trình phối hợp giữa thiên
nhiên và nhân tạo khiến cho người đặt chân tới nơi đó điều
có chung một cảm nhận như thấy tâm hồn mình được thanh thoát, tự
tại.
Hình
ảnh đức Phật thì tướng mạo phải là tướng mạo cao đẹp nhất
mà người bản địa cảm nhận. Thế nên xét về phong độ của Phật
lại mang tính cách thống nhất, dù ngồi, nằm hay đứng trong tượng
Phật đều toát lên vẽ an nhiên thoải máy thoát tục, nhất là
nụ cười đọng trên môi, chỉ có thể gọi đó là nụ cười Phật,
dịu hiền, hoan hỹ, thanh thoát.
O
bất kỳ nơi đâucác nghệ sĩ Phật giáo cũng để lại cho đời
những pho tượng Phật siêu thoát, những cảnh chùa thoát tục. Để
rồi những tiếng chuông ngân dài như những đợt sống haỉ triều
theo nhau nổi lên rồi ngân xa chìm xuống. Như tiếng gọi vô thường
giữa cảnh giới vô biên.
Văn
chương thi ca Phật Giáovốn đa dạng, phong phú, nhưng nét chung ở đâu
lúc nào cũng mang nội dung gợi ý cho con người nhận rõ thân phận
của mình, tự chủ, tự do bước trên con đường thoát khổ.
Tóm
lại, những. đường, nét, hình dáng, âm sắc, thơ, văn Phật gíáo
đều có những điểm chung là từ bi, trí tuệ, và giải thoát, có
thể nói Nghệ Thuật Đạo Phật Không Chỉ Là những Nét Sáng bén
Của Rung Cảm, Suy Tư Của Con Người Không Thôi Mà.. Còn Vương Lên
Mục Đích Cao Đẹp Là, Thăng Hóa Con Người, Đổi Mới Cuộc Đời.
*
Về Học Thuật : Với một nhận thức quan tổng hợp rộng lớn,
với một căn bản tự do tư tưởng và trên hai thiên niên kỷ tồn
tại, đạo Phật không lúc nào ngừng phát triển để mãi mãi xứng
đáng là nguồn Văn Hóa Nhân Bản Đích Thực, vĩ Đại, với
mục đích phục vụ con ngưới và xây dựng một cuộc sống an lành,
Hạnh phúc ở ngay cởi đời ngủ trược ác thế này.
Kinh
Pháp Hoa, phẩm Thí Dụ, đức Phật dạy Tam giới vô an do như hỏa
trạch (ba cỏi không an ví như nhà cháy.) Hiện nay nhân loại đang sống
trong "thời đại nhiểu nhương") tâm tư con người bị giằng
xé bởi những mâu thuẩn của cuộc đời: kiếp sống thì khổ đau cơ
cực, kiến thức sai lầm, tâm địa xấu xa, con người ác độc, và
cuộc đời lại quá ngắn ngủi. Đó là những sự thật hiển nhiên
bày ra trước mắt mỗi người, "Nổi khổ đau của chúng sanh là
nổi khổ đau của mình"
Do
Đó, nền Tảng Học Thuật của đạo Phật là dạy cho con người thực
hành ba yếu lý cơ bản (Tín, Hành, Nguyện) để gây nhân lành sẽ
hái quả tốt Trước hết là phải có đức "Tin" vững chắc:
Tin đức Phật là bậc Thầy Sáng suốt. Tin đạo Phật là đạo Giác
Ngộ Giải Thoát, có công năng đưa (chuyên chở)chúng sanh từ bến
Mê (khổ não, tối tâm. lầm lạc )tới bờ Giác (được tự tại an
vui )Thứ nữa (Hành),làm tất cả mọi việc (không luận là việc
lớn hay nhỏ )khi xét thấy hửu ích cho cuộc đời, cho chúng sanh,
không trái với lẽ phải, không gây ra oan nghiệt làm hại ngươì
tổn vật, Sau cùng là phát "Nguyện" lớn cứu độ hết
thảy chúng sanh.
Là
những tâm hồn lớn, muốn thực hiện hạnh nguyện Bồ Tát "cứu
thế độ sinh" (mà) điều tiên quyết đòi hỏi ở người đó:
là lòng phải rộng, trí phải sáng, phải tự chết đi những thói hư
tật xấu, như tính ghen ghét, ngu dốt, ích kỷ, dối trá,hận thù, tự
cao tự đại.. để tái sanh một con người mới: Con người thánh
thiện, sống bằng tâm.. hồn Phật một cuộc sống đẹp như bông sen
(sinh ư nê bất nhiễm ư nê) mới có đủ Thắng Nghĩa để làm những
công việc hửu ích cho đạo và đời.
Phần
tinh hoa của đạo phật lưu trú trong ba đại tạng kinh, Một nền văn
hóa nhân bản thực tại đã hướng dẩn cho gần một phần ba nhân
loại sống an vui và biết Thương yêu nhau hơn.
*
Về Kỷ Thuật : Khoa học kỷ thuật vốn là kết quả của công phu
"suy tư thực nghiệm" của con người. Sau khi thành đạo bên
gốc Bồ Đề, lần đầu tiên, đức Phật long trọng tuyên bố với
thế gian: (Tất cả chúng sanh đều có Phật tính) Cũng lần đầu tiên
ấy, thật vô tiền khoáng hậu, đức Phật đã giải thích những lẽ
huyền bí về (vũ trụ vạn hửu) một cách tinh tường quán triệt.
Ngài nói: trong cỏi ta bà có tam thiên đại thiên thế giới. cũng
gọi là (Thập Phương vi Trần Thế giới) Và đã mở ra con Đường
Sáng cho nhân loại chúng sanh đi theo. Những nhà thiên văn học hiện
đại cũng thừa nhận: trong vũ trụ không chỉ riêng có thế giới
chúng ta ở, mà có hằng hà sa số thế giới, Khoa học tìm được
năng lực tiềm ẩn trong vạn vật.
Chính
năng lực chuyển động không ngừng mới giữ cho vạn vật thành
hình phát triển mà khỏi phải bị triệt tiêu. Đấy là lúc các nhà
trí thức quan tâm nhiều tới luận chứng của đạo Phật, vì đức
Phật quả quyết rằng: trong mỗi loài mỗi vật đều có phần năng
lực tiềm ẩn, đó là phật tính Khoa học ngày nay đã gặp đạo
Phật ở những điểm chung, như chúng ta thấy. Tuy nhiên khoa học chưa
thể theo kịp cái (biết) của đấng Giác Ngộ Viên Mãn, Đây cũng là
điều để lưư ý các nhà khoa học kỷ thuật cần nhgiên cứu những
cái Thật Cao, Đẹp ở đạo Phật để bồi bổ cho kiến thức khoa học
thêm giàu có, sáng, đẹp.
Chúng
tôi tinh tưởng văn minh nhân loại ngày nay với tinh thần gặp
gở giữa khoa học và Phật hoc (rất có thể )còn tiến xa hơn
nữa trên nghánh kỷ thuật, để tạo dựng một cuộc sống văn minh
cho con người mỗi ngày thêm hoàn thiện.
Với
một tinh thần cởi mở, bao dung và truyền cảm hết sức mầu nhiệm,
đượm sắc thái hiếu sinh, hiếu hòa và giải thoát, nên đạo Phật
truyền vào Quớc Gia nào cũng được quần chúng nhân dân ở quốc
gia đó nhiệt liệt hoan nghênh, tin tưởng cổ vũ và phụng sự.
Ngoài các nước A đông, đạo Phật đang trtên đà phát triển tại
các nước Âu Mỹ và khắp toàn thế giới. Những tư tưởng gia,
những nhà bác học hiện đại cuối thế kỷ XX đã bày tỏ sự tán
đồng thuyết lý Từ Bi, Trí Tuệ và Tự chủ rất nhân bản của
đạo Giác Ngộ, và lấy làm cảm kích nguyện nhgiên cứu, học hỏi
nguồn giáo lý vô thượng của đạo Phật, chỉ vì tinh thần giáo lý
ấy không bao giờ trái với sự việc nào, bất cứ ở đâu, hạng
người nào, khi họ hướng đến chân lý.
Trong
khi con người thời đại đang khao khát tiềm hiểu sự thật nghĩa
sống của cuộc đời Đạo Phật chính là chất liệu cho con người tìm
hiểu nhgĩa sống cuộc đời. Đạo Phật truyền tới đâu cũng dung
hợp được với dân tộc tính Dân tộc tình, Dân tộc trí của các
nước tiếp nhận để làm giàu, Làm mới cho con người và cuộc
đời.
Với
tư tưởng cao đẹp ấy mà Nguồn văn hóa đạo Phật đã thấm sâu
trong tim, óc quần chúng, từng thời đại, làm thỏa mãn những nhu
cầu khát vọng tâm linh của nhân loại trí thức ngày nay.
Đạo
Phật vốn không tự đóng khung, nên không bị thoái hóa, do đó,
xứng đáng tiêu biểu cho nền văn hóa thực tại, bao dung, toàn
thiện cũa nhânloại ở hiện tại và tương lai, vì tự bản thân
đạo Phật đã viên mãn Văn Hóa tính rồi vậy.
Đạo
Phật, Nguồn Văn Hóa sinh Động Của Nhân Loại
Sức Mạnh
của Đạo Phật thể hiện trong ba đức tính :
Đại
Bi, Đại Trí, Đại hùng, Một đạo có ảnh hưởnglớn đã thấm sâu
vào Đời sống dân tộc việt.
Hoa
sen (tượng trưng Đạo Phật )sinh trưởng ở trong bùn mà không nhiểm
bùn. Đạo Phật xuất hiện ngay ở cỏi đời ngũ trược này để
làm đẹp cho cuộc đời. Đó là sức mạnh tinh thần của đạo Phật
đã thể hiện trong cuộc sống con người từ hơn hai thiên niên kỷ
nay và mãi mãi. Khi ta mỡ trang sử vàng son của đạo Phật và xét
định giá trị đích thực cũa nó, kể từ khi đạo Phật truyền bá
trên trái đất và riêng tại Việt Nam: sự hiện diện của đạo
Phật đã có hai mươi thế kỷ, trải qua nhiều thăng trầm biến thiên
lịch sử (đạo Phật đã cùng với dân tộc Việt cùng chung
cảnh ngộ) gặp khi biến đạo Phật bị chìm đi cùng với vận
nước nổi trên, nhưng chỉ như cơn gío để quét đi những rác rưới
cặn bã xâu xa. cũng có những thời kỳ đạo Phật cực thịnh, như
hai triều đại Lý. Trần(Thế kỷ X.IV cũng chính là lúc quốc gia Viễt
Nam hùng mạnh, Chân tinh thần đạo Phật quả đã thắm sâu đậm trong
đời sống toàn thể quốc dân. Đạo Phật do đó đã trở thành
một Đạo Phật Việt nam, nên dù cho có gặp những thời gian mưa
nắng thì đạo Phật bao giờ cũng vẫn là đạo Phật của quần chúng
Việt Nam.
Nói
đến sức mạnh tinh thần là nói đến nội dung nguồn giáo lý cao
diệu trong Ba Đại Tạng Kinh to lớn của đạo Phật. Sức mạnh ấy
được hiển lộ qua ba đức tính:Đại Bi, Đại Trí, Đại Hùng.
1.
Đại Bi: Là lòng tương yêu rộng lớn và sáng suốt. Là sự
tôn trọng sự sống và quyền sống của hết thảy chúng sanh. Lòng
thương yêu ấy được biểu thị qua đức Từ bi, lòng vị tha, nhửng
đức tính trong sáng mà mọi người, mỗi người cần ghi nhớ và
thực hành. Trong sự trau dồi đức hạnh đạo Phật khuyên con người
diệt trừ mọi thói hư, nết xấu, như phiền não, thù hận, ganh
ghét,tham lam, ích kỷ, và tự phụ. Không lợi dụng lòng tốt của
người. Chỉ biết tận tâm phục vụ cho công ích, bằng tình thương ngay
thẳng, không hạn cuộc ở thời gian, phương sở. Cuộc đời vốn dĩ
đã phức tạp, khổ đau, kiếp sống con người thì ngắn ngủi và
đầy bất trắc. Chúng ta hãy thương yêu nhau, xin đừng bao giờ làm
khổ nhau..Vì mỗi con người đều đáng thương và cần được phụng
sự. Từ Bi là yếu tố căn bản làm khuôn mẫu sống cho con
ngườivà cuộc đời vậy.
Đấy
là một lòng thương yêu chân chánh.
2.
Đại Trí: Là tâm trí trong sáng. Nhưng thế nào là trong sáng?
Dựa trên nhửng lý giải của đạo Phật để nhận thức, tìm hiểu
sự vật một cách chính xáchòng chuyển hóa sự vật ấy. Như tin
vào giáo lý cũa đức Phật đã dẩn giải trong kinh là chân lý,
rồi nương theo đó để thực hành mới mong chứng ngộ chân lý
(đạt đạo quả Bồ Đề). Nhờ có trí tuệ mà con người có những
cái nhìn, thấy và hiểu rõ sự thật, lẽ sống muôn mặt của cuộc
đời :căn cứ trên hai tiêu chuẩn :
1..Lấy
sự giác ngộ niên mãn làm đối tượng chính của cuộc sống con
người.
2..Lấy
giải thoát mọi phiền não,khổ đau làm mục đích tối thượng.
Thì
đó gọi là thực hiện bát nhã trí -Trí sáng tròn đầy.
3.
Đại Hùng: Là sự biểu tượng của ý chí và hành động. Nhưng
phải là hành động trong minh động khế lý và khế cơ. Hành động
minh động là hành động bao giờ cũng kèm theo bằng tấm lòng nhiệt
thành với một khối óc sáng, một nghị lực quả cảm, và luôn tỏ
ra mình là Người chữ người viết hoa có một ý chí cao thượng,
biết làm, dám làm, làm cho kỳ được. Đấy gọi là Đại
Hùng.
Ởû
đời, không có gì là khó. Khi xưa, đức Thích Ca Mâu Ni sau phút
ngộ đạo bên gốc Bồ Đề rồi do tình thương yêu (đại bi) trí sáng
suốt (đại trí ) và lòng quả cảm (đại hùng ) nên Ngài đã tự
nguyện dấn thân vào đời để hóa độ chúng sanh. Đức Phật đã
chu du khắp xứ Ấn Độ, cứu cho hết thảy.. Đạo Phật là ánh sáng
mặt trời buổi giữa trưa làm ấm áp những tâm hồn cóng lạnh,
khổ đau, đem an vui, hạnh phúc đến cho muôn loài vạn vật, và do
đó, đã gây được niềm Tin Tưởng nơi con người.
Bằng
vào sức mạnh tinh thần, đạo Phật mỗi ngày thêm phát triển lớn
mạnh, sáng, đẹp.
Nói
tắt, lý thuyết và thực hành của đạo Phật là Như Thật.
Sức
mạnh của đạo Phật là sức mạnh của toàn thể. Bởi sức mạnh
tinh thần ấy lấy Con người Nhân Bản) làm cứu cánh để xây dựng
một xả hội người văn minh, giác ngộ và giải thoát. Ảnh hưởng
của xã hội tốt hay xấu là do sự điều hành của con người chỉ
có con người mới làm chủ cuộc sống của chính mình. Cho nên, giá
trị con người trong đạo Phật là căn cứ trên việc làm và sự tu
chứng trên công hạnh :Biết thực là làm được. Làm những việc
khó làm. Biết những điều khó biết "Sức mạnh tinh thần"
ấy thể hiện trong ba đức tính: Đại Bi, Đại Trí, Đại Hùng. một
sức mạnh vạn năng. Có thể nói đấy là mục tiêu hướng thượng
của con ngươì, và là Nguồn Sống làm nở hoa cuộc đời.
Một
(đạo) hợp tình, hợp lý, hợp cảnh và hợp thời.
Source: Phật học tinh hoa, một tổng hợp giáo lý,
viện triết lý Việt Nam và triết học thế giới, California xuất bản
năm 1999-08-25.
Địa
chỉ liên lạc với tác giả: (xin xem tiểu sử của tác giả ở Trang
Danh Nhân Phật Giáo VN trên Cùng Trang Web này)